< San Lucas 6 >

1 Y aconteció que un sábado, el día de reposo, estaba pasando por los campos de trigo, y sus discípulos arrancaban espigas del trigo para comer, restregandose en sus manos y comían.
Sa: bade eso afaega, Yesu amola ea ado ba: su dunu, ilia da gagoma bugi ganodini lalu. Gagoma faili, ilia loboga gaguli, fadasini, nanu.
2 Pero algunos de los fariseos dijeron: ¿Por qué hacen lo que no es correcto hacer en sábado?
Be Fa: lisi dunu da amo hou ba: beba: le, ougili amane sia: i, “Dilia abuliba: le Sa: bade Sema wadela: bela: ?”
3 Y Jesús dijo: ¿No han leído en las Escrituras lo que hizo David cuando tuvo hambre, él y los que estaban con él?
Yesu E bu adole i, “Dilia Gode Ea Sia: Dedei hame idibela: ? Da: ibidi amola ea baligia aligisu dunu da ha: i nababeba: le,
4 ¿Cómo entró en la casa de Dios y tomó el pan santo consagrado a Dios, que solo los sacerdotes podían tomar, y lo dio a los que estaban con él?
ilia da Gode Ea diasu ganodini golili sa: ili, agi ga: gi amo Godema imunusa: ligisi, amo Da: ibidi da lale nanu, amola ea fidisu dunuma i dagoi. Amo agi da sema bagade galu. Gobele salasu dunu ilia fawane nasu.”
5 Y él dijo: El Hijo del hombre es Señor aun del sábado.
E da ilima eno amane sia: i, “Dunu Egefe da Sa: bade eso amoma Hina esala.”
6 Y sucedió que en otro día de reposo, él entró a la sinagoga y estaba enseñando allí. Y había un hombre allí cuya mano derecha estaba seca.
Yesu da Sa: bade eso enoga, sinagoge diasuga sia: olelemusa: , golili sa: i. Dunu ea lobodafa gadoi dialu esalebe ba: i.
7 Y los escribas y los fariseos lo espiaban para ver si él lo sanaba en el día de reposo, para tener un pretexto para acusarle.
Fa: lisi dunu amola sema olelesu dunu ilia da Yesuma E da wadela: i hou hamoi dagoi diwaneya udidimu hanaiba: le, Ea hou ba: musa: sosodo aligi. “E da Sa: bade esoga dunu uhima: bela: ?” ilia wamowane sosodolalu.
8 Pero él sabía lo que pensaban en ellos; y le dijo al hombre cuya mano estaba seca: levántate y ven en el medio. Y él se levantó y se puso de pie.
Be Yesu da ilia asigi dawa: su ba: i dagoi. E da lobo gadoi dialu dunuma amane sia: i, “Guiguda: misini, diasu dogoa leloma!” Gadoi dialu dunu da wa: legadole, dunu midadi lelu.
9 Y Jesús dijo: les haré una pregunta: ¿Es correcto hacer el bien en sábado o hacer el mal? dar vida o quitarla?
Yesu da Fa: lisi dunuma amane sia: i, “Na da dilima adole ba: sa. Sa: bade esoga hou ida: iwane hamomu da defeala: ? O wadela: i hou hamomu da defeala: ? Sa: bade esoga dunu ea esalusu gaga: mu o wadela: mu da defeala: ?”
10 Y mirándolos alrededor a todos ellos, le dijo: Extiende tu mano. Y él lo hizo así, y su mano quedó sana.
Amalalu, Yesu da dunu huluanema ba: le gale, E da lobo gadoi dialu dunuma amane sia: i, “Dia lobo moloma!” Amo sia: nababeba: le, e da ea lobo molole, bu ida: iwane ba: i.
11 Pero estaban llenos de ira, y hablaban entre sí de lo que podrían hacerle a Jesús.
Amalalu, Fa: lisi dunu amola sema olelesu dunu ilia ougi heda: le, ilia da Yesuma adi hamoma: bela: le gilisili sia: dasu.
12 Y aconteció en aquellos días que él salió a la montaña a orar; y estuvo toda la noche orando a Dios.
Amo esoha, Yesu da goumiba: le heda: le, amo gasi ganodini gebewane Godema sia: ne gadolalu.
13 Y cuando era de día y, volviéndose a sus discípulos, hizo una selección de doce entre ellos, a los que dio el nombre de Apóstoles;
Hadigibi galu, E da Ea fa: no bobogesu dunu Ema misa: ne sia: i. Amalalu, E da dunu fagoyale amo ilegei. E da ilima ‘Asunasi Dunu’ dio asuli.
14 Simón, a quien dio el nombre de Pedro, y Andrés, su hermano, y Santiago, y Juan, y Felipe, y Bartolomé,
Ilia dio da Saimone (Yesu da ea dio afadenene, bu Bida dio asuli) amola Saimone eya A: dalu, Ya: mese, Yone, Filibe, Badolemiu,
15 Y Mateo, y Tomás y Jacobo, hijo de Alfeo, y Simón, que fué llamado el Zelote,
Ma: diu, Domase, Ya: mese eno (A: lafiase ea mano), Saimone eno (ema ilia da Selode dio asuli),
16 Y Judas, el hijo de Jacobo, y Judas Iscariote, el traidor.
Yudase (Ya: mese ea mano), amola Yudase Isaga: liode (e fa: no Yesu hohonoi).
17 Y descendió con ellos a un lugar llano, y en compañía de sus discípulos, y un gran número de personas de toda Judea y Jerusalén y de las partes de Tiro y Sidón junto al mar, vinieron para oirle y para ser sanado de sus enfermedades;
Yesu amola Ea Asunasi Dunu ilia da agoloba: le sa: ili, umiga doaga: i. Ema fa: no bobogesu dunu bagohame, eno Yudia dunu, Yelusaleme dunu, amola hano bega: dialu moilai amo Daia amola Saidone, amo dunu huluane da Yesuma gilisi.
18 Y aquellos que estaban atribulados con espíritus inmundos eran sanados.
Ilia da Ea sia: nabimusa: , amola ilia oloi Ea loboga uhinisisima: ne, gilisi. Mogili da ilia dogo ganodini Fio liligi aligila sa: iba: le, Ema uhinisisima: ne misi.
19 Y todo el pueblo deseaba ser tocado por él, porque el poder salía de él y los sanaba a todos.
Dunu huluane da Yesu Ea da: i hodo digili ba: musa: dawa: i galu. Bai Ema gasa bagade hou da ahoabeba: le, dunu huluane da uhinisi dagoi ba: i.
20 Y volviendo la vista á sus discípulos, dijo: Bienaventurados los pobres, porque el reino de Dios es de ustedes.
Amalalu, Yesu da Ea ado ba: su dunu ba: le, ilima amane sia: i, “Hame gagui dunu! Dilia da hahawane gala! Gode Ea Hinadafa Hou da dilia: !
21 Bienaventurados los que tienen hambre, porque serán saciados. Bienaventurados los que lloran ahora; porque se alegrarán.
Dilia waha ha: i nabi dunu da hahawane gala! Dilia da sadimu! Dilia waha dinanebe dunu da hahawane gala! Dilia da bagadewane oumu!
22 Bienaventurados ustedes, cuando los hombres los aborrezcan, y cuando los expulsen, cuando los insulten, cuando desprecien su nombre como cosa mala, por causa del Hijo del hombre.
Dilia da Dunu Egefe Ea hou lalegaguiba: le, dunu eno dilia hou higasea, amola dilia dio lasogole sia: sea, amola dilia da wadela: i dunu ilia da sia: sea, dilia da hahawane bagade ba: mu!
23 Alégrense en aquel día, y alégrense, porque su recompensa en los cielos será grande; porque sus padres hicieron estas mismas cosas a los profetas.
Ilia agoane hamosea, dilia mae da: i dione, hahawaneba: le, gosa: le imunu da defea! Bai Hebene soge ganodini, dilia bidi bagadewane da momagei diala. Ilia aowalali dunu da amo hou balofede dunu ilima agoane hamosu.
24 Ay! de ustedes los que tienen riquezas! porque ya han sido consolados.
Be bagade gagui dunu, dilia da se bagade nabimu! Dilia bidi huluanedafa lai dagoi!
25 Ay! de ustedes que están saciados, porque tendrán hambre. Ay! de ustedes que se están riendo ahora, porque estarán llorando de tristeza.
Sadi dunu, dilia da se bagade nabimu! Dilia ha: i bagade nabimu! Oufesega: be dunu! Dilia da se bagade nabimu! Dilia da da: i dioiba: le dinanumu!
26 Ay! de ustedes cuando todos los hombres les dan su aprobación; porque así lo hicieron sus padres a los falsos profetas.
Dunu huluanedafa da dilia dio nodone agoane sia: sea, dilia da se bagade nabimu! Bai ilia aowalali fi dunu da amo defele, ogogosu balofede dunuma nodosu!
27 Pero yo les digo a ustedes quienes me escuchan: Tengan amor por los que están en tu contra, hagan bien a los que les odian;
Be dilia nabasu dunuma Na da amane sia: sa, “Dilima ha lai dunuma asigima! Nowa dunu da dilima higasea, amo dunuma hou ida: iwane dabe agoane ima.
28 Bendigan a los que los maldicen, digan oraciones por aquellos que son crueles con ustedes.
Nowa dunu dilima gagabusu aligima: ne sia: sea, amo dunuma Gode da ili hahawane dogolegele fidima: ne sia: ma. Nowa dunu dilia hou wadela: sea, amo dunu fidima: ne Godema sia: ne gadoma.
29 Si un hombre te da un golpe en un lado de la cara, preséntale también la otra; y al que te quita la capa, ni aun la túnica le niegues.
Nowa dunu da dia ba: fasea, defea, dia ba: eno la: ididili ea fama: ne, delegili olema! Nowa da dia abula lamusa: sia: sea, defea, amo ema ima. Amola amo baligili, gilisili dia da: i salasu igili ima.
30 Da a todos los que vengan a pedir, y si un hombre se lleva lo tuyo, no intentes recuperarlo nuevamente.
Nowa dunu dima edegesea, ema ima. Dunu da dia liligi lasea, amo liligi bu samogemusa: mae adole ba: ma.
31 Haz a los demás lo que quieras que te hagan a ti.
Adi hou, dia da eno dunu dima hamomu hanai galea, amo hou defelewane ilima hamoma!
32 Si tienes amor por aquellos que te quieren, ¿qué crédito tienes? porque aun los pecadores tienen amor por aquellos que los aman.
Dilia dogolegei fi ilima fawane asigi hou hamosea, dilia da bidi ida: iwane lama: bela: ? Hame mabu! Wadela: i hou hamosu dunu da ilia na: iyado dunu ilima dabele asigi hou hamosa.
33 Y si haces bien a los que te hacen bien, ¿qué crédito tienes? porque incluso los pecadores hacen lo mismo.
Amola dunu da dilima hou ida: iwane hamosa, amo dunuma dilia dabe hou ida: iwane bu dabe iasea, dilia bidi ida: iwane lama: bela: ? Hame mabu! Wadela: i hou hamosu dunu da amo hou defele hamonana.
34 Y si prestas a aquellos, de quien esperas recuperarlo, ¿qué crédito tienes? incluso los pecadores lo hacen a los pecadores, esperando recuperar otro tanto.
Be dunu da dilima bu dabe ima: ne liligi lasea, dilia bidi ida: iwane lama: bela: ? Hame mabu! Wadela: i hou hamosu dunu da wadela: i hou hamosu dunu eno ilima bu dabe amola eno dabe musa lai defelewane lama: ne, liligi iaha!
35 Ama, pues, a los que están contra ti y haz el bien, y da prestado, sin esperar nada a cambio, y tu recompensa será grande y serán hijos del Altísimo; porque es bueno con los ingratos y hombres malos.
Be dia ha lai dunuma asigima! Hou ida: iwane ilima hamoma! Dabe fa: no di bu lamusa: mae dawa: le, hahawane liligi udigili ilima ima! Amasea dilia da bidi ida: iwane ba: mu, amola dilia da Gode Gadodafa amo Ea mano agoane esalumu. Bai Gode da nodone hame sia: su dunu amola uasu dunu ilima defele, asigi hou olelesa.
36 Sé lleno de misericordia, como tu Padre está lleno de misericordia.
Amaiba: le, dilia Ada Gode Ea asigili gogolema: ne olofosu hou defelewane, dilia eno dunuma asigima.
37 No sean jueces de otros, y no serán juzgados: no condenen a otros, y no serán condenados: perdonen a otros, y serán perdonados:
Dilia eno dunu ilia hou amoma udigili mae fofada: ma. Amasea, Gode da dilia hou amoma udigili hame fofada: mu. Dilia da eno dunuma se dabe ima: ne hame fofada: sea, Gode amola da dilima se ima: ne hame fofada: mu. Dilia da eno dunu ilia hou gogolema: ne olofosea, Gode da dilia hou gogolema: ne olofomu.
38 Den, y se les dará a ustedes; buena medida, apretada, lleno y remecida, y rebozando les darán a su regazo. Porque en la misma medida que mides, se te medirá.
Dilia da Godema amola eno dunuma iasea, Gode da dilima bu imunu. Gode da bagadedafa dilima imunu. Fedege agoane, E da dilia esa ganodini salawane banenesili, nabaiba: le gugudili sa: imu. Dilia da eno dunuma iabe, amo defelewane Gode da dilima bu imunu.”
39 Y les dio enseñanza en forma de historia, diciendo: ¿Es posible que un ciego sea el guía de otro? ¿No caerán juntos en un agujero?
Yesu da fedege sia: eno ilima olelei, “Si dofoi dunu da eno si dofoi dunu ea lobolele, logo olemu da hamedei. Amane hamosea, ela gilisili hano ogai ganodini dafamu.
40 El discípulo no es más grande que su maestro, mas todo él que ha sido perfeccionado será como su maestro.
Ado ba: su dunu da ea olelesu dunu ea hou amo hame baligisa. Be ado ba: su dunu huluane, ilia olelei huluane lai dagoiba: le, ilia da olelesu dunu ea dawa: su amo defelewane ba: mu.
41 ¿Y por qué miras la paja que está en el ojo de tu hermano, pero no ves la viga que está en tu ojo?
Di abuliba: le ifa su dia sama ea si ganodini dialebe, amo higale ba: sala: ? Be ifa da: fe dia si ganodini dialebe, di abuli hame ba: sala: ?
42 ¿Cómo le dirás a tu hermano, hermano, déjame sacar la paja que está en tu ojo, cuando tú mismo no ves la viga que tienes en tu propio ojo? ¡Oh Hipócrita! Primero saca tu viga de tu ojo y luego verás claramente para quitar la paja del ojo de tu hermano.
Di da ifa da: fe dia si ganodini dialebe hame ba: beba: le, dia sama ema, ‘Ifa su dia si ganodini dialebe na lale fasimu!’ amane sia: mu da hamedei galebe. Di da dabua fawane moloi dunu! Hidadea, ifa da: fe dia si ganodini dialebe fadegale fasili, bu noga: iwane ba: beba: le, fa: no ifa su dia sama ea siga fadegamu da defea.
43 Porque ningún árbol bueno da malos frutos, ni ningún árbol malo da buenos frutos.
Ida: iwane ifa da fage wadela: i gala legemu hamedei galebe. Wadela: i ifa da fage ida: iwane legemu gogolesa.
44 Porque cada árbol se conoce por su fruto. Los hombres no obtienen los higos de las espinas ni las uvas de las plantas de mora.
Dunu huluane ilia dawa: Ifa ea fage ba: beba: le, amo ifa ea hou dawa: sa. Esalo dulu faimusa: dawa: sea, dunu da aya: gaga: nomei gagaloboa hame doaga: sa. aya: gaga: nomei amoga dunu da waini fage hame faisa.
45 El hombre bueno, del buen tesoro de su corazón, da buenas cosas; y el hombre malo, del mal tesoro de su corazón saca lo malo; porque de la abundancia del corazón habla la boca.
Dunu ida: iwane gala da ea ida: iwane gobolo dogo ganodini diala amoga hou ida: iwane olelesa. Wadela: i dunu da ea wadela: i gobolo dogo ganodini diala, amoga wadela: i hou olelesa. Adi liligi amoga dunu ea dogo da nabai galea, amo da gugudili dasea, amoga e da ea lafidili sia: sa.
46 ¿Por qué me dices: Señor, Señor, y no hacen lo que yo digo digo?
Dilia da Na sia: hame nababeba: le, dilia abuliba: le Nama ‘Hina! Hina!’ amo sia: nanabela: ?
47 Todo el que viene a mí y escucha mis palabras y las hace, les indicaré a quién es semejante.
Nowa dunu da Na sia: noga: le nababeba: le, noga: le hamosea, e da dunu afae ea hou agoane.
48 Es como un hombre que está construyendo una casa, que cavó profundo y puso su base sobre una roca; y cuando el agua subía y el río creció y dio con fuerza contra esa casa, no se movía, porque el edificio estaba fundada sobre la roca.
E da diasu gagusu dunu agoane. Amo dunu da guduwane uli dogole, magufu amoga doaga: le, amo da: iya diasu gagui. Amasea, hano heda: le, gafululi, diasu fai. Be diasu da noga: le gaguiba: le, hame mugului.
49 Pero el que oye, sin hacer, es como un hombre que edifica una casa en la tierra sin base para ella; y cuando la fuerza del río vino contra él, enseguida descendió; y la destrucción de esa casa fue grandiosa.
Be nowa dunu da na sia: ea gega nabasea, be nabawane hame hamosea, e da eno dunu agoane. Ea diasu e da osobo mae dogole, udigili dasai sa: i da: iya gagui. Amasea, hano heda: le, gafululi, diasu fane, diasu da hedolowane mugululi hamedafa ba: i.”

< San Lucas 6 >