Proverbios 23
1 Cuando te sientas a comer con una regla, considera con diligencia lo que tienes delante;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 poner un cuchillo en la garganta si eres un hombre dado al apetito.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 No estés deseoso de sus delicias, ya que son alimentos engañosos.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 No te canses de ser rico. En tu sabiduría, muestra moderación.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 ¿Por qué pones tus ojos en lo que no es? Porque ciertamente le salen alas como a un águila y vuela en el cielo.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 No comas la comida de quien tiene un ojo tacaño, y no anhelan sus delicias,
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 pues mientras piensa en el costo, así es. “¡Come y bebe!”, te dice, pero su corazón no está contigo.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Vomitarás el bocado que has comido y desperdiciar tus agradables palabras.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 No hables al oído de un tonto, porque despreciará la sabiduría de tus palabras.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 No muevas el antiguo mojón. No invadan los campos de los huérfanos,
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 para su Defensor es fuerte. Él defenderá su caso contra ti.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Aplica tu corazón a la instrucción, y tus oídos a las palabras del conocimiento.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 No retengas la corrección de un niño. Si lo castigas con la vara, no morirá.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si tu corazón es sabio, entonces mi corazón se alegrará, incluso el mío.
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Sí, mi corazón se alegrará cuando tus labios dicen lo que es correcto.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Que tu corazón no envidie a los pecadores, sino que teman a Yahvé todo el día.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Ciertamente, hay una esperanza futura, y tu esperanza no será cortada.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Escucha, hijo mío, y sé sabio, ¡y mantener tu corazón en el camino correcto!
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 No te encuentres entre los que beben demasiado vino, o los que se atiborran de carne;
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 porque el borracho y el glotón se volverán pobres; y la somnolencia los viste de harapos.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Escucha a tu padre que te dio la vida, y no desprecies a tu madre cuando sea vieja.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Compra la verdad y no la vendas. Consigue sabiduría, disciplina y comprensión.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 El padre de los justos tiene una gran alegría. Quien engendra un hijo sabio se deleita en él.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 ¡Que se alegren tu padre y tu madre! ¡Que se alegre la que te parió!
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Hijo mío, dame tu corazón; y que tus ojos se mantengan en mis caminos.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Para una prostituta es un pozo profundo; y una esposa caprichosa es un pozo estrecho.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Sí, está al acecho como un ladrón, y aumenta los infieles entre los hombres.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 ¿Quién se lamenta? ¿Quién tiene pena? ¿Quién tiene conflictos? ¿Quién tiene quejas? ¿Quién tiene moretones innecesarios? ¿Quién tiene los ojos inyectados en sangre?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Los que se quedan mucho tiempo en el vino; los que van a buscar vino mezclado.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 No mires el vino cuando está rojo, cuando brilla en la taza, cuando baja sin problemas.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Al final, muerde como una serpiente, y envenena como una víbora.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Tus ojos verán cosas extrañas, y tu mente imaginará cosas confusas.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Sí, serás como el que se acuesta en medio del mar, o como el que se acuesta encima de los aparejos:
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 “¡Me golpearon, y no me hirieron! ¡Me golpean y no lo siento! ¿Cuándo me despertaré? Puedo hacerlo de nuevo. Buscaré más”.
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
