< San Mateo 22 >

1 Y RESPONDIENDO Jesús, les volvió á hablar en parábolas, diciendo:
Basa ma Yesus olaꞌ no se fai nendiꞌ nekendandaaꞌ nae,
2 El reino de los cielos es semejante á un hombre rey, que hizo bodas á su hijo;
“Lamatualain toꞌu parendan naa, onaꞌ maneꞌ sa tao fefeta kakabꞌiꞌ fee ana toun.
3 Y envió sus siervos para que llamasen los llamados á las bodas; mas no quisieron venir.
Leleꞌ ara sadꞌia rala fefetas ma, ana denu ate nara reu rafadꞌe atahori nene neroloꞌ ra oi, ‘Ima, te fefetas sangga nae mulai ena.’ Te atahori naa ra nda nau rema sa.
4 Volvió á enviar otros siervos, diciendo: Decid á los llamados: He aquí, mi comida he aparejado; mis toros y animales engordados son muertos, y todo está prevenido: venid á las bodas.
Basa ma, ate ra baliꞌ reu rafadꞌe maneꞌ a. Maneꞌ a rena nala ma ana denu aten laen fai nae, ‘Hei mii mifadꞌe atahori naa ra, fo rema leo, te fefetas nenesadꞌiaꞌ ena. Au tati sapi a ena, ma tunu-nasu ala e maladꞌan seli. Denu se rema raa fefetas leo, huu basaꞌ e nenesadꞌiaꞌ ena.’
5 Mas ellos no se cuidaron, y se fueron, uno á su labranza, y otro á sus negocios;
Ate naa ra reu rafadꞌe raꞌo naa. Te atahori nene neroloꞌ ra nda nau taoafiꞌ sa. Ruma osi rala reu, ruma reu sia mamana tao ue-osan nara,
6 Y otros, tomando á sus siervos, los afrentaron y los mataron.
ma ruma toꞌu rala maneꞌ a ate nara, de poko-paru se losa ara mate.
7 Y el rey, oyendo [esto], se enojó; y enviando sus ejércitos, destruyó á aquellos homicidas, y puso fuego á su ciudad.
Rena onaꞌ naa ma, maneꞌ a namanasa nala seli. Basa ma, ana denu soldꞌadꞌu nara reu tati risa atahori mana tati risa ate nara. Basa de, soldꞌadꞌu ra hotu-lalangge hendi nusaꞌ naa losa taa no rae a.
8 Entonces dice á sus siervos: Las bodas á la verdad están aparejadas; mas los que eran llamados no eran dignos.
Basa ma, maneꞌ a noꞌe nala ate laen nara de nafadꞌe se nae, “Fefeta kakabꞌiꞌ a nenesadꞌiaꞌ ena, te atahori fo au uroloꞌ ra, nda randaa tungga au fefeta ngga sa.
9 Id pues á las salidas de los caminos, y llamad á las bodas á cuantos hallareis.
Ia na, ama mii sia dala rarameꞌ fo mindaa mo sudꞌiꞌ a se, na moꞌe mendi se.’
10 Y saliendo los siervos por los caminos, juntaron á todos los que hallaron, juntamente malos y buenos: y las bodas fueron llenas de convidados.
Basa de, ate naa ra lao reu sia dala rarameꞌ ra. Ara randaa ro atahori hetar mia naa, de ro se risiꞌ fefeta kakabꞌiꞌ a. Hambu atahori maloleꞌ ma atahori nda maloleꞌ ra sa rema tao rasofe mamana fefetas a.
11 Y entró el rey para ver los convidados, y vió allí un hombre no vestido de boda.
Basa ma, maneꞌ a nisi mamana fefetas rala neu de mete rereoꞌ fuiꞌ ra. Ma ana nita atahori esa nda pake buꞌa-baꞌu fefetas sa.
12 Y le dijo: Amigo, ¿cómo entraste aquí no teniendo vestido de boda? Mas él cerró la boca.
Boe ma maneꞌ a natane nae, ‘Hee, toronooꞌ! saa de misiꞌ mamanaꞌ ia, na nda pake bua-baꞌu fefetas saa?’ Te atahori naa titindindii onaꞌ nggoaꞌ e.
13 Entonces el rey dijo á los que servían: Atado de pies y de manos tomadle, y echadle en las tinieblas de afuera: allí será el lloro y el crujir de dientes.
Boe ma maneꞌ a parenda ana mana tungga nara nae, paꞌa atahori ia ei-lima nara, fo toꞌu nggari e dea neu. Hela e nggae ma doidꞌoso sia mamana maꞌahatuꞌ naa.’
14 Porque muchos son llamados, y pocos escogidos.
Onaꞌ naa boe, Lamatualain narolo atahori hetar, te tengga nala akaꞌ idꞌaꞌ dadꞌi neu Eni atahorin.’
15 Entonces, idos los Fariseos, consultaron cómo le tomarían en [alguna] palabra.
Atahori Farisi ra rena rala Yesus olaꞌ naꞌo naa, ma rala haraꞌ fo rae teꞌe-sii ma fua salaꞌ neu E.
16 Y envían á él los discípulos de ellos, con los Herodianos, diciendo: Maestro, sabemos que eres amador de la verdad, y [que] enseñas con verdad el camino de Dios, y [que] no te curas de nadie, porque no tienes acepción de persona de hombres.
Basa ma ara denu ana mana tungga nara reu ro atahori mia Herodes partei politik na, fo reu raselu-bale ro Yesus. Ara koa-boꞌu Yesus rae, “Ama Meser! Hai mihine Amaꞌ ralan ndoos. Amaꞌ nda mana peko-lelekoꞌ ma nda pili-tadꞌa sa. Amaꞌ akaꞌ nanori Lamatualain Hara-liin no matetuꞌ.
17 Dinos pues, ¿qué te parece? ¿es lícito dar tributo á César, ó no?
De ia na, hai mae mitane dalaꞌ sa. Tungga hita atoran agama Yahudi na, ata musi bae bea neu mana parenda Roma manen, do afiꞌ?”
18 Mas Jesús, entendida la malicia de ellos, [les] dice: ¿Por qué me tentáis, hipócritas?
Te Yesus nahine ara rae teꞌe-sii E, fo Ana olaꞌ labꞌan mana parenda Roma. Boe ma Ana nataa nae, “Memaꞌ hei atahori mana dea-ralaꞌ! Taꞌo bee de hei mae teꞌe-sii Au mendiꞌ soꞌal naa?
19 Mostradme la moneda del tributo. Y ellos le presentaron un denario.
Mitudꞌu sobꞌa Au doi fulaꞌ sa fo atahori bae rendiꞌ neu bea!” Boe ma ara ratudꞌu doi fulaꞌ neu E.
20 Entonces les dice: ¿Cúya es esta figura, y lo que está encima escrito?
Basa ma, Ana natane se nae, “Ia seka mata-aon ia? Ma ia seka naran ia?”
21 Dícenle: De César. Y díceles: Pagad pues á César lo que es de César, y á Dios lo que es de Dios.
Ara rataa rae, “Naa keser, mana parenda Roma mane monaen.” Boe ma Yesus nafadꞌe se nae, “Naa! Mete ma taꞌo naa, hei fee neu mana parenda, saa fo mana parenda hak na. Ma fee neu Lamatualain saa fo Lamatualain hak na.”
22 Y oyendo esto, se maravillaron; y dejándole se fueron.
Rena Ana nataa naꞌo naa, ma basa se titindindii, huu Ana olaꞌ naa ndaa na. Naa de ara nda teꞌe-sii rala E sa. Boe ma ara lao hela E.
23 Aquel día llegaron á él los Saduceos, que dicen no haber resurrección, y le preguntaron,
Sia naa hambu atahori mia partei Saduki boe. Atahori mia partei Saduki ia, nanori nae, atahori mates ra nda rasodꞌa baliꞌ sa. Faiꞌ naa, ara rae sangga dalaꞌ fo teꞌe-sii Yesus. Naeni de ara rema raselu-bale ro E rae,
24 Diciendo: Maestro, Moisés dijo: Si alguno muriere sin hijos, su hermano se casará con su mujer, y despertará simiente á su hermano.
“Ama Meser! Baꞌi Musa suraꞌ hela fee hai, adat ia, nae: mete ma touꞌ esa mate hela saon, te nda ma anaꞌ sa, na, touꞌ naa odꞌin musi sao nala ina falu naa, naa fo ana bonggi fee aꞌan mana mateꞌ a tititi-nonosiꞌ.
25 Fueron pues, entre nosotros siete hermanos: y el primero tomó mujer, y murió; y no teniendo generación, dejó su mujer á su hermano.
Memaꞌ, feꞌesaꞌan baꞌi Musa nanori taꞌo naa, te ia na hai mae mitane taꞌo ia: hambu touꞌ hitu odꞌi-aꞌa bonggiꞌ. Uluꞌ ka sao, te mate, nda ma anaꞌ sa. Boe ma odꞌin mana tungga e, sao nala ina falu naa.
26 De la misma manera también el segundo, y el tercero, hasta los siete.
Nda dooꞌ sa ma ana mate fai, ma nda ma anaꞌ sa. Onaꞌ naa boe odꞌin ka telun, ana sao nala ina falu naa, te basa ma mate fai, te nda ma anaꞌ sa. Onaꞌ naa rakandondooꞌ a losa odꞌin muriꞌ a mate, nda lao hela anaꞌ sa.
27 Y después de todos murió también la mujer.
Basa ma, ina falu a mate.
28 En la resurrección pues, ¿de cuál de los siete será ella mujer? porque todos la tuvieron.
Naa! Hai mae mitane taꞌo ia: Inaꞌ naa sao nala touꞌ hitu ena. Mete ma neu mateteꞌen, Lamatuaꞌ nafefela baliꞌ atahori mana mateꞌ ra na, inaꞌ ia dadꞌi touꞌ bee ka saon?”
29 Entonces respondiendo Jesús, les dijo: Erráis ignorando las Escrituras, y el poder de Dios.
Basa ma, Yesus nataa nae, “Mete ma hei mitane taꞌo naa, na, hei sala naeꞌ ena ma! Huu hei nda mihine Lamatualain Susuran liin sa. Ma nda mihine koasa manaselin sa!
30 Porque en la resurrección, ni los hombres tomarán mujeres, ni las mujeres maridos; mas son como los ángeles de Dios en el cielo.
Matetun, taꞌo ia. Neꞌo, mete ma Lamatualain nafefela baliꞌ atahori mana mateꞌ ra, ara esa nda sao esa sa ena, onaꞌ ate nara mana sia sorga ra.
31 Y de la resurrección de los muertos, ¿no habéis leído lo que os es dicho por Dios, que dice:
Boe ma Au ae olaꞌ soꞌal atahori mana mateꞌ ra rasodꞌa baliꞌ, do hokoꞌ. Sia baꞌi Musa susuran ra nenedꞌuiꞌ oi hau huu anaꞌ nene tunu-hotuꞌ te nda kadꞌe hendi e sa. Mia dudꞌuit naa, hita tahine tae, atahori mana mateꞌ ra bisa rasodꞌa baliꞌ boe. Huu Lamatualain nafadꞌe baꞌi Musa mia naa nae,
32 Yo soy el Dios de Abraham, y el Dios de Isaac, y el Dios de Jacob? Dios no es Dios de muertos, sino de vivos.
‘Au ia, bei-baꞌi mara Lamatualain na. Naeni baꞌi Abraham, baꞌi Isak, ma baꞌi Yakob. Basa se beꞌutee neu Au rakandoo losa ia nema.’ Naa! Hita tahine tae, leleꞌ Lamatuaꞌ olaꞌ naꞌo naa, te basa baꞌiꞌ naa ra mate se dooꞌ ena. Huu Lamatualain nae Eni feꞌe dadꞌi nakandoo sira Lamatuan. Naeni de ata tahine tae, ao samana nara rasodꞌa rakandoo, mae ara mate dooꞌ ena. De mae atahori mate o, ana nasodꞌa baliꞌ. Huu akaꞌ atahori masodꞌaꞌ beꞌutee neu Lamatualain, nda atahori mates ra sa to?!”
33 Y oyendo esto las gentes, estaban atónitas de su doctrina.
Rena Yesus nanori naꞌo naa, ma atahori Saduki ra nda ritaꞌ rae bale saa sa ena boe. Te atahori hetar naa ra titindindii de olaꞌ rae, “Awii! Atahori ia nenorin manaseliꞌ tebꞌe, o!”
34 Entonces los Fariseos, oyendo que había cerrado la boca á los Saduceos, se juntaron á una.
Leleꞌ atahori Farisi ra rena rae, Yesus nasenggiꞌ atahori Saduki ra, ma ara raꞌabꞌue reu esa de rae ratane rasafafali E.
35 Y preguntó uno de ellos, intérprete de la ley, tentándole y diciendo:
Sira mana mahine agaman esa nae teꞌe-sii sobꞌa Yesus nae,
36 Maestro, ¿cuál es el mandamiento grande en la ley?
“Ama Meser! Au ae utane taꞌo ia: hita adat na hohoro-lalanen, no agama parendan ra, hetar. Mia basa parendaꞌ fo mana mia baꞌi Musa naa, bee ka manaseliꞌ lenaꞌ?”
37 Y Jesús le dijo: Amarás al Señor tu Dios de todo tu corazón, y de toda tu alma, y de toda tu mente.
Boe ma Ana nataa nae, “Parendaꞌ fo manaseliꞌ sia Lamatualain Susura Meumaren nae, taꞌo ia: ‘Lamatualain naa, hei Lamatuam. De ama musi sue lenaꞌ e mia basaꞌ e. Huu naa, hei musi hii E mikindooꞌ a, ma mihine E, ma manggate tao ues tungga Hihii-nanaun.’
38 Este es el primero y el grande mandamiento.
Parendaꞌ naa, pantin ma manaseliꞌ!
39 Y el segundo es semejante á éste: Amarás á tu prójimo como á ti mismo.
Boe ma parendaꞌ ka ruan, naꞌo ia: Musi sue atahori laen ra, onaꞌ ho sue aom boe.’
40 De estos dos mandamientos depende toda la ley y los profetas.
Parendaꞌ rua ra ia ra, naeni huuꞌ mia basa baꞌi Musa hohoro-lalanen no Lamatualain mana dui-bꞌengga nara nenorin. Neꞌo atahori nda tungga parendaꞌ laen ra sa, mete ma ana nda feꞌe tungga naꞌahuluꞌ parendaꞌ karuaꞌ ia ra sa.”
41 Y estando juntos los Fariseos, Jesús les preguntó,
Leleꞌ atahori Farisi ra feꞌe raꞌabꞌue sia naa, ma Yesus natane baliꞌ se nae,
42 Diciendo: ¿Qué os parece del Cristo? ¿de quién es Hijo? Dícenle: De David.
“Mia lele uluꞌ a Lamatualain helu haitua Kristus fo fee masoi-masodꞌaꞌ neu atahori nara. De tungga hei dudꞌuꞌa mara, Kristus naa, seka tititi-nonosin?” Boe ma ara rataa rae, “Eni, mane Daud tititi-nonosin.”
43 El les dice: ¿Pues cómo David en Espíritu le llama Señor, diciendo:
Yesus olaꞌ seluꞌ nae, “Mete ma taꞌo naa, naa, taꞌo bee de Lamatualain Dula-dale Meumaren nafadꞌe neu mane Daud fo noꞌe Kristus nae, ‘Lamatua’? Te Daud suraꞌ ena nae,
44 Dijo el Señor á mi Señor: Siéntate á mi diestra, entre tanto que pongo tus enemigos por estrado de tus pies?
‘Lamatualain nafadꞌe au Lamatua ngga ena nae, “Uma fo endoꞌ sia bobꞌoa ona ngga, sia mamana nene fee hadꞌa-hormat ia. Huu dei fo Au tao musu mara, losa ara raloe ao nara neu nggo.’”
45 Pues si David le llama Señor, ¿cómo es su Hijo?
Naa! Mia susura naa, hita tahine tae, mane Daud o noꞌe Kristus nae, ‘Lamatuaꞌ’. Dadꞌi mete ma atahori rae Kristus naa, akaꞌ mane Daud tititi-nonosin, naa feꞌe nda dai sa! Huu Eni o Mane Daud Lamatuan boe!”
46 Y nadie le podía responder palabra; ni osó alguno desde aquel día preguntarle más.
Rena Yesus ola naꞌo naa ma, atahori Farisi ra hie-hie reuꞌ ena, nda hambu atahori esa saa sa boe bisa nataa nasafali Yesus sa ena. Naa de eniꞌ a mia faiꞌ naa ma, ara ramatau ratane ena, ma nda rambarani sobꞌa teꞌe-sii E sa ena.

< San Mateo 22 >