Proverbios 24

1 No tengan envidia de los hombres malvados, ni ningún deseo de estar con ellos:

Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;

2 porque el propósito de sus corazones es la destrucción, y sus labios están hablando de causar problemas.

Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.

3 La construcción de una casa es por sabiduría, y por la razón se fortalece:

Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.

4 Y por el conocimiento, sus habitaciones están llenas de todas las cosas queridas y agradables.

Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.

5 El sabio es fuerte; y un hombre de conocimiento aumenta la fortaleza.

Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.

6 Porque guiándote sabiamente, vencerás en la guerra; y en varios guías sabios está la victoria.

Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.

7 La sabiduría está fuera del poder del insensato: mantiene su boca cerrada en el lugar público.

Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.

8 Aquel cuyo propósito es malo será nombrado hombre de malos designios.

Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.

9 El propósito del necio es el pecado; y el que odia a la autoridad es repugnante para los demás.

Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.

10 Si cedes en el día de la angustia, tu fuerza es pequeña.

Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.

11 Sé el salvador de los que son entregados a la muerte, y no retires la ayuda de aquellos que están cayendo en la destrucción.

[Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;

12 Si dices: Mira, no teníamos conocimiento de esto: ¿no lo piensa el probador de corazones? y el que guarda tu alma, ¿no lo sabe? ¿Y no dará a cada hombre la recompensa de su trabajo?

Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?

13 Hijo mío, toma miel, porque es bueno; y la miel que fluye, que es dulce a tu gusto:

Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.

14 Así que deja que tu deseo sea sabiduría: si la tienes, habrá un futuro, y tu esperanza no será cortada.

Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.

15 No hagas planes malvados, oh malhechor, contra los campos del hombre recto, o envíes destrucción sobre su lugar de reposo:

Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;

16 Porque un hombre recto, después de haber caído siete veces, se levantará otra vez; pero los malos caerán en él mal.

Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.

17 No te alegres por la caída de tu adversario, y no se alegre tu corazón por su caída:

Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;

18 Por temor de que el Señor lo vea, y pueda ser malo a sus ojos, y su ira se aleje de él.

Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.

19 No te preocupes por los malvados, ni tengas envidia de los pecadores:

Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;

20 Porque no habrá futuro para el malvado; la luz de los pecadores será apagada.

Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.

21 Hijo mío, teme al Señor y al rey; no tengas nada que ver con los inestables:

Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;

22 porque su caída vendrá repentinamente; y ¿quién tiene conocimiento de la ruina que viene de ambos?

Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?

23 Estos son más dichos de los sabios: Tener preferencia por la posición de una persona cuando se juzga no es bueno.

I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.

24 El que dice al malvado, eres recto, será maldecido por los pueblos y aborrecido por las naciones.

Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.

25 Pero aquellos que le castigan les irá bien, y una bendición de bien vendrá sobre ellos.

A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.

26 Él es como si diera un beso con sus labios cuando da una respuesta correcta.

Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.

27 Pon en orden tu trabajo afuera, y prepáralo en el campo; y después de eso, ve a la construcción de tu casa.

Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.

28 No seas un testigo falso contra tu prójimo, o deja que tus labios digan falso testimonio.

Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.

29 No digas: haré con él lo que me ha hecho; Le daré al hombre la recompensa de su trabajo.

Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.

30 Fui por el campo del que odia el trabajo y por la viña del hombre sin sentido;

Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;

31 Y todo estaba lleno de espinas, y cubierto de plantas deshechas, y su muro de piedra se quebró.

A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.

32 Luego mirándolo, pensé: lo vi, y obtuve enseñanza de él.

Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.

33 Un poco de sueño, un poco de descanso, un poco de doblar las manos en el sueño:

Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;

34 Entonces la pérdida caerá sobre ti como un forajido, y tu necesidad como un hombre armado.

A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.