Proverbios 17

1 MEJOR es un bocado seco, y en paz, que la casa de contienda llena de víctimas.

Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.

2 El siervo prudente se enseñoreará del hijo que deshonra, y entre los hermanos partirá la herencia.

Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.

3 El crisol para la plata, y la hornaza para el oro: mas Jehová prueba los corazones.

Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.

4 El malo está atento al labio inicuo; [y] el mentiroso escucha á la lengua detractora.

Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.

5 El que escarnece al pobre, afrenta á su Hacedor: y el que se alegra en la calamidad, no quedará sin castigo.

Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.

6 Corona de los viejos son los hijos de los hijos; y la honra de los hijos, sus padres.

Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.

7 No conviene al necio la altilocuencia: ¡cuánto menos al príncipe el labio mentiroso!

Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.

8 Piedra preciosa es el cohecho en ojos de sus dueños: á donde quiera que se vuelve, da prosperidad.

Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.

9 El que cubre la prevaricación, busca amistad: mas el que reitera la palabra, aparta al amigo.

Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.

10 Aprovecha la reprensión en el entendido, más que si cien veces hiriese en el necio.

Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.

11 El rebelde no busca sino mal; y mensajero cruel será contra él enviado.

Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.

12 Mejor es se encuentre un hombre con una osa á la cual han robado sus cachorros, que con un fatuo en su necedad.

[Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.

13 El que da mal por bien, no se apartará el mal de su casa.

Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.

14 El que comienza la pendencia es [como] quien suelta las aguas: deja pues la porfía, antes que se enmarañe.

Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.

15 El que justifica al impío, y el que condena al justo, ambos á dos son abominación á Jehová.

Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.

16 ¿De qué sirve el precio en la mano del necio para comprar sabiduría, no teniendo entendimiento?

Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?

17 En todo tiempo ama el amigo; y el hermano para la angustia es nacido.

Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.

18 El hombre falto de entendimiento toca la mano, fiando á otro delante de su amigo.

Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.

19 La prevaricación ama el que ama pleito; y el que alza su portada, quebrantamiento busca.

Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.

20 El perverso de corazón nunca hallará bien: y el que revuelve con su lengua, caerá en mal.

Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.

21 El que engendra al necio, para su tristeza [lo engendra]: y el padre del fatuo no se alegrará.

Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.

22 El corazón alegre produce buena disposición: mas el espíritu triste seca los huesos.

Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.

23 El impío toma dádiva del seno, para pervertir las sendas del derecho.

Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.

24 En el rostro del entendido [aparece] la sabiduría: mas los ojos del necio [vagan] hasta el cabo de la tierra.

Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.

25 El hijo necio es enojo á su padre, y amargura á la que lo engendró.

Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.

26 Ciertamente no es bueno condenar al justo, ni herir á los príncipes que hacen lo recto.

Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.

27 Detiene sus dichos el que tiene sabiduría: de prudente espíritu es el hombre entendido.

Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.

28 Aun el necio cuando calla, es contado por sabio: el que cierra sus labios es entendido.

Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.