Proverbios 30

1 Estas son las palabras de Agur, hijo de Jaqué. Un oráculo. Esto es lo que dice el hombre. Dios, estoy cansado. No tengo fuerzas.

Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.

2 Soy tan tonto que no soy un hombre de verdad; no logro pensar como un ser humano.

Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.

3 No he aprendido sabiduría; no tengo conocimiento del Santo.

Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.

4 ¿Quién ha ido al cielo y ha vuelto a la tierra? ¿Quién sostiene los vientos en la palma de sus manos? ¿Quién ha envuelto las aguas en su manto? ¿Quién ha establecido los límites de la tierra? ¿Cuál es nombre y el nombre de su hijo? ¿Estás seguro de que no lo sabes?

Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?

5 Cada palabra que Dios dice ha resultado ser verdadera. Él defiende a todos los que lo buscan pidiendo protección.

Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.

6 No añadas nada a sus palabras, o te criticará y quedarás como un mentiroso.

Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.

7 Dios, quiero pedirte dos cosas. Por favor, no te niegues a dármelas antes de que muera.

Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.

8 No dejes que sea falso, ayúdame a no decir mentiras. No me hagas pobre ni rico; solo dame la comida que necesito.

Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;

9 Porque si tengo mucho dinero, podría abandonarte y decir: “¿Quién es el Señor?” y si soy pobre, podría robar y dañar la reputación de mi Dios.

Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].

10 No calumnies a un siervo ante su amo, o te maldecirá y sufrirás por ello.

Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.

11 Hay quienes maldicen a sus padres y no bendicen a sus madres.

[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.

12 Hay quienes se ven a sí mismos como puros, pero están sucios y no se han lavado.

[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.

13 Hay quienes creen que son grandes y poderosos, y desprecian a otros.

[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.

14 Hay quienes tienen dientes como espadas, colmillos como cuchillos, listos para devorarse a los pobres de la tierra, a los necesitados de la sociedad.

[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.

15 La sanguijuela tiene dos hijas que gritan: “¡Dame! ¡Dame!” Hay tres cosas que nunca se satisfacen, y cuatro que nuca dicen que es suficiente:

Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.

16 La tumba, el vientre que no logra concebir, la tierra sedienta de agua, y el fuego que nunca dice “¡Basta!” (Sheol h7585)

Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)

17 Los que ridiculizan a sus padres y desprecian la obediencia a la madre, los cuervos les sacarán los ojos y serán comidos por buitres jóvenes.

Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.

18 Estas tres cosas son increíblemente difíciles para mi, y son cuatro las que no logro entender:

Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:

19 La forma en que un águila se eleva en el cielo, la forma en que una serpiente se desliza sobre una roca, la forma en que un barco navega por el mar, y la forma en que un hombre y una mujer se enamoran.

Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.

20 Así es como una mujer comete adulterio: come, se limpia la boca, y dice: “¡No he hecho nada malo!”

Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.

21 Tres cosas hacen temblar a la tierra y son cuatro las que no puede soportar:

Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:

22 un esclavo que se vuelve rey, un tonto que come como cerdo

Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;

23 una mujer insoportable que se casa, y una sirvienta ocupando el lugar de su ama.

Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.

24 Hay cuatro cosas en la tierra que son pequeñas, pero muy sabias:

Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:

25 Las hormigas: no son fuertes, pero trabajan todo el verano para reservar alimento.

Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;

26 Los damanes: que no tienen mucha fuerza, pero construyen sus casas en la roca.

Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;

27 Langostas: No tienen rey pero marchan en línea y organizadas.

Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;

28 La lagartija: puedes atraparla con tus manos, pero vive en el palacio del rey.

Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.

29 Hay tres cosas que son gloriosas al verlas caminar, y son cuatro las que muestran dignidad al moverse:

Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:

30 El león, supremo entre los animales salvajes, que no le teme a nada.

Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;

31 El estornino que revolotea, el ciervo, y el rey con su ejército.

Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.

32 Si en tu necedad has estado jactándote de ti mismo, o has hecho planes para hacer algo malo, détente y pon tu mano sobre tu boca.

Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.

33 Como la leche batida produce mantequilla, y retorcer la nariz de alguien la hace sangrar, así mismo agitar la ira causa discusiones.

Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.