Mithali 23
1 Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
