< Proverbios 23 >

1 Cuando te sientes a comer con un gobernante, ten cuidado con lo que te sirven,
Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quae apposita sunt ante faciem tuam:
2 y ponte límites si tienes mucha hambre.
et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
3 No seas glotón en sus finos banquetes, porque lo ofrecen con motivaciones engañosas.
ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
4 No te desgastes tratando de volverte rico. ¡Sé sabio y no te afanes en ello!
Noli laborare ut diteris: sed prudentiae tuae pone modum.
5 La riqueza desaparece en un abrir y cerrar de ojos, abriendo repentinamente alas, y volando al cielo como el águila.
Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilae, et volabunt in caelum.
6 No aceptes ir a comer con personas mezquinas, ni codicies sus finos banquetes,
Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
7 porque tal como son sus pensamientos, así son ellos. Ellos dicen: “¡Ven, come y bebe!” Pero en sus mentes no tienen ningún interés en ti.
quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, aestimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
8 Vomitarás cada pedazo que hayas comido, y las palabras de aprecio se habrán consumido.
Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
9 No hables con los tontos porque ellos se burlarán de tus palabras sabias.
In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 No muevas las fronteras antiguas, y no invadas los campos que pertenecen a huérfanos,
Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
11 porque su Protector es poderoso y él peleará su caso contra ti.
Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
12 Enfoca tu mente en la instrucción; escucha las palabras de conocimiento.
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuae ad verba scientiae.
13 No evites disciplinar a tus hijos, pues un golpe no los matará.
Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
14 Si corriges con castigo físico a tu hijo, lo salvarás de la muerte. (Sheol h7585)
Tu virga percuties eum: et animam eius de inferno liberabis. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si piensas con sabiduría me harás feliz;
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 Me deleitaré cuando hables con rectitud.
et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint recta labia tua.
17 No mires a los pecadores con envidia, sino recuerda siempre honrar al Señor,
Non aemuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
18 porque ciertamente hay un futuro para ti, y tu esperanza no será destruida.
quia habebis spem in novissimo, et praestolatio tua non auferetur.
19 Presta atención, hijo mío, y sé sabio. Asegúrate de enfocar tu mente en seguir el camino recto.
Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
20 No te juntes con los que beben mucho vino, o con los que se sacian de carne.
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
21 Porque los que se emborrachan y comen de más, pierden todo lo que tienen; y pasan el tiempo adormilados, por lo cual solo les quedan trapos para vestir.
quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Presta atención a tu padre, y no rechaces a tu madre cuando sea vieja.
Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Invierte en tener la verdad y no la vendas. Invierte en la sabiduría, la instrucción y la inteligencia.
Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Los hijos que hacen el bien alegran a sus padres; un hijo sabio trae alegría a su padre.
Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, laetabitur in eo.
25 Haz que tu padre y tu madre se alegren; trae alegría a la que te parió.
Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quae genuit te.
26 Hijo mío, dame toda tu atención, y sigue mi ejemplo con alegría.
Praebe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
27 Una prostituta es como quedar atrapado en un foso. La mujer inmoral es como quedar atrapado en un pozo estrecho.
Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
28 Tal como un ladrón, ella se recuesta para esperar y agarrar a los hombres por sorpresa, para que sean infieles a sus mujeres.
Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 ¿Quién estará en problemas? ¿Quién sufrirá dolor? ¿Quién estará en discusión? ¿Quién se quejará? ¿Quién saldrá lastimado sin razón alguna? ¿Quién tendrá los ojos enrojecidos?
Cui vae? cuius patri vae? cui rixae? cui foveae? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 Los que pasan mucho tiempo bebiendo vino, los que siempre están probando un nuevo cóctel.
Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 No dejes que la apariencia del vino te tiente, ya sea por su color rojo o por sus burbujas en la copa, o por la suavidad con que se asienta.
Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
32 Al final morderá como una serpiente, y te causará dolor como víbora.
sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Alucinarás, verás cosas extrañas, y tu mente confundida te hará decir toda clase de locuras.
Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 Te tropezarás como si rodaras por el océano. Serás sacudido como quien se recuesta en el mástil de una embarcación, diciendo:
Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
35 “La gente me golpeó, pero no me dolió; me dieron azotes, pero no sentí nada. Ahora debo levantarme porque necesito otro trago”.
et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?

< Proverbios 23 >