Mithali 19

1 Afadhali mtu maskini ambaye mwenendo wake hauna lawama, kuliko mpumbavu ambaye midomo yake imepotoka.

Lepszy jest ubogi, który postępuje uczciwie, niż człowiek o przewrotnych wargach, który jest głupcem.

2 Sio vizuri kuwa na juhudi bila maarifa, wala kufanya haraka na kuikosa njia.

Nie jest też dobrze, by dusza nie miała wiedzy, a kto jest prędkich nóg, grzeszy.

3 Upumbavu wa mtu mwenyewe huharibu maisha yake hata hivyo moyo wake humkasirikia Bwana.

Głupota człowieka wypacza jego drogę, a jego serce zapala się gniewem przeciwko PANU.

4 Mali huleta marafiki wengi, bali rafiki wa mtu maskini humwacha.

Bogactwo przyciąga wielu przyjaciół, ale ubogi zostaje odłączony od przyjaciela.

5 Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo hataachwa huru.

Fałszywy świadek nie uniknie kary, a [kto] mówi kłamstwa, nie ujdzie.

6 Wengi hujipendekeza kwa mtawala na kila mmoja ni rafiki wa mtu atoaye zawadi.

Wielu uprasza o przychylność dostojnika i każdy jest przyjacielem człowieka hojnego.

7 Mtu maskini huepukwa na ndugu zake wote: Je, marafiki zake watamkwepa kiasi gani! Ingawa huwafuata kwa kuwasihi, hawapatikani popote.

Wszyscy bracia ubogiego nienawidzą go, tym bardziej oddalają się od niego [jego] przyjaciele; ściga ich słowami, ale ich nie ma.

8 Yeye apataye hekima huipenda nafsi yake mwenyewe, yeye ahifadhiye ufahamu hustawi.

Kto zdobywa rozum, miłuje swoją duszę, a [kto] strzeże roztropności, znajdzie dobro.

9 Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo ataangamia.

Fałszywy świadek nie uniknie kary, a kto mówi kłamstwa, zginie.

10 Haistahili mpumbavu kuishi katika anasa, itakuwa vibaya kiasi gani kwa mtumwa kuwatawala wakuu.

Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach, tym mniej słudze panować nad książętami.

11 Hekima ya mtu humpa uvumilivu, ni kwa utukufu wake kusamehe makosa.

Roztropność człowieka powściąga jego gniew, a jego chwałą [jest] darować wykroczenie.

12 Ghadhabu ya mfalme ni kama mngurumo wa simba, bali wema wake ni kama umande juu ya nyasi.

Gniew króla jest jak ryk lwa, a jego przychylność jak rosa na trawie.

13 Mwana mpumbavu ni maangamizi ya babaye, naye mke mgomvi ni kama kutonatona kusikoisha.

Głupi syn jest utrapieniem dla swego ojca, a kłótliwa żona jest jak nieustanne kapanie z dachu.

14 Nyumba na mali hurithiwa kutoka kwa wazazi, bali mke mwenye busara hutoka kwa Bwana.

Dom i bogactwo [są] dziedzictwem po ojcach, ale roztropna żona jest od PANA.

15 Uvivu huleta usingizi mzito, naye mtu mzembe huona njaa.

Lenistwo pogrąża w twardym śnie, a leniwa dusza będzie cierpieć głód.

16 Yeye ambaye hutii mafundisho huulinda uhai wake, bali yeye anayezidharau njia zake atakufa.

Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoją duszę, [ale] kto gardzi swymi drogami, zginie.

17 Yeye amhurumiaye maskini humkopesha Bwana, naye atamtuza kwa aliyotenda.

Kto lituje się nad ubogim, pożycza PANU, a on mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.

18 Mrudi mwanao, kwa maana katika hiyo kuna tumaini, usiwe mshirika katika mauti yake.

Karz swego syna, dopóki jest nadzieja, i niech twoja dusza mu nie pobłaża z powodu jego płaczu.

19 Mtu mwenye kukasirika haraka ni lazima atapata adhabu yake, kama utamwokoa, itakubidi kufanya hivyo tena.

[Człowiek] wielkiego gniewu poniesie karę, a jeśli [go] uwolnisz, znowu będziesz musiał [to zrobić].

20 Sikiliza mashauri na ukubali mafundisho, nawe mwishoni utakuwa na hekima.

Posłuchaj rady i przyjmij pouczenie, abyś był mądry u kresu swych dni.

21 Kuna mipango mingi ndani ya moyo wa mtu, lakini kusudi la Bwana ndilo litakalosimama.

Wiele jest zamysłów w sercu człowieka, ale rada PANA się ostoi.

22 Lile mtu alionealo shauku ni upendo usio na mwisho, afadhali kuwa maskini kuliko kuwa mwongo.

Pragnienie człowieka to jego dobroczynność i lepszy jest ubogi niż kłamca.

23 Kumcha Bwana huongoza kwenye uzima, kisha mtu hupumzika akiwa ameridhika, bila kuguswa na shida.

Bojaźń PANA [prowadzi] do życia, a kto ją ma, spocznie syty i nie nawiedzi go zło.

24 Mtu mvivu hutumbukiza mkono wake kwenye sahani, lakini hawezi hata kuupeleka kwenye kinywa chake!

Leniwy kryje swą rękę pod pachę i do ust jej nie podnosi.

25 Mpige mwenye mzaha, naye mjinga atajifunza busara, mkemee mwenye ufahamu naye atapata maarifa.

Uderz szydercę, a prosty będzie roztropniejszy; strofuj rozumnego, a pojmie wiedzę.

26 Yeye amwibiaye baba yake na kumfukuza mama yake ni mwana aletaye aibu na fedheha.

Kto trwoni [dobra] ojca i wypędza matkę, ten jest synem, który przynosi wstyd i hańbę.

27 Mwanangu, ukiacha kusikiliza mafundisho, utatangatanga mbali na maneno ya maarifa.

Synu mój, przestań słuchać pouczeń, które cię odwodzą od słów rozumnych.

28 Shahidi mla rushwa hudhihaki hukumu na kinywa cha mtu mwovu humeza ubaya kwa upesi.

Nikczemny świadek naśmiewa się z sądu, a usta niegodziwych pożerają nieprawość.

29 Adhabu zimeandaliwa kwa ajili ya wenye dhihaka na mapigo kwa ajili ya migongo ya wapumbavu.

Sądy są przygotowane dla szyderców, a razy na grzbiet głupców.