ಲೂಕಃ 13
1 ಅಪರಞ್ಚ ಪೀಲಾತೋ ಯೇಷಾಂ ಗಾಲೀಲೀಯಾನಾಂ ರಕ್ತಾನಿ ಬಲೀನಾಂ ರಕ್ತೈಃ ಸಹಾಮಿಶ್ರಯತ್ ತೇಷಾಂ ಗಾಲೀಲೀಯಾನಾಂ ವೃತ್ತಾನ್ತಂ ಕತಿಪಯಜನಾ ಉಪಸ್ಥಾಪ್ಯ ಯೀಶವೇ ಕಥಯಾಮಾಸುಃ|
Amah a khoning vaengah Pilat loh hmueih neh Galilee rhoek kah thii a thoek te hlangvang aka om rhoek loh Jesuh taengla puen uh.
2 ತತಃ ಸ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ತೇಷಾಂ ಲೋಕಾನಾಮ್ ಏತಾದೃಶೀ ದುರ್ಗತಿ ರ್ಘಟಿತಾ ತತ್ಕಾರಣಾದ್ ಯೂಯಂ ಕಿಮನ್ಯೇಭ್ಯೋ ಗಾಲೀಲೀಯೇಭ್ಯೋಪ್ಯಧಿಕಪಾಪಿನಸ್ತಾನ್ ಬೋಧಧ್ವೇ?
Te dongah amih te a doo tih, “Te te a yook uh dongah Galilee rhoek tah Galilee rhoek boeih lakah hlangtholh la om tila na poek uh a?
3 ಯುಷ್ಮಾನಹಂ ವದಾಮಿ ತಥಾ ನ ಕಿನ್ತು ಮನಃಸು ನ ಪರಾವರ್ತ್ತಿತೇಷು ಯೂಯಮಪಿ ತಥಾ ನಂಕ್ಷ್ಯಥ|
Moenih ta, nangmih taengah kan thui, na yut uh pawt atah boeih na poci uh van ni.
4 ಅಪರಞ್ಚ ಶೀಲೋಹನಾಮ್ನ ಉಚ್ಚಗೃಹಸ್ಯ ಪತನಾದ್ ಯೇಽಷ್ಟಾದಶಜನಾ ಮೃತಾಸ್ತೇ ಯಿರೂಶಾಲಮಿ ನಿವಾಸಿಸರ್ವ್ವಲೋಕೇಭ್ಯೋಽಧಿಕಾಪರಾಧಿನಃ ಕಿಂ ಯೂಯಮಿತ್ಯಂ ಬೋಧಧ್ವೇ?
Siloam kah imsang loh a bung thil tih aka duek hlairhet rhoek te ta. Amih tah Jerusalem khosa hlang boeih lakah hlangtholh ni tila na poek uh a?
5 ಯುಷ್ಮಾನಹಂ ವದಾಮಿ ತಥಾ ನ ಕಿನ್ತು ಮನಃಸು ನ ಪರಿವರ್ತ್ತಿತೇಷು ಯೂಯಮಪಿ ತಥಾ ನಂಕ್ಷ್ಯಥ|
Moenih ta, nangmih taengah ka thui, na yut uh pawt atah boeih na poci uh van ni,” a ti nah.
6 ಅನನ್ತರಂ ಸ ಇಮಾಂ ದೃಷ್ಟಾನ್ತಕಥಾಮಕಥಯದ್ ಏಕೋ ಜನೋ ದ್ರಾಕ್ಷಾಕ್ಷೇತ್ರಮಧ್ಯ ಏಕಮುಡುಮ್ಬರವೃಕ್ಷಂ ರೋಪಿತವಾನ್| ಪಶ್ಚಾತ್ ಸ ಆಗತ್ಯ ತಸ್ಮಿನ್ ಫಲಾನಿ ಗವೇಷಯಾಮಾಸ,
Te phoeiah nuettahnah a thui bal. “Amah dum ah thaibu aka ling hlang pakhat om tih, a thaih hoel hamla ha pawk hatah hah a sawt.
7 ಕಿನ್ತು ಫಲಾಪ್ರಾಪ್ತೇಃ ಕಾರಣಾದ್ ಉದ್ಯಾನಕಾರಂ ಭೃತ್ಯಂ ಜಗಾದ, ಪಶ್ಯ ವತ್ಸರತ್ರಯಂ ಯಾವದಾಗತ್ಯ ಏತಸ್ಮಿನ್ನುಡುಮ್ಬರತರೌ ಕ್ಷಲಾನ್ಯನ್ವಿಚ್ಛಾಮಿ, ಕಿನ್ತು ನೈಕಮಪಿ ಪ್ರಪ್ನೋಮಿ ತರುರಯಂ ಕುತೋ ವೃಥಾ ಸ್ಥಾನಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠತಿ? ಏನಂ ಛಿನ್ಧಿ|
Te dongah dumpho taengah, ‘Kum thum khuiah ka lo tih hekah thaibu dongah a thaih ka hoel dae hah ka sawt coeng he. Te dongah vung laeh, ba ham lae te nen te diklai a kang eh,’ a ti nah.
8 ತತೋ ಭೃತ್ಯಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ, ಹೇ ಪ್ರಭೋ ಪುನರ್ವರ್ಷಮೇಕಂ ಸ್ಥಾತುಮ್ ಆದಿಶ; ಏತಸ್ಯ ಮೂಲಸ್ಯ ಚತುರ್ದಿಕ್ಷು ಖನಿತ್ವಾಹಮ್ ಆಲವಾಲಂ ಸ್ಥಾಪಯಾಮಿ|
Tedae anih te a doo tih, ‘Boeipa, te te pin ka to li tih aek ka sang hil tah kum at he khaw hlun mai.
9 ತತಃ ಫಲಿತುಂ ಶಕ್ನೋತಿ ಯದಿ ನ ಫಲತಿ ತರ್ಹಿ ಪಶ್ಚಾತ್ ಛೇತ್ಸ್ಯಸಿ|
Thanghal a pha atah a thaih khaw cuen mai ni ta, a thaih pawt bal atah na vung mai bitni,’ a ti nah.”
10 ಅಥ ವಿಶ್ರಾಮವಾರೇ ಭಜನಗೇಹೇ ಯೀಶುರುಪದಿಶತಿ
Sabbath vaengah tunim pakhat ah om tih a thuituen.
11 ತಸ್ಮಿತ್ ಸಮಯೇ ಭೂತಗ್ರಸ್ತತ್ವಾತ್ ಕುಬ್ಜೀಭೂಯಾಷ್ಟಾದಶವರ್ಷಾಣಿ ಯಾವತ್ ಕೇನಾಪ್ಯುಪಾಯೇನ ಋಜು ರ್ಭವಿತುಂ ನ ಶಕ್ನೋತಿ ಯಾ ದುರ್ಬ್ಬಲಾ ಸ್ತ್ರೀ,
Te vaengah kum hlairhet ngoicaemnah mueihla aka kaem huta te pakcak ha thoeng. Anih te ting khun la om coeng tih khuek pai thai pawh.
12 ತಾಂ ತತ್ರೋಪಸ್ಥಿತಾಂ ವಿಲೋಕ್ಯ ಯೀಶುಸ್ತಾಮಾಹೂಯ ಕಥಿತವಾನ್ ಹೇ ನಾರಿ ತವ ದೌರ್ಬ್ಬಲ್ಯಾತ್ ತ್ವಂ ಮುಕ್ತಾ ಭವ|
Anih te a hmuh vaengah Jesuh loh a khue tih amah taengah, “Huta, Na ngoicaemnah te na hlah coeng,” a ti nah.
13 ತತಃ ಪರಂ ತಸ್ಯಾ ಗಾತ್ರೇ ಹಸ್ತಾರ್ಪಣಮಾತ್ರಾತ್ ಸಾ ಋಜುರ್ಭೂತ್ವೇಶ್ವರಸ್ಯ ಧನ್ಯವಾದಂ ಕರ್ತ್ತುಮಾರೇಭೇ|
Te phoeiah huta te kut a tloeng thil hatah pahoi a dueng pah dongah Pathen te a thangpom.
14 ಕಿನ್ತು ವಿಶ್ರಾಮವಾರೇ ಯೀಶುನಾ ತಸ್ಯಾಃ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಕರಣಾದ್ ಭಜನಗೇಹಸ್ಯಾಧಿಪತಿಃ ಪ್ರಕುಪ್ಯ ಲೋಕಾನ್ ಉವಾಚ, ಷಟ್ಸು ದಿನೇಷು ಲೋಕೈಃ ಕರ್ಮ್ಮ ಕರ್ತ್ತವ್ಯಂ ತಸ್ಮಾದ್ಧೇತೋಃ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಾರ್ಥಂ ತೇಷು ದಿನೇಷು ಆಗಚ್ಛತ, ವಿಶ್ರಾಮವಾರೇ ಮಾಗಚ್ಛತ|
Tedae Jesuh loh Sabbath vaengah a hoeih sak te tamtaeng loh a yakdam. Te dongah hlangping te a doo tih, “Hnin rhuk a om khuiah a saii ham te a kuek, te vaengah ha pawk kanoek vetih na hoeih uh mako, Sabbath hnin ah pawt mako,” a ti nah.
15 ತದಾ ಪಭುಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ರೇ ಕಪಟಿನೋ ಯುಷ್ಮಾಕಮ್ ಏಕೈಕೋ ಜನೋ ವಿಶ್ರಾಮವಾರೇ ಸ್ವೀಯಂ ಸ್ವೀಯಂ ವೃಷಭಂ ಗರ್ದಭಂ ವಾ ಬನ್ಧನಾನ್ಮೋಚಯಿತ್ವಾ ಜಲಂ ಪಾಯಯಿತುಂ ಕಿಂ ನ ನಯತಿ?
Te dongah anih te Boeipa loh a doo tih, “Hlangthai palat rhoek! nangmih pakhat rhip loh Sabbath ah a vaito neh muli-marhang te kongduk lamkah a hlam tih tui tul ham a khuen uh moenih a?
16 ತರ್ಹ್ಯಾಷ್ಟಾದಶವತ್ಸರಾನ್ ಯಾವತ್ ಶೈತಾನಾ ಬದ್ಧಾ ಇಬ್ರಾಹೀಮಃ ಸನ್ತತಿರಿಯಂ ನಾರೀ ಕಿಂ ವಿಶ್ರಾಮವಾರೇ ನ ಮೋಚಯಿತವ್ಯಾ?
Anih he Abraham canu la om dae ta. Amah he Satan loh kum hlai rhet a pin coeng ta he. Te dongah Sabbath khohnin ah he hloong dong lamkah loh hlam ham a kuek moenih a?” a ti nah.
17 ಏಷು ವಾಕ್ಯೇಷು ಕಥಿತೇಷು ತಸ್ಯ ವಿಪಕ್ಷಾಃ ಸಲಜ್ಜಾ ಜಾತಾಃ ಕಿನ್ತು ತೇನ ಕೃತಸರ್ವ್ವಮಹಾಕರ್ಮ್ಮಕಾರಣಾತ್ ಲೋಕನಿವಹಃ ಸಾನನ್ದೋಽಭವತ್|
He he a thui vaengah, anih aka kingkalh rhoek boeih tah yah a poh uh. Tedae hlangping boeih tah amah loh rhuepom cungkuem a thoeng sak soah omngaih.
18 ಅನನ್ತರಂ ಸೋವದದ್ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ರಾಜ್ಯಂ ಕಸ್ಯ ಸದೃಶಂ? ಕೇನ ತದುಪಮಾಸ್ಯಾಮಿ?
Te dongah koep a thui tih, “Balae Pathen kah ram phek la aka om?
19 ಯತ್ ಸರ್ಷಪಬೀಜಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಕಶ್ಚಿಜ್ಜನ ಉದ್ಯಾನ ಉಪ್ತವಾನ್ ತದ್ ಬೀಜಮಙ್ಕುರಿತಂ ಸತ್ ಮಹಾವೃಕ್ಷೋಽಜಾಯತ, ತತಸ್ತಸ್ಯ ಶಾಖಾಸು ವಿಹಾಯಸೀಯವಿಹಗಾ ಆಗತ್ಯ ನ್ಯೂಷುಃ, ತದ್ರಾಜ್ಯಂ ತಾದೃಶೇನ ಸರ್ಷಪಬೀಜೇನ ತುಲ್ಯಂ|
Tedae metlam ka thuidoek eh te? Te te mukang muu phek la om. Te te hlang loh a loh tih a dum ah a haeh. Tedae a rhoeng vaengah thing la poeh tih vaan kah vaa loh a hlaeng dongah bu a tuk,” a ti nah.
20 ಪುನಃ ಕಥಯಾಮಾಸ, ಈಶ್ವರಸ್ಯ ರಾಜ್ಯಂ ಕಸ್ಯ ಸದೃಶಂ ವದಿಷ್ಯಾಮಿ? ಯತ್ ಕಿಣ್ವಂ ಕಾಚಿತ್ ಸ್ತ್ರೀ ಗೃಹೀತ್ವಾ ದ್ರೋಣತ್ರಯಪರಿಮಿತಗೋಧೂಮಚೂರ್ಣೇಷು ಸ್ಥಾಪಯಾಮಾಸ,
Te phoeiah “Ka thuidoek thil ham Pathen kah ram te tah tolrhu phek la om.
21 ತತಃ ಕ್ರಮೇಣ ತತ್ ಸರ್ವ್ವಗೋಧೂಮಚೂರ್ಣಂ ವ್ಯಾಪ್ನೋತಿ, ತಸ್ಯ ಕಿಣ್ವಸ್ಯ ತುಲ್ಯಮ್ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ರಾಜ್ಯಂ|
Te te huta loh a loh tih vaidam khoi thum boeih a rhoi hil khaw a hlum thil,” koep a ti.
22 ತತಃ ಸ ಯಿರೂಶಾಲಮ್ನಗರಂ ಪ್ರತಿ ಯಾತ್ರಾಂ ಕೃತ್ವಾ ನಗರೇ ನಗರೇ ಗ್ರಾಮೇ ಗ್ರಾಮೇ ಸಮುಪದಿಶನ್ ಜಗಾಮ|
Khopuei vangca ah pah tih a thuituen phoeiah tah Jerusalem la a caeh long a tarhoek.
23 ತದಾ ಕಶ್ಚಿಜ್ಜನಸ್ತಂ ಪಪ್ರಚ್ಛ, ಹೇ ಪ್ರಭೋ ಕಿಂ ಕೇವಲಮ್ ಅಲ್ಪೇ ಲೋಕಾಃ ಪರಿತ್ರಾಸ್ಯನ್ತೇ?
Te vaengah hlang pakhat loh a taengah, “Boeipa, te rhoek ca bueng khang koinih,” a ti nah.
24 ತತಃ ಸ ಲೋಕಾನ್ ಉವಾಚ, ಸಂಕೀರ್ಣದ್ವಾರೇಣ ಪ್ರವೇಷ್ಟುಂ ಯತಘ್ವಂ, ಯತೋಹಂ ಯುಷ್ಮಾನ್ ವದಾಮಿ, ಬಹವಃ ಪ್ರವೇಷ್ಟುಂ ಚೇಷ್ಟಿಷ್ಯನ್ತೇ ಕಿನ್ತು ನ ಶಕ್ಷ್ಯನ್ತಿ|
Te dongah Jesuh loh amih te, “Thohka caek longah kun hamla thingthuel uh lah. Nangmih taengah ka thui, a yet loh kun hamla a toem uh suidae noeng uh mahpawh.
25 ಗೃಹಪತಿನೋತ್ಥಾಯ ದ್ವಾರೇ ರುದ್ಧೇ ಸತಿ ಯದಿ ಯೂಯಂ ಬಹಿಃ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಮಾಹತ್ಯ ವದಥ, ಹೇ ಪ್ರಭೋ ಹೇ ಪ್ರಭೋ ಅಸ್ಮತ್ಕಾರಣಾದ್ ದ್ವಾರಂ ಮೋಚಯತು, ತತಃ ಸ ಇತಿ ಪ್ರತಿವಕ್ಷ್ಯತಿ, ಯೂಯಂ ಕುತ್ರತ್ಯಾ ಲೋಕಾ ಇತ್ಯಹಂ ನ ಜಾನಾಮಿ|
Imkung loh thoo tih thohka a khaih nen tah, poeng ah na pai uh pahoi vetih thohka te na khoek uh ni. Te vaengah, ‘Boeipa, kaimih ham ong dae,’ na ti uh ni. Tedae nangmih te n'doo vaengah, ‘Nangmih me kah aka om rhoek nim? kam ming moenih,’ a ti ni.
26 ತದಾ ಯೂಯಂ ವದಿಷ್ಯಥ, ತವ ಸಾಕ್ಷಾದ್ ವಯಂ ಭೇಜನಂ ಪಾನಞ್ಚ ಕೃತವನ್ತಃ, ತ್ವಞ್ಚಾಸ್ಮಾಕಂ ನಗರಸ್ಯ ಪಥಿ ಸಮುಪದಿಷ್ಟವಾನ್|
Te vaengah, ‘Namah taengah ka caak ka ok uh tih, kaimih kah toltung ah na thuituen ta,’ na ti uh ni.
27 ಕಿನ್ತು ಸ ವಕ್ಷ್ಯತಿ, ಯುಷ್ಮಾನಹಂ ವದಾಮಿ, ಯೂಯಂ ಕುತ್ರತ್ಯಾ ಲೋಕಾ ಇತ್ಯಹಂ ನ ಜಾನಾಮಿ; ಹೇ ದುರಾಚಾರಿಣೋ ಯೂಯಂ ಮತ್ತೋ ದೂರೀಭವತ|
Tedae nangmih taengah a thui vetih, ‘Nangmih mekah aka om rhoek nim kam ming moenih, boethae kah bibikung rhoek kai taeng lamkah loh boeih nong uh,’ a ti ni.
28 ತದಾ ಇಬ್ರಾಹೀಮಂ ಇಸ್ಹಾಕಂ ಯಾಕೂಬಞ್ಚ ಸರ್ವ್ವಭವಿಷ್ಯದ್ವಾದಿನಶ್ಚ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾನ್ ಸ್ವಾಂಶ್ಚ ಬಹಿಷ್ಕೃತಾನ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯೂಯಂ ರೋದನಂ ದನ್ತೈರ್ದನ್ತಘರ್ಷಣಞ್ಚ ಕರಿಷ್ಯಥ|
Te ah te rhah neh no rhuengnah ni aka om eh. Pathen kah ram ah Abraham, Isaak, Jakob neh tonghma rhoek te boeih na hmuh uh vaengah nangmih te phawn n'thaek uh ni.
29 ಅಪರಞ್ಚ ಪೂರ್ವ್ವಪಶ್ಚಿಮದಕ್ಷಿಣೋತ್ತರದಿಗ್ಭ್ಯೋ ಲೋಕಾ ಆಗತ್ಯ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ರಾಜ್ಯೇ ನಿವತ್ಸ್ಯನ್ತಿ|
Te vaengah khocuk neh khotlak lamkah, tlangpuei neh tuithim lamkah loh ha pawk uh vetih Pathen kah ram ah ngolhlung uh ni.
30 ಪಶ್ಯತೇತ್ಥಂ ಶೇಷೀಯಾ ಲೋಕಾ ಅಗ್ರಾ ಭವಿಷ್ಯನ್ತಿ, ಅಗ್ರೀಯಾ ಲೋಕಾಶ್ಚ ಶೇಷಾ ಭವಿಷ್ಯನ್ತಿ|
A hnuk la aka om rhoek te lamhma la om uh vetih, lamhma la aka om rhoek te a hnuk la om uh ni ke,” a ti nah.
31 ಅಪರಞ್ಚ ತಸ್ಮಿನ್ ದಿನೇ ಕಿಯನ್ತಃ ಫಿರೂಶಿನ ಆಗತ್ಯ ಯೀಶುಂ ಪ್ರೋಚುಃ, ಬಹಿರ್ಗಚ್ಛ, ಸ್ಥಾನಾದಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಸ್ಥಾನಂ ಕುರು, ಹೇರೋದ್ ತ್ವಾಂ ಜಿಘಾಂಸತಿ|
Amah tekah a tue vaengah Pharisee pakhat loh Jesuh te a paan tih, “Khoe uh lamtah cet dingdoeng laeh, Herod loh nang ngawn ham a ngaih,” a ti nah.
32 ತತಃ ಸ ಪ್ರತ್ಯವೋಚತ್ ಪಶ್ಯತಾದ್ಯ ಶ್ವಶ್ಚ ಭೂತಾನ್ ವಿಹಾಪ್ಯ ರೋಗಿಣೋಽರೋಗಿಣಃ ಕೃತ್ವಾ ತೃತೀಯೇಹ್ನಿ ಸೇತ್ಸ್ಯಾಮಿ, ಕಥಾಮೇತಾಂ ಯೂಯಮಿತ್ವಾ ತಂ ಭೂರಿಮಾಯಂ ವದತ|
Te dongah amih te, “Cet uh lamtah maetang te thui pa uh, rhaithae ka haek tih tihnin ah hoeihnah ka saii he thangvuen neh omvai ah ka coeng ni.
33 ತತ್ರಾಪ್ಯದ್ಯ ಶ್ವಃ ಪರಶ್ವಶ್ಚ ಮಯಾ ಗಮನಾಗಮನೇ ಕರ್ತ್ತವ್ಯೇ, ಯತೋ ಹೇತೋ ರ್ಯಿರೂಶಾಲಮೋ ಬಹಿಃ ಕುತ್ರಾಪಿ ಕೋಪಿ ಭವಿಷ್ಯದ್ವಾದೀ ನ ಘಾನಿಷ್ಯತೇ|
Tedae kai ham tihnin neh thangvuen te khaw a kuek dongah caeh hamla om. Jerusalem voel ah tonghma sai a caeh te yae boel saeh.”
34 ಹೇ ಯಿರೂಶಾಲಮ್ ಹೇ ಯಿರೂಶಾಲಮ್ ತ್ವಂ ಭವಿಷ್ಯದ್ವಾದಿನೋ ಹಂಸಿ ತವಾನ್ತಿಕೇ ಪ್ರೇರಿತಾನ್ ಪ್ರಸ್ತರೈರ್ಮಾರಯಸಿ ಚ, ಯಥಾ ಕುಕ್ಕುಟೀ ನಿಜಪಕ್ಷಾಧಃ ಸ್ವಶಾವಕಾನ್ ಸಂಗೃಹ್ಲಾತಿ, ತಥಾಹಮಪಿ ತವ ಶಿಶೂನ್ ಸಂಗ್ರಹೀತುಂ ಕತಿವಾರಾನ್ ಐಚ್ಛಂ ಕಿನ್ತು ತ್ವಂ ನೈಚ್ಛಃ|
“Jerusalem, Jerusalem, tonghma rhoek te aka ngawn tih a taengla a tueih pah rhoek te khaw aka dae, ainu loh a phae hmuiah a aicahui khoep a ku vaengkah a longim bangla, na ca rhoek te ka kholcui ham ka ngaih taitu dae na ngaih uh pawh.
35 ಪಶ್ಯತ ಯುಷ್ಮಾಕಂ ವಾಸಸ್ಥಾನಾನಿ ಪ್ರೋಚ್ಛಿದ್ಯಮಾನಾನಿ ಪರಿತ್ಯಕ್ತಾನಿ ಚ ಭವಿಷ್ಯನ್ತಿ; ಯುಷ್ಮಾನಹಂ ಯಥಾರ್ಥಂ ವದಾಮಿ, ಯಃ ಪ್ರಭೋ ರ್ನಾಮ್ನಾಗಚ್ಛತಿ ಸ ಧನ್ಯ ಇತಿ ವಾಚಂ ಯಾವತ್ಕಾಲಂ ನ ವದಿಷ್ಯಥ, ತಾವತ್ಕಾಲಂ ಯೂಯಂ ಮಾಂ ನ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಥ|
Na im te nangmih taengla han hlah coeng he. Tedae nangmih ham ni ka thui. ‘Boeipa ming neh aka pawk tah a yoethen,’ na ti uh tue te ha pawk duela kai nan hmuh uh loengloeng mahpawh,” a ti nah.
