Proverbios 23
1 CUANDO te sentares á comer con algún señor, considera bien lo que estuviere delante de ti;
Når du sit til bords hjå ein hovding, so agta vel på kven du hev fyre deg,
2 Y pon cuchillo á tu garganta, si tienes gran apetito.
og set ein kniv på strupen din, um mathugen din er stor.
3 No codicies sus manjares delicados, porque es pan engañoso.
Fys ikkje etter hans lostemat, for det er dårande føda.
4 No trabajes por ser rico; pon coto á tu prudencia.
Mød deg ei med å verta rik, lat fara den klokskapen din!
5 ¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? porque hacerse han alas, como alas de águila, y volarán al cielo.
Lat ei augo fljuga til det som kverv, for det gjer seg vengjer, det er visst, som ein ørn som flyg til himmels.
6 No comas pan de [hombre de] mal ojo, ni codicies sus manjares:
Et ikkje brød hjå den som misunner deg, og fys ikkje etter hans lostemat!
7 Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; mas su corazón no está contigo.
For som han reknar ut i sjæli si, soleis er han. «Et og drikk!» han segjer til deg, men hjarta hans er ikkje med deg.
8 Vomitarás la parte que tú comiste, y perderás tus suaves palabras.
For biten din som du hev ete, lyt du spy upp att, og du hev spilt dine fagre ord.
9 No hables á oídos del necio; porque menospreciará la prudencia de tus razones.
For øyro på dåren skal du ikkje tala, for han vanvyrder visdommen i dine ord.
10 No traspases el término antiguo, ni entres en la heredad de los huérfanos:
Flyt ikkje gamall merkestein, og kom ei inn på åkrane åt faderlause.
11 Porque el defensor de ellos es el Fuerte, el cual juzgará la causa de ellos contra ti.
For deira målsmann er sterk, han skal føra saki deira imot deg.
12 Aplica tu corazón á la enseñanza, y tus oídos á las palabras de sabiduría.
Vend hjarta ditt til age og øyro dine til kunnskaps ord!
13 No rehuses la corrección del muchacho: [porque] si lo hirieres con vara, no morirá.
Lat ikkje guten vera utan age! Slær du han med riset, skal han ikkje døy.
Du slær han med riset, og sjæli hans bergar du frå helheim. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, también á mí se me alegrará el corazón;
Son min, vert hjarta ditt vist, so gled seg og mitt hjarta,
16 Mis entrañas también se alegrarán, cuando tus labios hablaren cosas rectas.
og nyro mine fegnast når lipporn’ dine talar det som rett er.
17 No tenga tu corazón envidia de los pecadores, antes [persevera] en el temor de Jehová todo tiempo:
Lat ikkje hjarta ditt misunna syndarar, men stræva stødt etter gudlegdom.
18 Porque ciertamente hay fin, y tu esperanza no será cortada.
For då er du viss på ei framtid, og di von skal ei verta til inkjes.
19 Oye tú, hijo mío, y sé sabio, y endereza tu corazón al camino.
Høyr du, son min, og vert vis, og lat hjarta ditt ganga beint fram på vegen.
20 No estés con los bebedores de vino, ni con los comedores de carne:
Ver ikkje med millom vindrikkarar, millom deim som foret seg på kjøt.
21 Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: y el sueño hará vestir vestidos rotos.
For drikkar og storetar fatig vert, og svevn gjev fillor for klæde.
22 Oye á tu padre, á aquel que te engendró; y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.
Høyr på far din som avla deg, og vanvyrd ei mor di når ho vert gamall!
23 Compra la verdad, y no la vendas; la sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.
Kjøp sanning og sel henne ikkje, visdom og age og vit.
24 Mucho se alegrará el padre del justo: y el que engendró sabio se gozará con él.
Storleg fegnast far til den rettferdige, og den som fær ein vis son, skal få gleda av han.
25 Alégrense tu padre y tu madre, y gócese la que te engendró.
Lat far din og mor di gleda seg, og ho som fødde deg, fegnast.
26 Dame, hijo mío, tu corazón, y miren tus ojos por mis caminos.
Son min, gjev meg hjarta ditt, og lat dine augo lika vegarne mine.
27 Porque sima profunda es la ramera, y pozo angosto la extraña.
For skjøkja er som djupe gravi og den framande kona som tronge brunnen,
28 También ella, como robador, acecha, y multiplica entre los hombres los prevaricadores.
ja, ho ligg på lur som ein ransmann, og ho aukar talet på utrue folk.
29 ¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿para quién lo amoratado de los ojos?
Kven hev sorg? Kven hev sut? Kven hev dragsmål? Kven hev klagemål? Kven hev sjølvvalde sår? Kven hev dimsynte augo?
30 Para los que se detienen mucho en el vino, para los que van buscando la mistura.
Dei som drygjer lenge hjå vinen, dei som kjem og smakar på mjøden.
31 No mires al vino cuando rojea, cuando resplandece su color en el vaso: éntrase suavemente;
Sjå ikkje på vinen kor han raudnar, kor vænt han smiler i staupet! lett renn han ned.
32 [Mas] al fin como serpiente morderá, y como basilisco dará dolor:
Men sidan han sting som ein slange og høgg som ein orm.
33 Tus ojos mirarán las extrañas, y tu corazón hablará perversidades.
Då skal augo dine sjå rare syner, og hjarta ditt talar tull og tøv.
34 Y serás como el que yace en medio de la mar, ó como el que está en la punta de un mastelero.
Du vert som låg du i havsens djup, eller låg i toppen av mastri.
35 [Y dirás]: Hiriéronme, mas no me dolió; azotáronme, mas no lo sentí; cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.
«Dei slo meg, men det gjorde’kje vondt, dei banka meg, men eg kjende det ikkje. Når skal eg vakna? Eg vil få tak i endå meir.»
