Proverbios 23
1 CUANDO te sentares á comer con algún señor, considera bien lo que estuviere delante de ti;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 Y pon cuchillo á tu garganta, si tienes gran apetito.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 No codicies sus manjares delicados, porque es pan engañoso.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 No trabajes por ser rico; pon coto á tu prudencia.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 ¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? porque hacerse han alas, como alas de águila, y volarán al cielo.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 No comas pan de [hombre de] mal ojo, ni codicies sus manjares:
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; mas su corazón no está contigo.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Vomitarás la parte que tú comiste, y perderás tus suaves palabras.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 No hables á oídos del necio; porque menospreciará la prudencia de tus razones.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 No traspases el término antiguo, ni entres en la heredad de los huérfanos:
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 Porque el defensor de ellos es el Fuerte, el cual juzgará la causa de ellos contra ti.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Aplica tu corazón á la enseñanza, y tus oídos á las palabras de sabiduría.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 No rehuses la corrección del muchacho: [porque] si lo hirieres con vara, no morirá.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, también á mí se me alegrará el corazón;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Mis entrañas también se alegrarán, cuando tus labios hablaren cosas rectas.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 No tenga tu corazón envidia de los pecadores, antes [persevera] en el temor de Jehová todo tiempo:
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Porque ciertamente hay fin, y tu esperanza no será cortada.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Oye tú, hijo mío, y sé sabio, y endereza tu corazón al camino.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 No estés con los bebedores de vino, ni con los comedores de carne:
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: y el sueño hará vestir vestidos rotos.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Oye á tu padre, á aquel que te engendró; y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Compra la verdad, y no la vendas; la sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Mucho se alegrará el padre del justo: y el que engendró sabio se gozará con él.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Alégrense tu padre y tu madre, y gócese la que te engendró.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Dame, hijo mío, tu corazón, y miren tus ojos por mis caminos.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Porque sima profunda es la ramera, y pozo angosto la extraña.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 También ella, como robador, acecha, y multiplica entre los hombres los prevaricadores.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 ¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿para quién lo amoratado de los ojos?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Para los que se detienen mucho en el vino, para los que van buscando la mistura.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 No mires al vino cuando rojea, cuando resplandece su color en el vaso: éntrase suavemente;
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 [Mas] al fin como serpiente morderá, y como basilisco dará dolor:
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Tus ojos mirarán las extrañas, y tu corazón hablará perversidades.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Y serás como el que yace en medio de la mar, ó como el que está en la punta de un mastelero.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 [Y dirás]: Hiriéronme, mas no me dolió; azotáronme, mas no lo sentí; cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
