Proverbios 25

1 También estos son proverbios de Salomón, los cuales copiaron los varones de Ezequías rey de Judá.

Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.

2 Honra de Dios es encubrir la palabra; y honra del rey es escudriñar la palabra.

Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.

3 Para la altura de los cielos, y para la profundidad de la tierra, y para el corazón de los reyes, no hay investigación.

Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.

4 Quita las escorias de la plata, y saldrá vaso al fundidor.

Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.

5 Aparta al impío de la presencia del rey, y su trono se afirmará en justicia.

Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.

6 No te alabes delante del rey; ni estés en el lugar de los grandes:

Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;

7 Porque mejor es que se te diga: Sube acá: que no, que seas abajado delante del príncipe, que miraron tus ojos.

Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.

8 No salgas a pleito presto; porque después al fin no sepas que hacer, avergonzado de tu prójimo.

Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.

9 Trata tu causa con tu compañero; y no descubras el secreto a otro:

Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;

10 Porque no te deshonre el que lo oyere, y tu infamia no pueda volver atrás.

By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.

11 Manzanas de oro con figuras de plata es la palabra dicha como conviene.

Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.

12 Zarcillo de oro, y joyel de oro fino es el que reprende al sabio, que tiene orejas que oyen.

Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.

13 Como frío de nieve en tiempo de la segada, así es el mensajero fiel a los que le envían: que al alma de su señor da refrigerio.

Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.

14 Como cuando hay nubes y vientos, y la lluvia no viene, así es el hombre que se jacta de vana liberalidad.

Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.

15 Con luenga paciencia se aplaca el príncipe; y la lengua blanda quebranta los huesos.

Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.

16 ¿Hallaste la miel? come lo que te basta; porque no te hartes de ella, y la revieses.

Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.

17 Detén tu pie de la casa de tu prójimo; porque harto de ti, no te aborrezca.

Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.

18 Martillo, y espada, y saeta aguda es el hombre que habla contra su prójimo falso testimonio.

Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.

19 Diente quebrado, y pie resbalador es la confianza del prevaricador en el tiempo de la angustia.

Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.

20 El que canta canciones al corazón afligido es como el que quita la ropa en tiempo de frío: o el que echa vinagre sobre jabón.

Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.

21 Si el que te aborrece, tuviere hambre, dále de comer pan; y si tuviere sed, dále de beber agua:

Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;

22 Porque ascuas allegas sobre su cabeza; y Jehová te lo pagará.

Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.

23 El viento del norte ahuyenta la lluvia, y el rostro airado la lengua detractora.

Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.

24 Mejor es estar en un rincón de casa, que con la mujer rencillosa en casa espaciosa.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.

25 Como el agua fría al alma sedienta, así son las buenas nuevas de lejas tierras.

Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.

26 Fuente turbia, y manadero corrupto es el justo, que resbala delante del impío.

Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.

27 Comer mucha miel, no es bueno: ni inquirir de su gloria, es gloria.

Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.

28 Ciudad derribada y sin muro es el hombre, cuyo ímpetu no tiene rienda.

Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.