Proverbios 25

1 TAMBIÉN estos son proverbios de Salomón, los cuales copiaron los varones de Ezechîas, rey de Judá.

To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.

2 Gloria de Dios es encubrir la palabra; mas honra del rey es escudriñar la palabra.

Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.

3 Para la altura de los cielos, y para la profundidad de la tierra, y para el corazón de los reyes, no hay investigación.

Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.

4 Quita las escorias de la plata, y saldrá vaso al fundidor.

Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.

5 Aparta al impío de la presencia del rey, y su trono se afirmará en justicia.

Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.

6 No te alabes delante del rey, ni estés en el lugar de los grandes:

Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;

7 Porque mejor es que se te diga, Sube acá, que no que seas humillado delante del príncipe que miraron tus ojos.

Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.

8 No salgas á pleito presto, no sea que no sepas qué hacer al fin, después que tu prójimo te haya dejado confuso.

Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.

9 Trata tu causa con tu compañero y no descubras el secreto á otro.

Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;

10 No sea que te deshonre el que lo oyere, y tu infamia no pueda repararse.

By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.

11 Manzana de oro con figuras de plata es la palabra dicha como conviene.

Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.

12 [Como] zarcillo de oro y joyel de oro fino, es el que reprende al sabio que tiene oído dócil.

Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.

13 Como frío de nieve en tiempo de la siega, [así es] el mensajero fiel á los que lo envían: pues al alma de su señor da refrigerio.

Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.

14 [Como] nubes y vientos sin lluvia, [así es] el hombre que se jacta de vana liberalidad.

Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.

15 Con larga paciencia se aplaca el príncipe; y la lengua blanda quebranta los huesos.

Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.

16 ¿Hallaste la miel? come lo que te basta; no sea que te hartes de ella, y la vomites.

Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.

17 Detén tu pie de la casa de tu vecino, porque harto de ti no te aborrezca.

Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.

18 Martillo y cuchillo y saeta aguda, es el hombre que habla contra su prójimo falso testimonio.

Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.

19 Diente quebrado y pie resbalador, es la confianza en el prevaricador en tiempo de angustia.

Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.

20 El que canta canciones al corazón afligido, [es como] el que quita la ropa en tiempo de frío, ó el que sobre el jabón [echa] vinagre.

[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.

21 Si el que te aborrece tuviere hambre, dale de comer pan; y si tuviere sed, dale de beber agua:

Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;

22 Porque ascuas allegas sobre su cabeza, y Jehová te lo pagará.

Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.

23 El viento del norte ahuyenta la lluvia, y el rostro airado la lengua detractora.

[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.

24 Mejor es estar en un rincón de casa, que con la mujer rencillosa en espaciosa casa.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.

25 [Como] el agua fría al alma sedienta, así son las buenas nuevas de lejanas tierras.

[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.

26 [Como] fuente turbia y manantial corrompido, [es] el justo que cae delante del impío.

[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.

27 Comer mucha miel no es bueno: ni el buscar la propia gloria es gloria.

Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.

28 [Como] ciudad derribada y sin muro, es el hombre cuyo espíritu no tiene rienda.

Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.