เปฺรริตา: 19
1 กรินฺถนคร อาปลฺลส: สฺถิติกาเล เปาล อุตฺตรปฺรเทไศราคจฺฉนฺ อิผิษนครมฺ อุปสฺถิตวานฺฯ ตตฺร กติปยศิษฺยานฺ สากฺษตฺ ปฺราปฺย ตานฺ อปฺฤจฺฉตฺ,
Mientras Apolos estaba en Corinto, Pablo tomó camino tierra adentro y llegó a Éfeso, donde encontró a algunos creyentes.
2 ยูยํ วิศฺวสฺย ปวิตฺรมาตฺมานํ ปฺราปฺตา น วา? ตตเสฺต ปฺรตฺยวทนฺ ปวิตฺร อาตฺมา ทียเต อิตฺยสฺมาภิ: ศฺรุตมปิ นหิฯ
“¿Recibieron al Espíritu Santo cuando creyeron?” les preguntó. “No, no hemos escuchado nada acerca de un Espíritu Santo”, le dijeron.
3 ตทา สา'วทตฺ ตรฺหิ ยูยํ เกน มชฺชิตา อภวต? เต'กถยนฺ โยหโน มชฺชเนนฯ
“Entonces ¿qué bautismo recibieron?” preguntó. “El bautismo de Juan”, respondieron ellos.
4 ตทา เปาล อุกฺตวานฺ อิต: ปรํ ย อุปสฺถาสฺยติ ตสฺมินฺ อรฺถต ยีศุขฺรีษฺเฏ วิศฺวสิตวฺยมิตฺยุกฺตฺวา โยหนฺ มน: ปริวรฺตฺตนสูจเกน มชฺชเนน ชเล โลกานฺ อมชฺชยตฺฯ
“Juan bautizaba con el bautismo del arrepentimiento”, dijo Pablo. “Él enseñaba a las personas que debían creer en el que vendría después de él, es decir, que debían creer en Jesús”.
5 ตาทฺฤศีํ กถำ ศฺรุตฺวา เต ปฺรโภ รฺยีศุขฺรีษฺฏสฺย นามฺนา มชฺชิตา อภวนฺฯ
Cuando oyeron esto, fueron bautizados en el nombre del Señor Jesús.
6 ตต: เปาเลน เตษำ คาเตฺรษุ กเร'รฺปิเต เตษามุปริ ปวิตฺร อาตฺมาวรูฒวานฺ, ตสฺมาตฺ เต นานาเทศียา ภาษา ภวิษฺยตฺกถาศฺจ กถิตวนฺต: ฯ
Y después que Pablo puso sus manos sobre ellos, el Espíritu Santo descendió sobre ellos y hablaron en lenguas y profetizaron.
7 เต ปฺราเยณ ทฺวาทศชนา อาสนฺฯ
Había aproximadamente doce de ellos en total.
8 เปาโล ภชนภวนํ คตฺวา ปฺราเยณ มาสตฺรยมฺ อีศฺวรสฺย ราชฺยสฺย วิจารํ กฺฤตฺวา โลกานฺ ปฺรวรฺตฺย สาหเสน กถามกถยตฺฯ
Entonces Pablo fue a la sinagoga y durante los siguientes tres meses habló de forma clara a los que estaban allí, debatiendo con ellos y tratando de convencerlos acerca del mensaje del reino de Dios.
9 กินฺตุ กฐินานฺต: กรณตฺวาตฺ กิยนฺโต ชนา น วิศฺวสฺย สรฺเวฺวษำ สมกฺษมฺ เอตตฺปถสฺย นินฺทำ กรฺตฺตุํ ปฺรวฺฤตฺตา: , อต: เปาลเสฺตษำ สมีปาตฺ ปฺรสฺถาย ศิษฺยคณํ ปฺฤถกฺกฺฤตฺวา ปฺรตฺยหํ ตุรานฺนนามฺน: กสฺยจิตฺ ชนสฺย ปาฐศาลายำ วิจารํ กฺฤตวานฺฯ
Pero algunos de ellos eran tercos, y no quisieron aceptar. Ellos condenaban a El Camino ante la multitud. Así que Pablo se dio por vencido respecto a ellos y se fue a la sinagoga, llevando consigo a los creyentes. Entonces comenzó a hacer debates cada día en el salón de Tirano.
10 อิตฺถํ วตฺสรทฺวยํ คตํ ตสฺมาทฺ อาศิยาเทศนิวาสิน: สรฺเวฺว ยิหูทียา อนฺยเทศียโลกาศฺจ ปฺรโภ รฺยีโศ: กถามฺ อเศฺราษนฺฯ
Así sucedió durante los siguientes dos años, logrando que todos los que vivían en la provincia de Asia, tanto judíos como griegos, escucharan la palabra del Señor.
11 เปาเลน จ อีศฺวร เอตาทฺฤศานฺยทฺภุตานิ กรฺมฺมาณิ กฺฤตวานฺ
Y Dios realizaba milagros extraordinarios a través de Pablo,
12 ยตฺ ปริเธเย คาตฺรมารฺชนวสฺเตฺร วา ตสฺย เทหาตฺ ปีฑิตโลกานามฺ สมีปมฺ อานีเต เต นิรามยา ชาตา อปวิตฺรา ภูตาศฺจ เตโภฺย พหิรฺคตวนฺต: ฯ
tanto así, que la gente tomaba los pañuelos o delantales que Pablo había tocado para sanar a los enfermos y para expulsar espíritus malignos.
13 ตทา เทศาฏนการิณ: กิยนฺโต ยิหูทียา ภูตาปสาริโณ ภูตคฺรสฺตโนกานำ สนฺนิเธา ปฺรเภ รฺยีโศ รฺนาม ชปฺตฺวา วากฺยมิทมฺ อวทนฺ, ยสฺย กถำ เปาล: ปฺรจารยติ ตสฺย ยีโศ รฺนามฺนา ยุษฺมานฺ อาชฺญาปยาม: ฯ
Y ciertos judíos que iban por ahí haciendo exorcismos, decidieron usar el nombre del Señor Jesús cuando sacaban a los espíritus malignos. Y decían: “Te ordeno que salgas en el nombre de Jesús, del que habla Pablo”.
14 สฺกิวนามฺโน ยิหูทียานำ ปฺรธานยาชกสฺย สปฺตภิ: ปุตฺไตสฺตถา กฺฤเต สติ
Y los que hacían esto eran los siete hijos de Esceva, un judío y jefe de sacerdotes.
15 กศฺจิทฺ อปวิโตฺร ภูต: ปฺรตฺยุทิตวานฺ, ยีศุํ ชานามิ เปาลญฺจ ปริจิโนมิ กินฺตุ เก ยูยํ?
Pero un día, un espíritu maligno respondió: “Yo conozco a Jesús, y conozco a Pablo, pero ¿quién eres tú?”
16 อิตฺยุกฺตฺวา โสปวิตฺรภูตคฺรโสฺต มนุโษฺย ลมฺผํ กฺฤตฺวา เตษามุปริ ปติตฺวา พเลน ตานฺ ชิตวานฺ, ตสฺมาตฺเต นคฺนา: กฺษตางฺคาศฺจ สนฺตสฺตสฺมาทฺ เคหาตฺ ปลายนฺตฯ
Y el hombre con el espíritu maligno saltó sobre ellos y los dominó a todos. Los golpeó tan fuertemente que ellos salieron corriendo de la casa, desnudos y malheridos.
17 สา วาคฺ อิผิษนครนิวาสินสํ สรฺเวฺวษำ ยิหูทียานำ ภินฺนเทศียานำ โลกานาญฺจ ศฺรโวโคจรีภูตา; ตต: สรฺเวฺว ภยํ คตา: ปฺรโภ รฺยีโศ รฺนามฺโน ยโศ 'วรฺทฺธตฯ
Las personas que vivían en Éfeso, tanto judíos como griegos, oyeron sobre esto. Y todos estaban asombrados por lo que había sucedido, y el nombre del Señor Jesús recibió grande respeto.
18 เยษามเนเกษำ โลกานำ ปฺรตีติรชายต ต อาคตฺย ไสฺว: กฺฤตา: กฺริยา: ปฺรกาศรูเปณางฺคีกฺฤตวนฺต: ฯ
Y muchos llegaron a creer en el Señor y confesaron sus pecados, admitiendo abiertamente sus prácticas pecaminosas.
19 พหโว มายากรฺมฺมการิณ: สฺวสฺวคฺรนฺถานฺ อานีย ราศีกฺฤตฺย สรฺเวฺวษำ สมกฺษมฺ อทาหยนฺ, ตโต คณนำ กฺฤตฺวาพุธฺยนฺต ปญฺจายุตรูปฺยมุทฺรามูลฺยปุสฺตกานิ ทคฺธานิฯ
Muchos de los que practicaban la brujería recogieron sus libros de magia y los llevaron para ser quemados públicamente. Y sacaron cuentas sobre el valor de los libros, y el total era de cincuenta mil monedas de plata.
20 อิตฺถํ ปฺรโภ: กถา สรฺวฺวเทศํ วฺยาปฺย ปฺรพลา ชาตาฯ
De este modo la palabra del Señor se fortalecía y era predicada por todas partes.
21 สรฺเวฺวเษฺวเตษุ กรฺมฺมสุ สมฺปนฺเนษุ สตฺสุ เปาโล มากิทนิยาขายาเทศาภฺยำ ยิรูศาลมํ คนฺตุํ มตึ กฺฤตฺวา กถิตวานฺ ตตฺสฺถานํ ยาตฺรายำ กฺฤตายำ สตฺยำ มยา โรมานครํ ทฺรษฺฏวฺยํฯ
Cierto tiempo después de esto, Pablo decidió ir a Jerusalén, pasando primero por Macedonia y Acaya. “Después de estar allí, iré a Roma”, dijo.
22 สฺวานุคตโลกานำ ตีมถิเยราเสฺตา เทฺวา ชเนา มากิทนิยาเทศํ ปฺรติ ปฺรหิตฺย สฺวยมฺ อาศิยาเทเศ กติปยทินานิ สฺถิตวานฺฯ
Entonces envió a dos de sus ayudantes, Timoteo y Erasto, a Macedonia, y mientras tanto él se quedó por un tiempo en la provincia de Asia.
23 กินฺตุ ตสฺมินฺ สมเย มเต'สฺมินฺ กลโห ชาต: ฯ
Durante este tiempo hubo serios problemas concernientes a El Camino.
24 ตตฺการณมิทํ, อรฺตฺติมีเทวฺยา รูปฺยมนฺทิรนิรฺมฺมาเณน สรฺเวฺวษำ ศิลฺปินำ ยเถษฺฏลาภมฺ อชนยตฺ โย ทีมีตฺริยนามา นาฑีนฺธม:
Y un hombre llamado Demetrio, quien era un artesano de plata, estaba produciendo pequeñas réplicas en material de plata del templo de la diosa Artemisa. Este negocio requería mucho trabajo para los artesanos.
25 ส ตานฺ ตตฺกรฺมฺมชีวิน: สรฺวฺวโลกำศฺจ สมาหูย ภาษิตวานฺ เห มเหจฺฉา เอเตน มนฺทิรนิรฺมฺมาเณนาสฺมากํ ชีวิกา ภวติ, เอตทฺ ยูยํ วิตฺถ;
Entonces Demetrio los llamó a una reunión, junto con otros que trabajaban en el mismo oficio, y dijo: “Compañeros, ustedes saben que nosotros ganamos dinero gracias a este negocio.
26 กินฺตุ หสฺตนิรฺมฺมิเตศฺวรา อีศฺวรา นหิ เปาลนามฺนา เกนจิชฺชเนน กถามิมำ วฺยาหฺฤตฺย เกวเลผิษนคเร นหิ ปฺราเยณ สรฺวฺวสฺมินฺ อาศิยาเทเศ ปฺรวฺฤตฺตึ คฺราหยิตฺวา พหุโลกานำ เศมุษี ปราวรฺตฺติตา, เอตทฺ ยุษฺมาภิ รฺทฺฤศฺยเต ศฺรูยเต จฯ
Sin duda alguna, como ustedes ya saben por lo que han visto y oído—no solo aquí en Éfeso sino por toda Asia—este tal Pablo ha convencido y confundido a mucha gente, diciéndoles que no hay dioses hechos por manos humanas.
27 เตนาสฺมากํ วาณิชฺยสฺย สรฺวฺวถา หาเน: สมฺภวนํ เกวลมิติ นหิ, อาศิยาเทศไสฺถ รฺวา สรฺวฺวชคตฺไสฺถ โรฺลไก: ปูชฺยา ยารฺติมี มหาเทวี ตสฺยา มนฺทิรสฺยาวชฺญานสฺย ตสฺยา ไอศฺวรฺยฺยสฺย นาศสฺย จ สมฺภาวนา วิทฺยเตฯ
No se trata de que nuestro negocio esté en peligro de perder el respeto, sino que el templo de la gran diosa Artemisa perderá su valor ante los ojos de la gente. La misma Artemisa será destronada de su alta posición como la única a la cual todos en Asia y en el mundo entero adoramos”.
28 เอตาทฺฤศีํ กถำ ศฺรุตฺวา เต มหาโกฺรธานฺวิตา: สนฺต อุจฺไจ: การํ กถิตวนฺต อิผิษียานามฺ อรฺตฺติมี เทวี มหตี ภวติฯ
Y cuando ellos escucharon esto se pusieron furiosos, y gritaron: “¡Grande es Artemisa de los Efesios!”
29 ตต: สรฺวฺวนครํ กลเหน ปริปูรฺณมภวตฺ, ตต: ปรํ เต มากิทนียคายาริสฺตารฺขนามาเนา เปาลสฺย เทฺวา สหจเรา ธฺฤไตฺวกจิตฺตา รงฺคภูมึ ชเวน ธาวิตวนฺต: ฯ
Y la ciudad estaba en total caos. La gente corrió hacia el anfiteatro, arrastrando con ellos a Gayo y a Aristarco, quienes eran compañeros de viaje de Pablo, y eran de Macedonia.
30 ตต: เปาโล โลกานำ สนฺนิธึ ยาตุมฺ อุทฺยตวานฺ กินฺตุ ศิษฺยคณสฺตํ วาริตวานฺฯ
Pablo creyó que era su deber confrontar la turba, pero los demás creyentes no se lo permitieron.
31 เปาลสฺยตฺมียา อาศิยาเทศสฺถา: กติปยา: ปฺรธานโลกาสฺตสฺย สมีปํ นรเมกํ เปฺรษฺย ตฺวํ รงฺคภูมึ มาคา อิติ นฺยเวทยนฺฯ
Entonces algunos de los oficiales de la provincia que eran amigos de Pablo enviaron un mensaje también, rogándole que no entrara al anfiteatro.
32 ตโต นานาโลกานำ นานากถากถนาตฺ สภา วฺยากุลา ชาตา กึ การณาทฺ เอตาวตี ชนตาภวตฺ เอตทฺ อธิไก โรฺลไก รฺนาชฺญายิฯ
Y algunos gritaban una cosa, y otros gritaban otra, pues la multitud que se había reunido estaba totalmente confundida. Y muchos de ellos no sabían por qué estaban allí.
33 ตต: ปรํ ชนตามธฺยาทฺ ยิหูทีไยรฺพหิษฺกฺฤต: สิกนฺทโร หเสฺตน สงฺเกตํ กฺฤตฺวา โลเกภฺย อุตฺตรํ ทาตุมุทฺยตวานฺ,
Y los judíos que estaban en la multitud empujaron a Alejandro hacia el frente. Entonces Alejandro movió su mano indicando que guardaran silencio, queriendo explicar las cosas a la gente.
34 กินฺตุ ส ยิหูทียโลก อิติ นิศฺจิเต สติ อิผิษียานามฺ อรฺตฺติมี เทวี มหตีติ วากฺยํ ปฺราเยณ ปญฺจ ทณฺฑานฺ ยาวทฺ เอกสฺวเรณ โลกนิวไห: โปฺรกฺตํฯ
Pero cuando se dieron cuenta de que era un judío, comenzaron un canto que duró cerca de dos horas, gritando: “¡Grande es Artemisa de los Efesios!”
35 ตโต นคราธิปติสฺตานฺ สฺถิรานฺ กฺฤตฺวา กถิตวานฺ เห อิผิษายา: สรฺเวฺว โลกา อากรฺณยต, อรฺติมีมหาเทวฺยา มหาเทวาตฺ ปติตายาสฺตตฺปฺรติมายาศฺจ ปูชนม อิผิษนครสฺถา: สรฺเวฺว โลกา: กุรฺวฺวนฺติ, เอตตฺ เก น ชานนฺติ?
Después de que el secretario de la ciudad logró silenciar a la turba, les dijo: “Pueblo de Éfeso, ¿quién no sabe que la ciudad de los Efesios es guardiana del templo de la gran Artemisa y de su imagen que cayó del cielo?
36 ตสฺมาทฺ เอตตฺปฺรติกูลํ เกปิ กถยิตุํ น ศกฺนุวนฺติ, อิติ ชฺญาตฺวา ยุษฺมาภิ: สุสฺถิรเตฺวน สฺถาตวฺยมฺ อวิวิจฺย กิมปิ กรฺมฺม น กรฺตฺตวฺยญฺจฯ
Ya que estos hechos no pueden negarse, ustedes deben estar tranquilos y no hagan nada a la ligera.
37 ยานฺ เอตานฺ มนุษฺยานฺ ยูยมตฺร สมานยต เต มนฺทิรทฺรวฺยาปหารกา ยุษฺมากํ เทวฺยา นินฺทกาศฺจ น ภวนฺติฯ
Han traído aquí a estos hombres, pero ellos no han robado ningún templo, ni han blasfemado contra nuestra diosa.
38 ยทิ กญฺจน ปฺรติ ทีมีตฺริยสฺย ตสฺย สหายานาญฺจ กาจิทฺ อาปตฺติ รฺวิทฺยเต ตรฺหิ ปฺรตินิธิโลกา วิจารสฺถานญฺจ สนฺติ, เต ตตฺ สฺถานํ คตฺวา อุตฺตรปฺรตฺยุตฺตเร กุรฺวฺวนฺตุฯ
De modo que si Demetrio y los demás artesanos tienen alguna queja contra alguien, entonces vayan a las autoridades y a las cortes. Ellos podrán presentar los cargos correspondientes.
39 กินฺตุ ยุษฺมากํ กาจิทปรา กถา ยทิ ติษฺฐติ ตรฺหิ นิยมิตายำ สภายำ ตสฺยา นิษฺปตฺติ รฺภวิษฺยติฯ
Si hay alguna otra cosa, puede llevarse a asamblea legal.
40 กินฺเตฺวตสฺย วิโรธโสฺยตฺตรํ เยน ทาตุํ ศกฺนุมฺ เอตาทฺฤศสฺย กสฺยจิตฺ การณสฺยาภาวาทฺ อทฺยตนฆฏนาเหโต ราชโทฺรหิณามิวาสฺมากมฺ อภิโยโค ภวิษฺยตีติ ศงฺกา วิทฺยเตฯ
De hecho, nosotros mismos corremos el peligro de ser acusados como responsables de un motín hoy, pues no había razón para ello, y no podemos justificar por qué sucedió”.
41 อิติ กถยิตฺวา ส สภาสฺถโลกานฺ วิสฺฤษฺฏวานฺฯ
Y cuando terminó de hablar, despidió a la multitud.
