Proverbios 23

1 Cuando te sientes a comer con un gobernante, ten cuidado con lo que te sirven,

۱ چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

2 y ponte límites si tienes mucha hambre.

۲ و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

3 No seas glotón en sus finos banquetes, porque lo ofrecen con motivaciones engañosas.

۳ به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

4 No te desgastes tratando de volverte rico. ¡Sé sabio y no te afanes en ello!

۴ برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

5 La riqueza desaparece en un abrir y cerrar de ojos, abriendo repentinamente alas, y volando al cielo como el águila.

۵ آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

6 No aceptes ir a comer con personas mezquinas, ni codicies sus finos banquetes,

۶ نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

7 porque tal como son sus pensamientos, así son ellos. Ellos dicen: “¡Ven, come y bebe!” Pero en sus mentes no tienen ningún interés en ti.

۷ زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

8 Vomitarás cada pedazo que hayas comido, y las palabras de aprecio se habrán consumido.

۸ لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

9 No hables con los tontos porque ellos se burlarán de tus palabras sabias.

۹ به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

10 No muevas las fronteras antiguas, y no invadas los campos que pertenecen a huérfanos,

۱۰ حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

11 porque su Protector es poderoso y él peleará su caso contra ti.

۱۱ زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

12 Enfoca tu mente en la instrucción; escucha las palabras de conocimiento.

۱۲ دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

13 No evites disciplinar a tus hijos, pues un golpe no los matará.

۱۳ از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

14 Si corriges con castigo físico a tu hijo, lo salvarás de la muerte. (Sheol h7585)

۱۴ پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

15 Hijo mío, si piensas con sabiduría me harás feliz;

۱۵ ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

16 Me deleitaré cuando hables con rectitud.

۱۶ و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

17 No mires a los pecadores con envidia, sino recuerda siempre honrar al Señor,

۱۷ دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

18 porque ciertamente hay un futuro para ti, y tu esperanza no será destruida.

۱۸ زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

19 Presta atención, hijo mío, y sé sabio. Asegúrate de enfocar tu mente en seguir el camino recto.

۱۹ پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

20 No te juntes con los que beben mucho vino, o con los que se sacian de carne.

۲۰ از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

21 Porque los que se emborrachan y comen de más, pierden todo lo que tienen; y pasan el tiempo adormilados, por lo cual solo les quedan trapos para vestir.

۲۱ زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

22 Presta atención a tu padre, y no rechaces a tu madre cuando sea vieja.

۲۲ پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

23 Invierte en tener la verdad y no la vendas. Invierte en la sabiduría, la instrucción y la inteligencia.

۲۳ راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

24 Los hijos que hacen el bien alegran a sus padres; un hijo sabio trae alegría a su padre.

۲۴ پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

25 Haz que tu padre y tu madre se alegren; trae alegría a la que te parió.

۲۵ پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

26 Hijo mío, dame toda tu atención, y sigue mi ejemplo con alegría.

۲۶ ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

27 Una prostituta es como quedar atrapado en un foso. La mujer inmoral es como quedar atrapado en un pozo estrecho.

۲۷ چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

28 Tal como un ladrón, ella se recuesta para esperar y agarrar a los hombres por sorpresa, para que sean infieles a sus mujeres.

۲۸ او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

29 ¿Quién estará en problemas? ¿Quién sufrirá dolor? ¿Quién estará en discusión? ¿Quién se quejará? ¿Quién saldrá lastimado sin razón alguna? ¿Quién tendrá los ojos enrojecidos?

۲۹ وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

30 Los que pasan mucho tiempo bebiendo vino, los que siempre están probando un nuevo cóctel.

۳۰ آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

31 No dejes que la apariencia del vino te tiente, ya sea por su color rojo o por sus burbujas en la copa, o por la suavidad con que se asienta.

۳۱ به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

32 Al final morderá como una serpiente, y te causará dolor como víbora.

۳۲ اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

33 Alucinarás, verás cosas extrañas, y tu mente confundida te hará decir toda clase de locuras.

۳۳ چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

34 Te tropezarás como si rodaras por el océano. Serás sacudido como quien se recuesta en el mástil de una embarcación, diciendo:

۳۴ و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

35 “La gente me golpeó, pero no me dolió; me dieron azotes, pero no sentí nada. Ahora debo levantarme porque necesito otro trago”.

۳۵ و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.