Proverbios 26

1 COMO la nieve en el verano, y la lluvia en la siega, así conviene al necio la honra.

Sama sa niyebe sa ting-init o sa ulan sa ting-ani, busa dili angay pasidunggan ang buangbuang.

2 Como el gorrión en su vagar, y como la golondrina en su vuelo, así la maldición sin causa nunca vendrá.

Sama ka paspas sa goryon ug sa sayaw nga nagpaingon ug nagpabalik samtang sila naglupad, busa dili makadulot ang tunglo nga wala nagakaangay.

3 El látigo para el caballo, y el cabestro para el asno, y la vara para la espalda del necio.

Ang latos alang sa kabayo, ang renda alang sa asno, ug ang bunal alang sa likod sa mga buangbuang.

4 Nunca respondas al necio en conformidad á su necedad, para que no seas tú también como él.

Ayaw tubaga ang buangbuang ug moapil sa iyang mga kabuang, o mahisama ka usab kaniya.

5 Responde al necio según su necedad, porque no se estime sabio en su opinión.

Tubaga ang buangbuang ug apil sa iyang kabuang, aron dili siya mahimong maalamon sa iyang kaugalingong mga mata.

6 Como el que se corta los pies y bebe su daño, así es el que envía algo por mano de un necio.

Si bisan kinsa nga magpadala ug mensahe pinaagi sa kamot sa buangbuang nagputol sa iyang kaugalingong tiil ug miinom sa kadaotan.

7 Alzar las piernas del cojo, así es el proverbio en la boca del necio.

Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa nagbitay nga tiil sa mga paralitiko.

8 Como quien liga la piedra en la honda, así [hace] el que al necio da honra.

Ang pagpasidungog sa usa ka buangbuang sama lamang sa paghigot ug bato sa lambuyog.

9 Espinas hincadas en mano del embriagado, tal es el proverbio en la boca de los necios.

Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa hubog nga mikab-ot ug sampinit sa iyang kamot.

10 El grande cría todas las cosas; y da la paga al insensato, y la da á los transgresores.

Ang mamamana nga mosamad sa tanan sama lamang niadtong nagpatrabaho ug usa ka buang-buang o si bisan kinsa na lamang nga molabay.

11 Como perro que vuelve á su vómito, así el necio que repite su necedad.

Sama sa iro nga mobalik ug kaon sa iyang sinuka, busa mao usab ang buangbuang nga mousab sa iyang kabuang.

12 ¿Has visto hombre sabio en su opinión? más esperanza hay del necio que de él.

Nakakita ka ba ug tawo nga maalamon sa iyang kaugalingong mga mata? Mas aduna pay paglaom ang mga buangbuang kay kaniya.

13 Dice el perezoso: El león está en el camino; el león está en las calles.

Moingon ang tawo nga tapolan, “Adunay liyon sa dalan! Adunay liyon taliwala sa mga hawanan!”

14 Las puertas se revuelven en sus quicios: así el perezoso en su cama.

Sama sa pultahan nga masirado ug maabli pinaagi sa bisagra niini, mao man usab ang tapolan nga tawo nga anaa sa iyahang higdaanan.

15 Esconde el perezoso su mano en el seno; cánsase de tornarla á su boca.

Ikab-ot sa tawong tapolan ang iyang kamot ngadto sa pagkaon apan wala siyay kusog aron sa paghungit niini sa iyang baba.

16 A su ver es el perezoso más sabio que siete que [le] den consejo.

Gilantaw sa tawong tapolan nga mas maalamon pa siya kaysa sa pito ka tawong adunay panabot.

17 El que pasando se deja llevar de la ira en pleito ajeno, es [como] el que toma al perro por las orejas.

Sama sa tawo nga mogunit sa dalunggan sa iro, ang lumalabay nga nasuko tungod sa usa ka suliran nga dili iyaha.

18 Como el que enloquece, y echa llamas y saetas y muerte,

Sama sa nasuko nga tawo nga namana gamit ang nagkalayo nga mga udyong,

19 Tal es el hombre que daña á su amigo, y dice: Ciertamente me chanceaba.

ang tawo nga nanglimbong sa iyang silingan ug moingon, “Wala ba diay ako nangumidya lang?”

20 Sin leña se apaga el fuego: y donde no hay chismoso, cesa la contienda.

Kay ang kakulangon sa sugnod, mapalong ang kalayo; ug kung walay manglibak mohunong ang panaglalis.

21 El carbón para brasas, y la leña para el fuego: y el hombre rencilloso para encender contienda.

Sama nga ang uling mahimong nagdilaab nga baga ug ang kahoy mahimong kalayo, mao man usab ang malalison nga tawo nga mohaling sa panag-away.

22 Las palabras del chismoso parecen blandas; mas ellas entran hasta lo secreto del vientre.

Sama sa lamiang pagkaon ang mga pulong nga libak; mosulod sila ngadto sa kinasuloran nga mga bahin sa lawas.

23 [Como] escoria de plata echada sobre el tiesto, son los labios enardecidos y el corazón malo.

Ang plata nga gitabon sa kulon sama sa nagdilaab nga mga ngabil ug daotan nga kasingkasing.

24 Otro parece en los labios el que aborrece; mas en su interior pone engaño.

Ang tawo nga nasilag sa uban makatago sa iyang mga gibati pinaagi sa iyang mga ngabil ug gilimbongan niya ang iyang kaugalingon.

25 Cuando hablare amigablemente, no le creas; porque siete abominaciones hay en su corazón.

Malumo siya nga mosulti, apan ayaw ug tuo kaniya, tungod kay adunay pito ka daotan sa iyang kasingkasing.

26 Encúbrese el odio con disimulo; mas su malicia será descubierta en la congregación.

Bisan tuod ug gitabonan sa paglimbong ang iyang pagdumot, ang iyang kadaotan mapadayag diha sa kadaghanan.

27 El que cavare sima, caerá en ella: y el que revuelva la piedra, á él volverá.

Si bisan kinsa nga mokalot ug bung-aw maoy mahulog niini ug ang tawo nga moligid sa bato maoy maligiran niini.

28 La falsa lengua atormenta al que aborrece: y la boca lisonjera hace resbaladero.

Gikasilagan sa bakakon nga dila ang mga tawo nga gidugmok niini ug ang maulog-ulogon nga baba nagdala ug kadaot.