Proverbios 24

1 No tengas envidia de los hombres malos: ni desees estar con ellos.

ئیرەیی بە پیاوخراپان مەبە، ئارەزوو مەکە لەگەڵیاندا بیت،

2 Porque su corazón piensa en robar; e iniquidad hablan sus labios.

چونکە دڵیان پیلانی زۆرداری دەکێشێت و لێوەکانیان باسی گرفتنانەوە دەکەن.

3 Con sabiduría se edificará la casa; y con prudencia se afirmará.

بە دانایی ماڵ بنیاد دەنرێت، بە تێگەیشتنیش دەچەسپێت،

4 Y con ciencia las cámaras se henchirán de todas riquezas preciosas y hermosas.

بە زانیاریش ژوورەکان پڕ دەبن لە هەموو گەنجینەیەکی بە نرخ و جوان.

5 El hombre sabio es fuerte; y el hombre entendido es valiente de fuerza.

پیاوی دانا بەتوانایە، کەسی زانا هێزی زیاد دەبێت.

6 Porque con industrias harás la guerra; y la salud está en la multitud de los consejeros.

بێگومان بە ڕاوێژەوە شەڕ دەکەیت، سەرکەوتنیش بە زۆری ئامۆژگارانە.

7 Alta está para el insensato la sabiduría: en la puerta no abrirá su boca.

دانایی بەرزە بۆ گێل، لە کۆڕی ناو دەروازەدا دەمی لێک ناکاتەوە.

8 Al que piensa mal hacer, al tal, hombre de malos pensamientos le llamarán.

ئەوەی بیر لە خراپە بکاتەوە، بە تەڵەکەباز ناودەبردرێت.

9 El mal pensamiento del insensato es pecado; y abominación a los hombres el burlador.

پیلانی گێلایەتی گوناهە، خەڵک قێزیان لە گاڵتەجاڕە.

10 Si fueres flojo en el día de trabajo, tu fuerza será angosta.

ئەگەر ورە بەردەیت لە ڕۆژی تەنگانە، بێ هێزیت!

11 ¿Detenerte has de escapar los que son tomados para la muerte, y los que son llevados al degolladero?

ئەوانە دەرباز بکە کە بۆ مردن دەبردرێن و لەوانەی بۆ سەربڕین پاڵخراون، کەمتەرخەم مەبە.

12 Si dijeres: Ciertamente no lo supimos: ¿el que pesa los corazones no lo entenderá? El que mira por tu alma él lo conocerá, el cual dará al hombre según sus obras.

ئەگەر بڵێی: «ئەوەتا ئەمەم نەزانیوە،» ئایا هەڵسەنگێنەری دڵەکان تێناگات؟ ئەوەی گیانت دەپارێزێت ئایا نازانێت؟ ئایا سزای مرۆڤ بەپێی کردەوەکانی ناداتەوە؟

13 Come, hijo mío, de la miel, porque es buena; y del panal dulce a tu paladar:

ڕۆڵە، هەنگوین بخۆ، چونکە باشە و شیلەی هەنگوین لە گەرووت شیرینە،

14 Tal será el conocimiento de la sabiduría a tu alma, si la hallares; y al fin tu esperanza no será cortada.

هەروەها بزانە دانایی بۆ گیانت بەم جۆرەیە. ئەگەر دانایی بدۆزیتەوە دواڕۆژت دەبێت و ئومێدبڕ نابیت.

15 O! impío, no aseches a la tienda del justo: no saquees su acostadero:

وەک خراپەکار خۆت مەڵاس مەدە بۆ ماڵی کەسی ڕاستودروست، هەڵمەکوتە سەر جێی حەسانەوەی،

16 Porque siete veces cae el justo, y se torna a levantar: mas los impíos caerán en el mal.

چونکە کەسی ڕاستودروست حەوت جار دەکەوێت و هەڵدەستێتەوە، بەڵام کارەسات بەدکاران تێکدەشکێنێت.

17 Cuando cayere tu enemigo, no te huelgues; y cuando tropezare, no se alegre tu corazón:

بە ساتمەکردنی دوژمنت شاد مەبە، بە کەوتنیشی دڵت خۆش نەبێت،

18 Porque Jehová no lo mire, y le desagrade; y aparte de sobre él su enojo.

نەوەک یەزدان ببینێت و بەلایەوە خراپ بێت، جا تووڕەیی خۆی لێ بگێڕێتەوە.

19 No te entremetas con los malignos, ni tengas envidia de los impíos:

مەراق لە خراپەکاران مەخۆ، ئیرەیی بە بەدکاران مەبە،

20 Porque para el malo no habrá buen fin; y la candela de los impíos será apagada.

چونکە خراپەکار دواڕۆژی نابێت و چرای بەدکاران دەکوژێتەوە.

21 Teme a Jehová, hijo mío, y al rey: no te entremetas con los inmutadores:

ڕۆڵە، لە یەزدان و پاشا بترسە، تێکەڵی یاخیبووەکان مەبە،

22 Porque su quebrantamiento se levantará de repente: ¿y el quebrantamiento de ambos quién lo comprenderá?

چونکە بەڵایان لەپڕ دێت، بەڵای هەردووکیان کێ دەیزانێت؟

23 También estas cosas pertenecen a los sabios. Tener respeto a personas en el juicio, no es bueno.

هەروەها ئەمەش قسەی دانایانە: لایەنگریکردن لە دادوەری باش نییە.

24 El que dijere al malo, justo eres: los pueblos le maldecirán, y las naciones le detestarán:

ئەوەی بە بەدکار بڵێت: «تۆ بێتاوانی،» گەلان نەفرەتی لێ دەکەن و نەتەوەکان تاوانباری دەکەن.

25 Mas los que le reprenden, serán agradables; y sobre ellos vendrá bendición de bien.

بەڵام ئەوانەی بەدکار تاوانبار دەکەن دەکەونە خۆشی و بەرەکەتی باشیان بەسەردا دەڕژێت.

26 Los labios serán besados, del que responde palabras rectas.

وەڵامی ڕاست وەک ماچی لێوە.

27 Apareja de fuera tu obra, y dispónela en tu heredad; y después edificarás tu casa.

کاروباری خۆت لە دەرەوە ڕاپەڕێنە و لە کێڵگەکەت ئامادەی بکە، دوای ئەمە ماڵی خۆت بنیاد بنێ.

28 No seas testigo sin causa contra tu prójimo; y no lisonjees con tus labios.

بەبێ هۆ لە دژی دراوسێکەت شایەتی مەدە، بە لێوەکانت فێڵ مەکە.

29 No digas: Como me hizo, así le haré: daré el pago al varón según su obra.

مەڵێ: «چی لێکردووم، ئاوای لێ دەکەم، سزای ئەو پیاوە بەپێی کردەوەکەی دەدەمەوە.»

30 Pasé junto a la heredad del hombre perezoso, y junto a la viña del hombre falto de entendimiento.

بەلای کێڵگەی پیاوی تەمبەڵ تێپەڕیم، بەلای ڕەزەمێوی کەسی تێنەگەیشتووش.

31 Y he aquí que por toda ella habían ya crecido espinas, ortigas habían ya cubierto su superficie, y su cerca de piedra estaba ya destruida.

چقڵ هەمووی داگرتبوو، گەزگەزکە هەمووی داپۆشی بوو، کەڵەکە بەردەکانی ڕووخابوو.

32 Y yo miré, y púse lo en mi corazón: lo ví, y recibí enseñanza.

تەماشام کرد و لە دڵی خۆمدا لێکم دایەوە، بینیم و وانەم لێ وەرگرت:

33 Tomando un poco de sueño, cabeceando otro poco, poniendo mano sobre mano otro poco para volver a dormir:

کەمێک خەوتن، کەمێک خەواڵووبوون، کەمێکیش دەست تێکنان بۆ ڕاکشان،

34 Vendrá como caminante, tu necesidad; y tu pobreza como hombre de escudo.

ئینجا هەژاریت وەک چەتە دێت، نەبوونیشت وەک چەکدار.