Proverbios 14

1 La mujer sabia edifica su casa: mas la insensata con sus manos la derriba.

Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.

2 El que camina en su rectitud, teme a Jehová: mas el pervertido en sus caminos, le menosprecia.

Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.

3 En la boca del insensato está la vara de la soberbia: mas los labios de los sabios los guardarán.

W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.

4 Sin bueyes, el alfolí está limpio: mas por la fuerza del buey hay abundancia de panes.

Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.

5 El testigo verdadero, no mentirá: mas el testigo falso hablará mentiras.

Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.

6 Buscó el burlador la sabiduría, y no la halló: mas la sabiduría al hombre entendido es fácil.

Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.

7 Vete de delante del hombre insensato: pues no le conociste labios de ciencia.

Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.

8 La ciencia del cuerdo es entender su camino: mas la insensatez de los fatuos es engaño.

Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.

9 Los insensatos hablan pecado; mas entre los rectos hay amor.

Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.

10 El corazón conoce la amargura de su alma; y extraño no se entremeterá en su alegría.

Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.

11 La casa de los impíos será asolada: mas la tienda de los rectos florecerá.

Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.

12 Hay camino que al hombre le parece derecho: mas su salida es caminos de muerte.

Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.

13 Aun en la risa tendrá dolor el corazón; y la salida de la alegría es congoja.

Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.

14 De sus caminos será harto el apartado de razón; y el hombre de bien se apartará de él.

Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.

15 El simple cree a toda palabra: mas el entendido entiende sus pasos.

Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.

16 El sabio teme, y apártase del mal: mas el insensato enójase, y confía.

Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.

17 El que de presto se enoja, hará locura; y el hombre de malos pensamientos será aborrecido.

[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.

18 Los simples heredarán la insensatez: mas los cuerdos se coronarán de sabiduría.

Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.

19 Los malos se inclinaron delante de los buenos; y los impíos, a las puertas del justo.

Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.

20 El pobre es odioso aun a su amigo: mas los que aman al rico, son muchos.

Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.

21 El pecador menosprecia a su prójimo: mas el que tiene misericordia de los pobres, es bienaventurado.

Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.

22 ¿No yerran, los que piensan mal? mas los que piensan bien tendrán misericordia, y verdad.

Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.

23 En todo trabajo hay abundancia: mas la palabra de los labios solamente empobrece.

Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.

24 La corona de los sabios es sus riquezas: mas la insensatez de los fatuos su fatuidad.

Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.

25 El testigo verdadero libra las almas: mas el engañoso hablará mentiras.

Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.

26 En el temor de Jehová está la fuerte confianza; y allí sus hijos tendrán esperanza.

W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.

27 El temor de Jehová es manadero de vida, para ser apartado de los lazos de la muerte.

Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.

28 En la multitud del pueblo está la gloria del rey; y en la falta del pueblo, la flaqueza del príncipe.

Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.

29 El que tarde se aira, es grande de entendimiento: mas el corto de espíritu, engrandece la locura.

Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.

30 El corazón blando es vida de las carnes: mas la envidia, pudrimiento de huesos.

Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.

31 El que oprime al pobre, afrenta a su hacedor: mas el que tiene misericordia del pobre, le honra.

Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.

32 Por su maldad será lanzado el impío: mas el justo, en su muerte tiene esperanza.

Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.

33 En el corazón del cuerdo reposará la sabiduría; y en medio de los insensatos es conocida.

Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.

34 La justicia engrandece la gente: mas el pecado es afrenta de las naciones.

Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.

35 La benevolencia del rey es para con el siervo entendido: mas el que le avergüenza, es su enojo.

Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.