< Hechos 15 >

1 ENTONCES algunos que venían de Judea enseñaban á los hermanos: Que si no os circuncidáis conforme al rito de Moisés, no podéis ser salvos.
Leleꞌ naa, atahori Kristen Yahudi hira rema mia dodꞌooꞌ mia nusa Yudea risiꞌ Antiokia. Losa naa ma, ranori Lamatuaꞌ Yesus atahori Nara rae, “Hei mimihere Yesus ena o, malole boe. Te naa nda feꞌe dai sa. Mete ma hei tebꞌe-tebꞌeꞌ mae misodꞌa, hei musi sunat dei, tungga hita adat na, fo Lamatualain fee neu baꞌi Musa.”
2 Así que, suscitada una disensión y contienda no pequeña á Pablo y á Bernabé contra ellos, determinaron que subiesen Pablo y Bernabé á Jerusalem, y algunos otros de ellos, á los apóstoles y á los ancianos, sobre esta cuestión.
Te Paulus no Barnabas labꞌan rahereꞌ ro atahori naa ra oꞌola nara. Rareresi rala seli. Paulus se rae, “Naa sala! Atahori feaꞌ nda Yahudi ra sa, mana ramahere Yesus, nda parlu sunat tungga atahori Yahudi ra adat sunat na sa!” Huu ara balaban taꞌo naa, de raꞌetuꞌ denu Paulus no Barnabas, ma nonoo nara hira mia Antiokia, fo reu rendi dedꞌeat ia fee neu Lamatuaꞌ dedenu Nara, ro lasi Kristen feaꞌ mana sia Yerusalem.
3 Ellos, pues, habiendo sido acompañados de la iglesia, pasaron por la Fenicia y Samaria, contando la conversión de los Gentiles; y daban gran gozo á todos los hermanos.
Naa de, atahori Kristen mana sia Antiokia ra denu Paulus se Yerusalem reu. Ara tungga madꞌaꞌ ata, seli nusaꞌ Finisia ma Samaria. Sia dalaꞌ a, ara tuli atahori mamahereꞌ ra ume nara. Ara dui lutuꞌ-leloꞌ rae, “Atahori nda Yahudi ra sa, rema ramahere Lamatuaꞌ boe!” Rena taꞌo naa ma, basa se ramahoꞌo.
4 Y llegados á Jerusalem, fueron recibidos de la iglesia y de los apóstoles y de los ancianos: y refirieron todas las cosas que Dios había hecho con ellos.
Losa Yerusalem, Yesus atahori nara simbo se no maloleꞌ. Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara, ro lasi Kristen fea ra, simbo se boe. Basa naa ma, Paulus se dui basa saa fo Lamatuaꞌ tao fee sira, losa atahori feaꞌ naeꞌ o tungga Lamatuaꞌ Yesus. Ara o dui sira rareresi soꞌal sunat.
5 Mas algunos de la secta de los Fariseos, que habían creído, se levantaron, diciendo: Que es menester circuncidarlos, y mandarles que guarden la ley de Moisés.
Atahori mana rena Paulus se dudꞌui na, hambu atahori Yahudi Kristen hira mia partei Farisi. Ara fela rambariiꞌ de olaꞌ rahereꞌ rae, “Rena malolole, e! Mete ma atahori nda Yahudi sa nau tungga Yesus, musi tungga hita adat sunat, ma atoran adat feaꞌ, fo Lamatualain fee neu baꞌi Musa.”
6 Y se juntaron los apóstoles y los ancianos para conocer de este negocio.
Basa de, atahori saraniꞌ ra rala haraꞌ esa rae, Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara ro lasi Kristen ra, raꞌabꞌue fo dudꞌuꞌa dalaꞌ naa.
7 Y habiendo habido grande contienda, levantándose Pedro, les dijo: Varones hermanos, vosotros sabéis cómo ya hace algún tiempo que Dios escogió que los Gentiles oyesen por mi boca la palabra del evangelio, y creyesen.
Ara duꞌa neu-nema esa no esa. Boe ma Petrus fela nambariiꞌ, de olaꞌ nae, “Toronoo nggare! Hei bubꞌuluꞌ, dalahulu na, Lamatualain dudꞌu au, mia hei taladꞌa mara, fo uu ufadꞌe Yesus Dudꞌui Malole na neu atahori nda Yahudi ra sa. Te Lamatualain o nau fo ara ramahere Yesus boe.
8 Y Dios, que conoce los corazones, les dió testimonio, dándoles el Espíritu Santo también como á nosotros;
Lamatualain nahine hita esa-esaꞌ rala nara. Ana fee Dula-dale Meumare Na neu se, onaꞌ fee nema hita boe. No taꞌo naa, hita tahine tae Lamatualain o simbo se.
9 Y ninguna diferencia hizo entre nosotros y ellos, purificando con la fe sus corazones.
Ana nda pili-tadꞌa sira ro hita sa. Ana nda bingga-banggi se ro hita sa. Ana tao nameu rala nara, huu ramahere Yesus, onaꞌ Ana o tao nameu rala tara boe.
10 Ahora pues, ¿por qué tentáis á Dios, poniendo sobre la cerviz de los discípulos yugo, que ni nuestros padres ni nosotros hemos podido llevar?
De taꞌo bee? Mete ma Lamatualain simbo se ena, taꞌo bee de hita feꞌe fua bꞌerat neu se no adat sunat? Mete ma tae olaꞌ tetu-tetu, hita to bei-baꞌi tara, nda lemba beꞌi basa horo-lalane agama naa ra sa. De afiꞌ taꞌasususaꞌ se taꞌo naa! Au ae utane taꞌo ia: Lamatualain fee masodꞌaꞌ neu hita, huu hita tungga horo-lalane agama, do? Hokoꞌ! Ana fee masodꞌaꞌ, huu Lamatuaꞌ Yesus sue ma kasian hita. De afiꞌ liliiꞌ! Lamatuaꞌ o sue ma kasian atahori feaꞌ ra boe.”
11 Antes por la gracia del Señor Jesús creemos que seremos salvos, como también ellos.
12 Entonces toda la multitud calló, y oyeron á Bernabé y á Pablo, que contaban cuán grandes maravillas y señales Dios había hecho por ellos entre los Gentiles.
Rena taꞌo naa ma, nda hambu esa nau fee dudꞌuꞌat seluꞌ sa ena. Basa ma, Paulus no Barnabas dui seluꞌ, taꞌo bee fo Lamatualain pake se. Ara dui manadadꞌiꞌ ra, no manaseliꞌ ra fo Lamatualain tao mia atahori nda Yahudi ra taladꞌa nara sa.
13 Y después que hubieron callado, Jacobo respondió, diciendo: Varones hermanos, oidme:
Dꞌui basa ma, atahori sa, naran Yakobis, nambariiꞌ de olaꞌ nae, “Toronoo nggare! Rena au dei!
14 Simón ha contado cómo Dios primero visitó á los Gentiles, para tomar de ellos pueblo para su nombre;
Aꞌa Petrus feꞌe dui basa hita, nae Lamatualain soꞌu atahori nda Yahudi ra sa, fo dadꞌi Lamatuaꞌ Yesus bobꞌonggi Na.
15 Y con esto concuerdan las palabras de los profetas, como está escrito:
Naa, ndaa no saa fo Lamatualain mana ola-ola Nara rafadꞌe eniꞌ a dalahulu na. Te ara suraꞌ rae:
16 Después de esto volveré y restauraré la habitación de David, que estaba caída; y repararé sus ruinas, y la volveré á levantar;
‘Losa fai na, Au baliꞌ. Huu Au ae ufefela baliꞌ mane Daud parenda na. Eni tititi-nonosi nara sea-saranggaa. Ma Au ae ufefela baliꞌ, ma tao manggatetee e fai.
17 Para que el resto de los hombres busque al Señor, y todos los Gentiles, sobre los cuales es llamado mi nombre, dice el Señor, que hace todas estas cosas.
No taꞌo naa, atahori mia nusa feaꞌ ra rema randaa ro Au. Te Au o tengga se, dadꞌi atahori Nggara. Lamatualain olaꞌ taꞌo naa mia dalahulu na!’
18 Conocidas son á Dios desde el siglo todas sus obras. (aiōn g165)
De mia au, Yakobis, taꞌo ia: Mete ma atahori mia leo feaꞌ ra rae tungga Lamatualain, hita atahori Yahudi ra afiꞌ tao neꞌesususaꞌ se. Hita afiꞌ tao bꞌerat ma denu se tungga hita adat sunat na. De hita musi suraꞌ susura esa, haitua fee se tae, sira nda parlu tungga basa hita horo-lalane adat Yahudi nara sa. Hita o fee se nesenenedꞌaꞌ, afiꞌ tao leli ro touꞌ do inaꞌ. Afiꞌ raa sisi sosonggoꞌ. Afiꞌ raa sisi raaꞌ. Afiꞌ raa sisi mia banda mana neneꞌee nisaꞌ. (aiōn g165)
19 Por lo cual yo juzgo, que los que de los Gentiles se convierten á Dios, no han de ser inquietados;
20 Sino escribirles que se aparten de las contaminaciones de los ídolos, y de fornicación, y de ahogado, y de sangre.
21 Porque Moisés desde los tiempos antiguos tiene en cada ciudad quien le predique en las sinagogas, donde es leído cada sábado.
Dadꞌi mete ma hita tao dalaꞌ taꞌo ia, naa nda dala feuꞌ sa. Atahori hetar bubꞌuluꞌ ena, hita atahori Yahudi ra adat na memaꞌ taꞌo naa ena. Tungga fai hahae aoꞌ hita baca baꞌi Musa se horo-lalanen naa sia ume hule-oꞌe ra sudꞌiꞌ a sia bee-bꞌee. De atahori leo feaꞌ ra basa se bubꞌuluꞌ. Au oꞌola ngga taꞌo naa ena. Makasi!”
22 Entonces pareció bien á los apóstoles y á los ancianos, con toda la iglesia, elegir varones de ellos, y enviarlos á Antioquía con Pablo y Bernabé: á Judas que tenía por sobrenombre Barsabas, y á Silas, varones principales entre los hermanos;
Basa ma, Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara ro lasi feaꞌ ra ro basa atahori sarani ra sia Yerusalem, rala haraꞌ sa fo denu atahori rafadꞌe sira neꞌetu na neu atahori saraniꞌ sia mamanaꞌ feaꞌ. De ara sangga atahori nemehereꞌ nandaa no ues naa. Ara tengga atahori rua. Esa naran Silas, esa fai, naran Yudas (fo roꞌe rae Barsabas). Ara denu ruꞌa se tungga Paulus ma Barnabas sudꞌiꞌ a bee reu.
23 Y escribir por mano de ellos: Los apóstoles y los ancianos y los hermanos, á los hermanos de los Gentiles que están en Antioquía, y en Siria, y en Cilicia, salud:
Ara rendi susura fee atahori nda Yahudi sa sia kota Antiokia sia nusa Siria, losa nusa Kilikia. Susura naa, lii na taꞌo ia: “Sodꞌa-moleꞌ mia hai, Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara, ma lasi feaꞌ sia Yerusalem ia. Hai suraꞌ susura fee hei, fo hai sue onaꞌ odꞌi-aꞌa bonggiꞌ e.
24 Por cuanto hemos oído que algunos que han salido de nosotros, os han inquietado con palabras, trastornando vuestras almas, mandando circuncidaros y guardar la ley, á los cuales no mandamos;
Hai suraꞌ susura ia, huu hai rena mae, atahori hira mia Yerusalem ia reti randaa ro hei ena. Ara ranori leli losa raꞌasususaꞌ ma tao hei bingun. Sadꞌi hei bubꞌuluꞌ, hai nda denu atahori naa ra sa.
25 Nos ha parecido, congregados en uno, elegir varones, y enviarlos á vosotros con nuestros amados Bernabé y Pablo,
Hai rena atahori tao raꞌasususaꞌ hei taꞌo naa ma, hai miꞌibꞌue de duꞌa dalaꞌ naa. Hai ralaꞌ esa, ma miꞌetuꞌ basa dalaꞌ naa ena. De hai tengga atahori reti rafadꞌe hei, hai neꞌetu ma naa. Ara rema ro Paulus ma Barnabas fo hai sueꞌ ra.
26 Hombres que han expuesto sus vidas por el nombre de nuestro Señor Jesucristo.
Hita atahori karuaꞌ nara naa ra, lemba doidꞌoso raeꞌ a mate ena, huu tungga hita Malangga na, Yesus Kristus.
27 Así que, enviamos á Judas y á Silas, los cuales también por palabra os harán saber lo mismo.
Naa de, hai denu Yudas no Silas, fo rafadꞌe hei susura ia lii na.
28 Que ha parecido bien al Espíritu Santo, y á nosotros, no imponeros ninguna carga más que estas cosas necesarias:
Lamatualain Dula-dale Meumare Na nafadꞌe hai, de mitaa taꞌo naa mae, hei nda parlu tungga basa hai adat Yahudi mara, onaꞌ adat sunat a. Te adat naa tao namaberaꞌ a hei. Te hambu dalaꞌ esa do rua, fo memaꞌ hei musi misinedꞌa:
29 Que os abstengáis de cosas sacrificadas á ídolos, y de sangre, y de ahogado, y de fornicación; de las cuales cosas si os guardareis, bien haréis. Pasadlo bien.
Afiꞌ tao leli mo touꞌ do inaꞌ. Afiꞌ mia sisi sosonggoꞌ. Afi mia raaꞌ. Ma afiꞌ raa sisi mia banda mana neneꞌee nisaꞌ. Mete ma hei minea ao mara mia basa dalaꞌ naa ra, hei nda tao melumudꞌu toronooꞌ atahori Yahudi Kristen ra sa. No onaꞌ naa, hei miꞌibꞌue malolole mo se. Susura ia lii na, taꞌo a naa. Sodꞌa-moleꞌ.”
30 Ellos entonces enviados, descendieron á Antioquía; y juntando la multitud, dieron la carta.
Ara simbo rala susura naa ma, Paulus se ratea, de lao risiꞌ kota Antiokia. Losa naa ma, ara raꞌabꞌue basa atahori saraniꞌ ra, de fee susura a neu se.
31 La cual, como leyeron, fueron gozosos de la consolación.
Baca basa susura ma, basa atahori ra ramahoꞌo, huu susura lii na tao rala nara manggatee ena.
32 Judas también y Silas, como ellos también eran profetas, consolaron y confirmaron á los hermanos con abundancia de palabra.
Lamatualain o pake Yudas no Silas, dadꞌi mana ola-olaꞌ Na. Ruꞌa se, dui-bꞌengga naeꞌ neu atahori mamahereꞌ sia naa. Ara fee nenoriꞌ ma tao manggatee rala nara.
33 Y pasando [allí] algún tiempo, fueron enviados de los hermanos á los apóstoles en paz.
Ruꞌa se leo mia naa nda dooꞌ sa ma, atahori saraniꞌ sia Antiokia ra fee se baliꞌ risiꞌ atahori mana denu se. Ara mboꞌi ruꞌa se no sodꞌa-moleꞌ.
34 Mas á Silas pareció bien el quedarse allí.
[Te Silas nae leo nakandoo sia Antiokia.]
35 Y Pablo y Bernabé se estaban en Antioquía, enseñando la palabra del Señor y anunciando el evangelio con otros muchos.
Paulus no Barnabas leo dodꞌoo mia naa. Ara o tulu-fali atahori feaꞌ mana ranori Lamatuaꞌ Yesus Dala Masodꞌa Na.
36 Y después de algunos días, Pablo dijo á Bernabé: Volvamos á visitar á los hermanos por todas las ciudades en las cuales hemos anunciado la palabra del Señor, cómo están.
Paulus no Barnabas leo nda dooꞌ sa sia Antiokia ma, Paulus olaꞌ no Barnabas nae, “Aꞌa! Uma fo baliꞌ teu sia basa mamanaꞌ feꞌesaꞌan hita tuliꞌ ra. Teu seꞌu sobꞌa toronooꞌ ra masodꞌa na ra. Ara taꞌo bee, e? Ara ramahere Lamatuaꞌ Yesus nda feꞌe dooꞌ sa. Feꞌe saꞌa naa, hita tanori se. De uma fo teu seꞌu se dei.”
37 Y Bernabé quería que tomasen consigo á Juan, el que tenía por sobrenombre Marcos;
Barnabas rena Paulus naꞌo naa ma, ana naꞌaheiꞌ a. Ana nae no Yohanis (fo roꞌe rae Markus) fo tungga no se.
38 Mas á Pablo no le parecía bien llevar consigo al que se había apartado de ellos desde Pamphylia, y no había ido con ellos á la obra.
Te Paulus nda nau saa. Huu maꞌahulu na, Markus fela lao hela se mia nusa Pamfilia.
39 Y hubo tal contención entre ellos, que se apartaron el uno del otro; y Bernabé tomando á Marcos, navegó á Cipro.
Paulus no Barnabas rareresi seli losa ruꞌa se saranggaa. De Barnabas no Markus sae ofaꞌ risiꞌ pulu Siprus.
40 Y Pablo escogiendo á Silas, partió encomendado de los hermanos á la gracia del Señor.
Te Paulus noꞌe no Silas. Ara rae lao ma, atahori mamahereꞌ sia Antiokia ra hule-oꞌe roꞌe Lamatualain nanea se, ma natudꞌu rala malole Na neu se. Hule-oꞌe basa ma, ruꞌa se lao.
41 Y anduvo la Siria y la Cilicia, confirmando á las iglesias.
Ara reu ndule nusa Siria ma nusa Kilikia. Ara tao manggatee atahori mamahereꞌ ra rala nara, sia sudꞌi a bee-bꞌee.

< Hechos 15 >