Proverbios 30

1 Las palabras de Agur hijo de Jakeh, la revelación: dice el hombre a Ithiel, a Ithiel y Ucal:

Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.

2 “Seguramente soy el hombre más ignorante, y no tienen la comprensión de un hombre.

Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.

3 No he aprendido la sabiduría, ni tengo el conocimiento del Santo.

Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.

4 ¿Quién subió al cielo y descendió? ¿Quién ha recogido el viento en sus puños? ¿Quién ha atado las aguas en su manto? ¿Quién ha establecido todos los confines de la tierra? ¿Cómo se llama y cómo se llama su hijo, si lo sabe?

Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?

5 “Toda palabra de Dios es impecable. Es un escudo para los que se refugian en él.

Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.

6 No añadas nada a sus palabras, para que no te reprenda y te encuentre mentiroso.

Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.

7 “Dos cosas te he pedido. No me niegues antes de morir.

Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.

8 Aleja de mí la falsedad y la mentira. No me des ni pobreza ni riqueza. Aliméntame con el alimento que me es necesario,

Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;

9 no sea que me llene, te niegue y diga: “¿Quién es Yahvé? o para que no sea pobre y robe, y así deshonrar el nombre de mi Dios.

Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].

10 “No calumnies al siervo ante su amo, para que no te maldiga y seas considerado culpable.

Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.

11 Hay una generación que maldice a su padre, y no bendice a su madre.

[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.

12 Hay una generación que es pura a sus propios ojos, pero no se han lavado de su suciedad.

[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.

13 Hay una generación, ¡oh, qué elevados son sus ojos! Sus párpados se levantan.

[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.

14 Hay una generación cuyos dientes son como espadas, y sus mandíbulas como cuchillos, para devorar a los pobres de la tierra, y a los necesitados de entre los hombres.

[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.

15 “La sanguijuela tiene dos hijas: ‘Da, da’. “Hay tres cosas que nunca se satisfacen; cuatro que no dicen: “¡Basta!”:

Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.

16 Sheol, el vientre estéril, la tierra que no se conforma con el agua, y el fuego que no dice: “¡Basta! (Sheol h7585)

Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)

17 “El ojo que se burla de su padre, y desprecia la obediencia a su madre, los cuervos del valle lo recogerán, las águilas jóvenes lo comerán.

Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.

18 “Hay tres cosas que son demasiado sorprendentes para mí, cuatro que no entiendo:

Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:

19 El camino del águila en el aire, el camino de una serpiente sobre una roca, el camino de un barco en medio del mar, y el camino de un hombre con una doncella.

Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.

20 “Así es el camino de la mujer adúltera: Come y se limpia la boca, y dice: “No he hecho nada malo”.

Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.

21 “Por tres cosas tiembla la tierra, y menos de cuatro, no puede soportar:

Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:

22 Para un siervo cuando es rey, un tonto cuando está lleno de comida,

Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;

23 para una mujer sin amor cuando está casada, y una sirvienta que es heredera de su señora.

Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.

24 “Hay cuatro cosas que son pequeñas en la tierra, pero son sumamente sabios:

Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:

25 Las hormigas no son un pueblo fuerte, sin embargo, proporcionan su alimento en el verano.

Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;

26 Los huracanes no son más que un pueblo débil, pero hacen sus casas en las rocas.

Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;

27 Las langostas no tienen rey, sin embargo, avanzan en las filas.

Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;

28 Puedes atrapar una lagartija con las manos, sin embargo, está en los palacios de los reyes.

Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.

29 “Hay tres cosas que son majestuosas en su marcha, cuatro que son majestuosos en su marcha:

Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:

30 El león, que es el más poderoso de los animales, y no se aparta por ninguna;

Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;

31 el galgo; el macho cabrío; y el rey contra el que no hay que levantarse.

Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.

32 “Si has hecho una tontería al alzarte, o si has pensado mal, pon tu mano sobre tu boca.

Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.

33 Pues como el batido de la leche produce mantequilla, y el retorcimiento de la nariz produce sangre, por lo que el forzamiento de la ira produce contienda”.

Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.