Proverbios 30

1 Palabras de Agur, hijo de Jaqué, de Masá. Palabras que este varón dijo a Itiel, a Itiel y a Ucal:

Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.

2 Soy más torpe que hombre alguno, no tengo la inteligencia de otros.

Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.

3 No he aprendido la sabiduría, y no conozco la ciencia del Santo.

Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.

4 ¿Quién jamás subió al cielo y descendió? ¿Quién encerró los vientos en sus puños? ¿Quién envolvió las aguas en un manto? ¿Quién dio estabilidad a todos los confines de la tierra? ¿Cuál es su nombre, y qué nombre tiene su hijo? ¿Lo sabes acaso?

Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?

5 Toda palabra de Dios es acrisolada, es escudo de los que buscan en Él su amparo.

Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.

6 No añadas nada a sus palabras; no sea que Él te reprenda y seas hallado falsario.

Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.

7 Dos cosas te pido, no me las niegues antes que muera:

Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.

8 Aparta de mí la vanidad y la mentira, y no me des ni pobreza ni riquezas; dame solamente el pan que necesito,

Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;

9 no sea que harto yo reniegue (de Ti) y diga: “¿Quién es Yahvé?” o que, empobrecido, me ponga a robar y blasfemar del nombre de mi Dios.

Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].

10 No difames al siervo ante su señor, no sea que te maldiga, y tú tengas que pagarlo.

Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.

11 Ralea hay que maldice a su padre, y no bendice a su madre.

[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.

12 Hay gente que se tiene por limpia, sin lavarse de sus inmundicias.

[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.

13 Otros hay que miran con ojos altivos, con párpados levantados en alto.

[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.

14 Y hay también hombres cuyos dientes son espadas, y sus muelas cuchillos, para devorar a los pobres de la tierra y a los desvalidos de entre los hombres.

[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.

15 La sanguijuela tiene dos hijas: “¡Dame, dame!” Tres cosas hay insaciables, y también una cuarta, que jamás dicen: “¡Basta!”:

Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.

16 el scheol, el seno estéril, la tierra que nunca se harta de agua, y el fuego que jamás dice: “¡Basta!” (Sheol h7585)

Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)

17 Ojos que escarnecen al padre, y no miran con respeto a la madre; sáquenlos los cuervos del torrente y los aguiluchos los coman.

Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.

18 Tres cosas hay demasiado maravillosas para mí, y una cuarta que no entiendo:

Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:

19 el rastro del águila en el aire, el rastro de la culebra sobre la peña, el rastro de la nave en medio del mar, y el rastro del hombre en la doncella.

Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.

20 Tal es también el proceder de la mujer adúltera; come, se limpia la boca, y dice: “No he hecho cosa mala.”

Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.

21 Bajo tres cosas tiembla la tierra, y también bajo una cuarta que no puede soportar:

Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:

22 bajo un siervo que llega a reinar, bajo un necio que tiene mucha comida,

Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;

23 bajo una aborrecida que halla marido, y bajo la esclava que hereda a su señora.

Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.

24 Hay sobre la tierra cuatro animales pequeños que son más sabios que los sabios:

Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:

25 las hormigas, pueblo sin fuerza, que al tiempo de la mies se prepara su provisión;

Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;

26 el tejón, animal endeble, que entre las peñas coloca su madriguera;

Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;

27 las langostas, que sin tener rey salen todas bien ordenadas;

Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;

28 el lagarto que puedes asir con la mano, y, sin embargo, se aloja en los palacios de los reyes.

Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.

29 Tres seres hay de paso gallardo, y también un cuarto que anda con gallardía:

Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:

30 el león, el más valiente de los animales, que no retrocede ante nadie;

Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;

31 el (gallo) que anda erguido, el macho cabrío, y el rey al frente de su ejército.

Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.

32 Si te has engreído neciamente, o si pensaste hacer mal; mano a la boca.

Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.

33 Comprimiendo la leche se hace la manteca; comprimiendo la nariz, sale sangre; y comprimiendo la ira, se producen contiendas.

Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.