< San Lucas 19 >

1 Jesús entró a Jericó y caminó por la ciudad.
Are xopan ri Jesús pa Jericó, xuchapleꞌj kꞌu bꞌik ikꞌowem pa ri tinimit.
2 Había allí un hombre llamado Zaqueo, quien era jefe entre los recaudadores de impuestos. Era un hombre muy rico.
Kꞌo kꞌu jun qꞌinom achi ubꞌiꞌ Zaqueo, kꞌamal bꞌe ke ri e toqꞌil taq alkabal.
3 Y quería ver quién era Jesús, pero como era bajo en estatura, no podía ver por encima de la multitud.
We achi riꞌ karaj karil ri Jesús, man kakwin ta kꞌut rumal ri kikꞌiyal ri winaq xuqujeꞌ rumal koꞌl raqan.
4 Así que corrió adelante y se montó sobre un árbol de sicomoro para ver pasar a Jesús.
Rumal riꞌ kaxikꞌanik xnabꞌejik, xwacheꞌn che jun cheꞌ rech sicómoro rech karil ri Jesús are kikꞌow bꞌik.
5 Cuando Jesús llegó hasta allí, miró hacia arriba y dijo: “¡Zaqueo, bájate de allí pronto! Necesito quedarme en tu casa esta noche”.
Are xopan ri Jesús chilaꞌ, xkaꞌy chikaj, xubꞌij: Zaqueo, chatqaj loq aninaq, kamik kinkanaj kan cho awachoch.
6 Zaqueo descendió rápidamente del árbol y estaba muy feliz de recibir a Jesús en su casa.
Aninaq kꞌut xqaj loq, sibꞌalaj kakiꞌkotik, xukꞌamawaꞌj ri Jesús cho ri rachoch.
7 Cuando la gente vio esto, todos comenzaron a protestar: “¡Ha ido a quedarse con ese pecador!”
Are xkil ri winaq we xkꞌulmatajik, xkichapleꞌj ubꞌixik: Le Jesús xkanaj kan cho rachoch jun ajmak.
8 Pero Zaqueo se puso en pie y dijo delante del Señor: “¡Mira, daré la mitad de todo lo que poseo a los pobres, y si he estafado a alguno, le pagaré hasta cuatro veces!”
Are kꞌu ri Zaqueo xubꞌij: Ajawxel, chilampe la. Chanim kinya pa nikꞌaj che ri nuqꞌinomal chike ri mebꞌaibꞌ, we kꞌu nubꞌanom kꞌax che jun chik, kinya kajibꞌ mul ukꞌaxelal.
9 Jesús le respondió diciendo: “Hoy ha venido la salvación a esta casa, porque este hombre ha demostrado que es hijo de Abraham también.
Ri Jesús xubꞌij che: Kamik xul ri koltajem cho ri ja kꞌolibꞌal riꞌ, rumal we achi riꞌ ralkꞌwaꞌl xuqujeꞌ ri Abraham.
10 Porque el Hijo del hombre vino a buscar y a salvar a los que están perdidos”.
Rumal ri uKꞌojol ri Achi xpe chutzukuxik xuqujeꞌ chukolik ri winaq ri sachinaq.
11 Mientras aún estaban atentos a esto, Jesús les contó un relato, porque ya estaban cerca de Jerusalén y la gente pensaba que el reino de Dios iba a ser una realidad inmediata.
Are tajin kakitatabꞌej ri kubꞌij ri Jesús, xutzijoj jun kꞌambꞌejabꞌal noꞌj chike rumal xa jubꞌiqꞌ chik karaj kopan pa ri tinimit Jerusalén, xuqujeꞌ rumal pa kikꞌuꞌx ri winaq chi xaq kꞌa teꞌ kukꞌut ribꞌ ri ajawarem re ri Dios.
12 “En cierta ocasión había un noble, que partió de su casa y se fue a un país lejano para ser coronado como rey y luego volver.
Xaq jeriꞌ xubꞌij ri Jesús chike: Kꞌo jun achi, ralkꞌwaꞌl jun nim taqanel, xeꞌ chi pa jun tinimit rech kabꞌan la taqanel che, kꞌa te riꞌ katzalij loq.
13 Llamó a diez de sus siervos, dividió el dinero por partes iguales entre ellos y les dijo: ‘Inviertan mi dinero hasta que yo regrese’.
Xuꞌsikꞌij kꞌu e lajuj chike ri e rajchakibꞌ, xuya kan nikꞌaj pwaq chike, xuqujeꞌ xubꞌij chike: Chixchakun rukꞌ we pwaq riꞌ, kꞌa te kitzalij chwe are kintzalij loq.
14 Pero su pueblo lo odiaba, y enviaron una delegación por anticipado para que dijeran: ‘No queremos tener a este hombre como rey para nosotros’.
Are kꞌu ri winaq rech ri tinimit xeꞌkitaq bꞌik jun wok winaq chubꞌixik: Man keqaj ta we achi riꞌ kataqan pa qawiꞌ.
15 Después de haber sido coronado como rey, regresó. Entonces mandó a traer a sus siervos. Quería saber qué ganancia habían obtenido al invertir el dinero que les había dado.
Pune jeriꞌ xkibꞌano, ri achi xok wi che taqanel. Are xtzalij loq pa ri utinimit, xuꞌsikꞌij ri e rajchakibꞌ ri xuya kan pwaq chike, rech karetaꞌmaj janipa xkichꞌeko.
16 El primer siervo vino y dijo: ‘Señor, tu dinero ha producido hasta diez veces’.
Xopan kꞌu ri nabꞌe ajchak xubꞌij: Ajawxel, ri rajil la, xuchꞌek chi lajuj mul cho ri xya la kan chwe.
17 “‘¡Bien hecho! Eres un buen siervo,’ dijo el rey. ‘Como has demostrado que eres fiel en cosas pequeñas, te pondré a cargo de diez ciudades’.
Ri taqanel xubꞌij che: Sibꞌalaj utz ri xabꞌano, at utz laj ajchak. Rumal kꞌu ri utz xabꞌan chi rilik ri nitzꞌ jastaq, kinya taqanik pa aqꞌabꞌ pa kiwiꞌ lajuj tinimit.
18 “Luego entró el segundo siervo y dijo: ‘Señor, tu dinero ha producido hasta cinco veces’.
Xopan chi ri ukabꞌ ajchak xubꞌij: Ajawxel, ri rajil la xuya jobꞌ mul cho ri xya la kan chwe.
19 “‘Te pondré a cargo de cinco ciudades,’ le dijo el rey.
Ri taqanel xubꞌij che: Chawe at kinya taqanik pa aqꞌabꞌ puꞌwiꞌ jobꞌ tinimit.
20 “Otro siervo entró y dijo: ‘Señor, mira, aquí te devuelvo tu dinero. Lo guardé y lo envolví en un paño.
Xopan chi ri jun ajchak xubꞌij: Ajawxel, riꞌ le rajil la. Xinyako, xinjatꞌij pa jun atzꞌyaq.
21 Tuve miedo de ti porque eres un hombre duro. Tomas lo que no te pertenece y cosechas lo que no sembraste’.
Xinxiꞌj wibꞌ cho la, rumal cher katoqꞌij la ri man xya ta la, xuqujeꞌ kayak la ri man xtik ta la.
22 “‘Te juzgaré por tus propias palabras,’ respondió el rey. ‘Sabes que soy un hombre duro, “que tomo lo que no me pertenece, y cosecho lo que no sembré”.
Ri taqanel xubꞌij che: Itzel laj ajchak, kinqꞌat tzij paꞌwiꞌ rukꞌ ri xabꞌij, ¿xaq jeriꞌ chi awetaꞌm chi sibꞌalaj in kꞌaꞌn, xuqujeꞌ chi kinkꞌam ri jastaq ri man in taj xintikowik?
23 ¿Por qué no depositaste mi dinero en el banco, para que cuando yo regresara pudiera recibir mi dinero con intereses?’
¿Jas che kꞌut man xaya taj ri nurajil kukꞌ ri winaq ri kakiyak pwaq, rech are kintzalij loq kulintoqꞌij ri ral ri nurajil?
24 “Entonces el rey dijo a los que estaban junto a él: ‘Quítenle el dinero, y dénselo al que produjo hasta diez veces’.
Kꞌa te riꞌ xubꞌij chike ri e winaq ri e kꞌo chilaꞌ: Chikꞌama le pwaq che, chiya che ri ajchak ri xtoj lajuj mul che.
25 “‘Pero señor, ya él tiene diez veces más,’ respondieron ellos.
Ri winaq xkibꞌij: Ajawxel, le achi leꞌ kꞌo chi lajuj mul urajil.
26 “A lo cual el rey respondió: ‘Les aseguro que a los que tienen se les dará más; pero a los que no tienen, incluso lo que no tienen se les quitará.
Ri taqanel xubꞌij chike: Qas tzij kinbꞌij chiꞌwe, ri kꞌo, kꞌo rukꞌ, nim kayaꞌtaj na che. Are kꞌu ri maj kꞌo rukꞌ, kamaj na che ri jubꞌiqꞌ ri kꞌo rukꞌ.
27 Y en cuanto a mis enemigos, los que no querían que yo fuera su rey, tráiganmelos aquí y mátenlos en frente de mí’”.
Are kꞌu ri winaq ri man kakaj taj kinux taqanel pa kiwiꞌ, chikꞌama loq, xuqujeꞌ chiꞌkamisaj chinuwach.
28 Después que terminó de contarles este relato, Jesús partió hacia Jerusalén, caminando adelante.
Are xbꞌiꞌtaj we tzij riꞌ rumal ri Jesús, xnabꞌej chikiwach ri utijoxelabꞌ, xpaqiꞌ pa ri tinimit Jerusalén.
29 Cuando se acercaba a Betfagé y Betania en el Monte de los Olivos, envió a dos discípulos, diciéndoles:
Are xqeteqobꞌ chuxukut ri tinimit ubꞌiꞌ Betfagé, xuqujeꞌ chuxukut ri tinimit Betania, ri kꞌo chuxukut ri juyubꞌ ubꞌiꞌ Olivos, xuꞌtaq bꞌik e kebꞌ chike ri utijoxelabꞌ, xubꞌij chike:
30 “Adelántense a la siguiente aldea. Y cuando entren encontrarán un potro atado, el cual nadie ha montado todavía. Desátenlo y tráiganlo aquí.
Jix pa ri leꞌaj ri kꞌo apanoq chiqawach, chilaꞌ kiriq wi jun laj bꞌur jatꞌital kanoq, ri maj jun winaq kejeninaq. Chikira loq xuqujeꞌ chikꞌama loq.
31 Y si alguien les pregunta: ‘¿Por qué lo están desatando?’ solo digan: ‘El Señor lo necesita’”.
We kꞌo jun katow chiꞌwe: “¿Jas che tajin kikir le bꞌur?” chibꞌij che: “Xa kajawataj che ri Ajawxel.”
32 Así que los dos discípulos fueron y encontraron todo como Jesús lo había dicho.
Xebꞌe kꞌu ri utijoxelabꞌ, qas xeꞌkiriqa wi, jetaq ri xbꞌix chike.
33 Cuando estaban desatando el potro, sus propietarios preguntaron: “¿Por qué están desatando el potro?”
Ri ajchoqꞌe kꞌut xkita chike: ¿Jas che kikir le kꞌin laj bꞌur?
34 Entonces los discípulos respondieron; “El Señor lo necesita”.
Aꞌreꞌ xkibꞌij: Xa kajawataj che ri Ajawxel.
35 Y trajeron el potro a Jesús. Luego pusieron sus mantos sobre él, y Jesús se montó en su lomo.
Xkikꞌam kꞌu bꞌik, xeꞌkiya che ri Jesús, xkiya ri katzꞌyaq chirij ri bꞌur, kꞌa te riꞌ xkitoꞌ ri Jesús rech kukejej ri bꞌur.
36 Mientras cabalgaba, la gente extendía sus mantos sobre el camino.
Ri winaq xkichapleꞌj ulikꞌik ri kimanta pa taq ri bꞌe, ri bꞌenaq wi ri bꞌur ri ukejem ri Jesús.
37 Cuando se aproximaba a Jerusalén, justo en el sitio donde el camino empieza a descender desde Monte de los Olivos, la multitud de discípulos comenzó a gritar alabanzas a Dios a toda voz, por todos los milagros que habían visto.
Are xqeteqobꞌ bꞌik ri Jesús chuxukut ri xulanik cho ri juyubꞌ Olivos, xkichapleꞌj kiꞌkotem konojel ri tijoxelabꞌ xuqujeꞌ xkichapleꞌj uqꞌijilaꞌxik ri Dios rumal ronojel ri mayijabꞌal taq jastaq ri xkilo xubꞌan ri Jesús. Kakiraqaqej kichiꞌ kakibꞌij:
38 “Bendito es el rey que viene en el nombre del Señor”, gritaban. “Paz en el cielo, y gloria en lo más alto de los cielos”.
Tewchiꞌtal ri ubꞌiꞌ ri Taqanel ri petinaq pa ri ubꞌiꞌ ri Ajawxel. Jaꞌmaril pa ri kaj xuqujeꞌ juluwem rech chikajil.
39 Y algunos de los fariseos que estaban entre la multitud, le dijeron a Jesús: “Maestro, dile a tus discípulos que dejen de decir eso”.
E kꞌo kꞌu jujun chike ri fariseos chkixoꞌl ri winaq, xkibꞌij che ri Jesús: Ajtij, chaꞌyaja ri atijoxelabꞌ.
40 Pero Jesús respondió: “¡Les aseguro que si ellos se callaran, entonces las piedras gritarían!”
Ri Jesús xubꞌij chike: We kuꞌxlan waꞌ aꞌreꞌ, are kakiraq na kichiꞌ ri abꞌaj.
41 Pero a medida que se acercaba, vio la ciudad y lloró por ella.
Are xenaqajin che ri tinimit Jerusalén, ri Jesús xril ri tinimit, kꞌa te riꞌ xroqꞌej.
42 “¡En realidad desearía que tú, entre todas las naciones, conocieras el camino que conduce a la paz!” dijo. “Pero ahora está oculto de tus ojos.
Kꞌa te riꞌ xubꞌij: We ta kꞌo bꞌanom wi kawetaꞌmaj jachin ri kayoꞌw jaꞌmaril chawe, xa kꞌu awatal chawach.
43 Sobre ti viene el tiempo en que tus enemigos te sitiarán, construyendo rampas para atacarte, rodeándote y encerrándote por todos lados.
Kape kꞌu na qꞌij ri kewaꞌjil na ri akꞌulel chawij, kakimulij na kibꞌ chawij, kakitzꞌapij na ri abꞌe.
44 Te aplastarán contra el suelo, a ti y a tus hijos contigo. No dejarán ninguna piedra sobre otra dentro de ti, porque no aceptaste la salvación cuando vino a ti”.
Kakiwulij na ri tapya ri kꞌo chirij ri atinimit, keꞌkikamisaj na ri awalkꞌwaꞌl. Xa ta ne jun abꞌaj kakanaj chi kan puꞌwiꞌ jun abꞌaj chik, rumal man xachomaj ta ri qꞌotaj ri xpe ri Dios che akolik.
45 Jesús entró al Templo y comenzó a sacar a todas las personas que estaban haciendo negocios allí.
Kꞌa te riꞌ xok bꞌik pa ri Templo, xeꞌresaj loq konojel ri aꞌjkꞌayibꞌ ri e kꞌo chilaꞌ.
46 Les dijo: “Las Escrituras dicen que ‘mi casa será una casa de oración,’ pero ustedes la han convertido en una cueva de ladrones”.
Xubꞌij chike ri winaq: Tzꞌibꞌatalik: Ri wachoch rech bꞌanbꞌal chꞌawem, ibꞌanom kꞌu ix kijul eleqꞌomabꞌ che.
47 Y enseñaba en el Templo todos los días. Los jefes de los sacerdotes, los maestros religiosos y los líderes del pueblo estaban tratando de matarlo.
Ronojel kꞌu qꞌij ri Jesús xuya kꞌutuꞌn pa ri Templo, are kꞌu ri kꞌamal bꞌe ke ri chꞌawenelabꞌ cho ri Dios, xuqujeꞌ ri aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik are kakaj kakikamisaj.
48 Pero no podían encontrar una manera de hacerlo porque todos lo apreciaban, y estaban atentos a cada palabra que decía.
Man kakiriq ta kꞌut jas kakibꞌan chukamisaxik, rumal konojel ri winaq kakitatabꞌej ri ukꞌutuꞌn rukꞌ ronojel kanimaꞌ.

< San Lucas 19 >