Proverbios 20

1 El vino hace burlador: la cerveza, alborotador; y cualquiera que en él errare, no será sabio.

Ang vino maoy usa ka tigtamay, ang maisug nga ilimnon mao ang sabaan; Ug bisan kinsa nga masayup tungod niini dili manggialamon.

2 Bramido, como de cachorro de león, es el miedo del rey: el que le hace enojar, peca contra su alma.

Ang pagkamakalilisang sa usa ka hari ingon sa pagngulob sa usa ka leon: Kadtong magahagit kaniya sa pagpakasuko magapakasala batok sa iyang kaugalingong kinabuhi.

3 Honra es del hombre dejarse de pleito: mas todo insensato se envolverá en él.

Maoy usa ka kadungganan alang sa usa ka tawo ang pagpahilayo gikan sa pagpakig-away; Apan ang tagsatagsa ka buang magakaaway.

4 El perezoso no ara a causa del invierno: mas él pedirá en la segada, y no hallará.

Ang tapulan dili modaro tungod sa panahon nga tingtugnaw; Busa siya magapakilimos sa tingani, ug walay maiya.

5 Aguas profundas es el consejo en el corazón del hombre: mas el hombre entendido le alcanzará.

Ang tambag diha sa kasingkasing sa tawo ingon sa halalum nga tubig, Apan ang usa ka tawo nga may salabutan magatimba niini.

6 Muchos hombres pregonan cada cual el bien que han hecho: mas hombre de verdad ¿quién le hallará?

Ang kadaghanan sa mga tawo magabutyag sa tagsatagsa sa iyang kaugalingong kalolot; Apan sa usa ka matinumanon nga tawo kinsay makakaplag kaniya?

7 El justo que camina en su integridad, bienaventurados serán sus hijos después de él.

Ang usa ka tawong matarung magalakat diha sa iyang pagkahingpit sa kasingkasing, Bulahan ang iyang mga anak sunod kaniya.

8 El rey que está en el trono de juicio, con su mirar disipa todo mal.

Ang usa ka hari nga magalingkod sa trono sa paghukom Magapatibulaag sa tanang dautan pinaagi sa iyang mga mata.

9 ¿Quién podrá decir: Yo he limpiado mi corazón, limpio estoy de mi pecado?

Kinsay makaingon, gihimo ko ang akong kasingkasing nga malinis, Ako ulay gikan sa akong sala?

10 Doblada pesa, y doblada medida, abominación son a Jehová ambas cosas.

Ang nagkalainlaing mga timbangan ug nagkalainlaing mga sukdanan, Silang duruha managsama mga q2 dulumtanan kang Jehova.

11 El muchacho aun es conocido por sus obras, si su obra es limpia y recta.

Bisan ang usa ka bata magapaila sa iyang kaugalingon pinaagi sa iyang mga buhat, Kong ang iyang buhat maputi ba ug kong kini matarung ba.

12 El oído oye, y el ojo ve: Jehová hizo aun ambas cosas.

Sa mapatalinghugon nga igdulungog, ug sa matinan-awong mata, Si Jehova ang nagbuhat bisan niining duruha.

13 No ames el sueño, porque no te empobrezcas: abre tus ojos, hartarte has de pan.

Ayaw paghigugmaa ang pagkatulog, tingali unya ikaw modangat sa pagkakabus; Bukha ang imong mga mata, ug ikaw mabusog sa tinapay.

14 El que compra, dice: Malo es, malo es: mas en apartándose, él se alaba.

Dili maayo, dili maayo, nagapamulong ang pumapalit; Apan sa makalakaw na siya sa iyang dalan, unya siya magapangandak.

15 Hay oro, y multitud de piedras preciosas: mas los labios sabios son vaso precioso.

Adunay bulawan, ug daghang mga rubi; Apan ang mga ngabil sa kahibalo maoy usa ka bililhong mutya.

16 Quítale su ropa, porque fió al extraño; y préndale por la extraña.

Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw; Ug batonan mo siya sa usa ka saad nga maoy pasalig alang sa mga dumuloong.

17 Sabroso es al hombre el pan de mentira: mas después, su boca será llena de cascajo.

Ang tinapay sa kabakakan matam-is sa usa ka tawo; Apan sa kaulahian ang iyang baba mapuno sa grava.

18 Los pensamientos con el consejo se ordenan; y con industria se hace la guerra.

Ang tagsatagsa ka tuyo natukod pinaagi sa pagtambag; Ug pinaagi sa maalamong pagmando nakiggubat ikaw.

19 El que descubre el secreto, anda en chismes; y con el que lisonjea de sus labios, no te entremetas.

Kadtong magasuroysuroy ingon sa usa ka witwitan nagabutyag sa mga tinagoan; Busa ayaw pagpakigkauban niadtong magapalapad sa pagwalis sa iyang mga ngabil.

20 El que maldice a su padre, o a su madre, su candela será apagada en oscuridad tenebrosa.

Bisan kinsa nga magatunglo sa iyang amahan kun sa iyang inahan, Ang iyang lamparahan pagapalongon diha sa kaitum sa kangitngitan.

21 La herencia adquirida de priesa en el principio, su postrimería aun no será bendita.

Ang usa ka panulondon mahimong kuhaon sa hinanali sa sinugdanan; Apan ang katapusan niana dili pagabulahanon.

22 No digas: Yo me vengaré: espera a Jehová, y él te salvará.

Dili ka mag-ingon: Ako mobalus sa dautan: Humulat ka kang Jehova, ug siya magaluwas kanimo.

23 Abominación son a Jehová las pesas dobladas; y el peso falso, no es bueno.

Ang nagkalainlaing mga bato sa timbangan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Ug ang usa ka limbongan nga timbangan dili maayo.

24 De Jehová son los pasos del hombre: el hombre pues, ¿cómo entenderá su camino?

Ang mga pagpanlihok sa usa ka tawo iya ni Jehova; Nan unsaon man sa pagpakasabut sa tawo sa iyang dalan?

25 Lazo es al hombre tragar santidad; y después de los votos andar preguntando.

Kini maoy usa ka lit-ag sa usa ka tawo nga mamulong sa hinanali: Kini maoy balaan, Ug tapus sa mga panaad ang pagpakigsayud.

26 El rey sabio esparce los impíos; y sobre ellos hace tornar la rueda.

Ang usa ka hari nga manggialamon magaalig-ig sa dautan, Ug magapaligid kanila sa ligid sa giukan.

27 Candela de Jehová es el alma del hombre, que escudriña lo secreto del vientre.

Ang espiritu sa tawo mao ang lamparahan ni Jehova, Nagasusi sa tanan niyang kinahiladman uyamut nga mga dapit.

28 Misericordia y verdad guardan al rey; y con clemencia sustenta su trono.

Kalooy ug kamatuoran nagapanalipod sa hari; Ug ang iyang trono ginatuboy tungod sa kalolot.

29 La honra de los mancebos es su fortaleza; y la hermosura de los viejos, su vejez.

Ang himaya sa mga batan-ong lalake mao ang ilang kusog; Ug ang katahum sa mga tigulang mao ang ilang ubanon nga ulo.

30 Las señales de las heridas son medicina en el malo; y las plagas en lo secreto del vientre.

Ang mga labud nga makasamad makahugas sa dautan; Ug ang mga pagbunal molagbas sa kinahiladman uyamut nga mga dapit.