< Mateos 13 >

1 Faiꞌ naa boe Yesus kalua mia ume naa, de neu endoꞌ sia dano Galilea suun.
E Jesus, tendo saído da casa naquele dia, estava assentado junto ao mar;
2 Boe ma atahori hetar reu heo rala E. Ma Ana hene neu endoꞌ sia ofaꞌ sa ata mananafuꞌ sia naa, de nanori. Basa atahori mana sia madꞌa ata rena E.
E ajuntou-se muita gente ao pé dele, de sorte que, entrando num barco, se assentou; e toda a multidão estava em pé na praia.
3 Ana nanori se naeꞌ nendiꞌ nekendandaaꞌ hetar. Ana dui nae, “Hambu atahori mana ue-rae sa neu sia osin, de nggari fini.
E falou-lhe de muitas coisas por parábolas, dizendo: Eis que o semeador saiu a semear.
4 Leleꞌ ana nggari fini ra, hambu ruma tudꞌa sia dalaꞌ. Boe ma mbuiꞌ ra rema de bito rendi basa fini ra.
E, quando semeava, uma parte da semente caiu ao pé do caminho, e vieram as aves, e comeram-na;
5 Te fini ruma tudꞌa sia rae fatu-fatuꞌ. Fini a nanumbu losaꞌ a, huu rae isiꞌ mbeiꞌ a.
E outra parte caiu em pedregais, onde não havia terra bastante, e logo nasceu, porque não tinha terra funda;
6 Te reo-rendu ma, numbuꞌ ra male de meto hendi se. Huu oka nara nda masoꞌ losa rae rala sa.
Mas, vindo o sol, queimou-se, e secou-se, porque não tinha raiz.
7 Hambu fini ruma fai tudꞌa sia uru manggouꞌ. Boe ma uru manggouꞌ a hapi nisa numbuꞌ naa ra.
E outra caiu em espinhos, e os espinhos cresceram, e sufocaram-na.
8 Te hambu fini ruma tudꞌa sia rae isiꞌ. Fini naa ra ranumbu, ma raꞌamoko losa rabꞌoa. Ruma fee baliꞌ buna-bꞌoa nara dedꞌesin lao telu nulu, ruma losa nee nulu, ma ruma losa natun esa.
E outra caiu em boa terra, e deu fruto: um grão produziu cem, outro sessenta e outro trinta.
9 Seka ma ndikiꞌ, na, rena malolole, o!”
Quem tem ouvidos para ouvir, ouça.
10 Basa ma Yesus ana mana tungga nara rema de ratane E rae, “Taꞌo bee de Pak nanori atahori hetar naa ra mendiꞌ nekandandaaꞌ?”
E, acercando-se dele os discípulos, disseram-lhe: Porque lhes falas por parábolas?
11 Boe ma Yesus nataa nae, “Huu Lamatualain nau fee nggi mihine parendan, naa de Au ufadꞌe memaꞌ nekendandaaꞌ ia sosoan. Te mete ma atahori laen, na, Au unori endiꞌ a nekendandaaꞌ.
Ele, respondendo, disse-lhes: Porque a vós é dado conhecer os mistérios do reino dos céus, mas a eles não é dado
12 Huu atahori mana nahine Lamatuaꞌ hihii-nanaun, dei fo Lamatuaꞌ fee ne bau nahine. Te atahori nda mana nau tao afiꞌ neu Lamatuaꞌ hihii-nanaun sa, dei fo Lamatuaꞌ fee ne lili hendi saa fo ana nahineꞌ a.
Porque àquele que tem, se dará, e terá em abundância; mas àquele que não tem, até aquilo que tem lhe será tirado
13 Au unori se endiꞌ a nekendandaaꞌ a, huu: ‘Ara rita ena, te nda rahine sa. Ara rena ena, te nda tao afiꞌ sa.’
Por isso lhes falo por parábolas; porque eles, vendo, não veem; e, ouvindo, não ouvem nem compreendem.
14 Ara onaꞌ atahori fo Lamatualain mana ola-olan Yesaya suraꞌ nae, ‘Dei fo ama rena, te ama nda nau mihine sai-sai sa. Dei fo ama mita, te ama nda nau bubꞌuluꞌ saa fo manadadꞌiꞌ naa sa.
E neles se cumpre a profecia de Isaias, que diz: Ouvindo, ouvireis, mas não compreendereis, e, vendo, vereis, mas não percebereis.
15 Huu atahori ia ra rala nara manggateeꞌ ara raꞌambambakeꞌ ndiki nara, ara raꞌapopokeꞌ mata nara. Dadꞌi hela neu fo ndiki nara mbake taꞌoꞌ a naa leo, ma hela neu fo, mata nara poke taꞌoꞌ a naa leo. Hela neu fo Au sudꞌi boe tao malole se, huu ara nda nau tao afiꞌ neu Au sa.’
Porque o coração deste povo está endurecido, e ouviram de mau grado com seus ouvidos, e fecharam seus olhos; para que não vejam com os olhos, e ouçam com os ouvidos, e compreendam com o coração, e se convertam, e eu os cure.
16 Te hei ia ra, nenefee papala-babꞌanggiꞌ, o! Huu ama mita no mata mara ena, ma ama rena no ndiki mara ena.
Mas bem-aventurados os vossos olhos, porque veem, e os vossos ouvidos, porque ouvem.
17 Mimihere Au! Feꞌesaꞌan Lamatuaꞌ mana ola-olan no atahori rala ndoos ra nau rae rita saa fo hei mitaꞌ ia, te ara nda bisa sa. Ara o nau rena saa fo ama renaꞌ a, te ara nda bisa sa.”
Porque em verdade vos digo que muitos profetas e justos desejaram ver o que vós vedes, e não o viram; e ouvir o que vós ouvis e não o ouviram,
18 Olaꞌ basa ma, Yesus nafadꞌe se nae, ‘Dadꞌi ia na ama rena nekendandaaꞌ ia sosoan.
Escutai vós pois a parábola do semeador.
19 Fini mana tudꞌa sia dalaꞌ a, naeni atahori mana rena Hara-liiꞌ soꞌal Lamatualain toꞌu parendaꞌ, te ana nda nahine no matetuꞌ sa. Basa ma nitu ra malanggan nema rambas nendi Hara-liiꞌ naa mia atahori naa ralan.
Ouvindo alguém a palavra do reino, e não a entendendo, vem o maligno, e arrebata o que foi semeado no seu coração; este é o que foi semeado ao pé do caminho;
20 Fini mana tudꞌa sia rae fatu-fatuꞌ a, naeni atahori mana rena Lamatuaꞌ Hara-liin, ma ana simbo no rala nemehoꞌot.
Porém o que foi semeado em pedregais é o que ouve a palavra, e logo a recebe com alegria;
21 Te Hara-liiꞌ naa ra nda raꞌoka sa. Naa de nda nenembedaꞌ dooꞌ sia atahori naa ralan sa. De leleꞌ atahori laen tao raꞌasususaꞌ e huu simbo Hara-liiꞌ naa ra, ma ana nggari hendi se neuꞌ ena.
Mas não tem raiz em si mesmo, antes é temporão; e, chegada a angústia e a perseguição por causa da palavra, logo se ofende;
22 No fini mana tudꞌa sia uru manggouꞌ a taladꞌan, onaꞌ atahori mana rena Hara-liiꞌ naa. Te ana sebꞌo-mue noꞌ a ue-tataos mataꞌ-mataꞌ fo nasodꞌa noꞌ a lole-ladꞌaꞌ ra. De basa ue-tataos naa ra, seti hendi Hara-liiꞌ naa mia ralan, de nda naꞌena ngguna saa sa ena boe. (aiōn g165)
E o que foi semeado em espinhos é o que ouve a palavra, mas os cuidados deste mundo, e a sedução das riquezas, sufocam a palavra, e fica infrutífera; (aiōn g165)
23 Te fini mana tudꞌa sia rae isiꞌ a, onaꞌ atahori mana pasa ndikin fo simbo Hara-liiꞌ naa, ma tungga Lamatuaꞌ hihii-nanaun. Boe ma ana taoꞌ a dala-dala maloleꞌ, onaꞌ fini mana mabꞌoaꞌ a. Hambu ruma raboa dedꞌesin lao telu nulu, ma ruma lao nee nulu, ma ruma lao natun esa.”
Mas o que foi semeado em boa terra é o que ouve e compreende a palavra; e dá fruto, e um produz cem, outro sessenta, e outro trinta.
24 Yesus nafadꞌe seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai nae, “Lamatualain toꞌu parendaꞌ naa, onaꞌ atahori esa nggari fini maloleꞌ sia osin.
Propos-lhes outra parábola, dizendo: O reino dos céus é semelhante ao homem que semeia boa semente no seu campo;
25 Temba neu ma, basa atahori mana sunggu masambetaꞌ ra. Boe ma atahori deꞌulaka nema, de nggari uru fui dekeꞌ ra risiꞌ osi a.
Mas, dormindo os homens, veio o seu inimigo, e semeou joio no meio do trigo, e retirou-se.
26 Leleꞌ osi a nabꞌuna-nabꞌoa, ma atahori mana tao ues nara rita uru fui a mori belaꞌ no are nggandum sia naa.
E, quando a erva cresceu e frutificou, apareceu também o joio.
27 Boe ma reu rafadꞌe tenu osiꞌ a rae, ‘Papa! Faiꞌ naa hita sela fini maloleꞌ sia papa osin, to? Taꞌo bee de uru a naeꞌ boe?’
E os servos do pai de família, indo ter com ele, disseram-lhe: Senhor, não semeaste tu no teu campo boa semente? Porque tem então joio?
28 Malangga nataa nae, “Naa, atahori deꞌulakaꞌ ue-tataon.’ Boe ma mana tao ues nara olaꞌ rae, ‘Papa, hai mii miue hendi uru a, do?’
E ele lhes disse: Um homem inimigo é que fez isso. E os servos lhe disseram: Queres pois que vamos colhe-lo?
29 Te nataa nae, ‘Afiꞌ! Leleꞌ hei miue uru a, neꞌo hita sela-nggari malole nara nenelea hendiꞌ boe.
Porém ele lhes disse: Não; para que ao colher o joio não arranqueis também o trigo com ele.
30 Hela se mori belaꞌ losa fula-fai etu-oruꞌ a losa. Leleꞌ naa, dei fo au ufadꞌe atahori mana tao ues ra ae, “Ama miꞌidꞌuru miꞌihuluꞌ uru fui ra dei. Ma futu se mbumbutu-mbumbutuꞌ, fo dedꞌee hendi se. Basa naa midꞌudꞌuru buna-bꞌoa maloleꞌ ra, fo mbedꞌaꞌ nisiꞌ soka-poleꞌ rala.”’”
Deixai crescer ambos juntos até à ceifa; e, por ocasião da ceifa, direi aos ceifeiros: Colhei primeiro o joio, e atai-o em molhos para o queimar; mas o trigo ajuntai-o no meu celeiro.
31 Basa ma, Yesus olaꞌ fai nae, “Au fee seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai, fo ama bisa mihine taꞌo bee fo Lamatualain dadꞌi Maneꞌ soaꞌ neu atahori hetar. Fefeun atahori nara onaꞌ deke anadikiꞌ sa fo atahori sela sia osin rala.
Outra parábola lhes propôs, dizendo: O reino dos céus é semelhante ao grão de mostarda que o homem, pegando dele, semeou no seu campo;
32 Mae dekeꞌ naa, anadikiꞌ seli, te mete ma mori nema, na, dadꞌi hau huu ine monaeꞌ sia osi. Sambe mbuiꞌ ra rema randuna sia dana nara.”
O qual é realmente a mais pequena de todas as sementes; mas, crescendo, é a maior das plantas, e faz-se uma árvore, de sorte que veem as aves do céu, e se aninham nos seus ramos.
33 Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai nae, “Lamatualain atahorin, onaꞌ bibꞌit roti fo inaꞌ sa haꞌi fo sambor no tarigu sak esa. Boe ma roti a reis losa naꞌamoko, huu bibꞌit roti mbei anaꞌ naa.”
Outra parábola lhes disse: O reino dos céus é semelhante ao fermento, que uma mulher, pegando dele, introduz em três medidas de farinha, até que tudo esteja levedado.
34 Yesus nanori atahori hetar nendiꞌ dudꞌuit mataꞌ hetar. Ana olaꞌ nendiꞌ a nekendandaaꞌ.
Tudo isto disse Jesus por parábolas à multidão, e não lhes falava sem parábolas;
35 Ana nanori taꞌo naa tungga saa fo Lamatualain mana ola-olan suraꞌ memaꞌ ena nae, “Dei fo Au unori endiꞌ nekendandaaꞌ. Dei fo Au ufadꞌe dala-dalaꞌ fo atahori nda feꞌe rene rita sa, eniꞌ a mia Lamatualain tao raefafoꞌ ia losa ia nema.”
Para que se cumprisse o que fôra dito pelo profeta, que disse: Abrirei em parábolas a minha boca; publicarei coisas ocultas desde a fundação do mundo.
36 Basa ma, Yesus lao hela atahori hetar naa ra, de baliꞌ ume neu. Boe ma ana mana tungga nara rema, de roꞌe tulun sia E rae, “Amaꞌ Tulun mufadꞌe hai nekendandaaꞌ soꞌal uru mana moriaoꞌ a sosoan dei!”
Então Jesus, despedindo a multidão, foi para casa. E chegaram ao pé dele os seus discípulos, dizendo: Explica-nos a parábola do joio do campo.
37 Boe ma Yesus nataa nae, “Atahori mana nggari fini maloleꞌ naa, naeni Au, Atahori Matetuꞌ ia.
E ele, respondendo, disse-lhes: O que semeia a boa semente, é o Filho do homem;
38 Ma osi naa, naeni raefafoꞌ ia. Fini maloleꞌ naa, naeni atahori mana dadꞌi Lamatualain bobꞌonggin ena. No uru mana mori aoꞌ naa, naeni nitu ra malanggan atahori nara.
O campo é o mundo; e a boa semente são os filhos do reino; e o joio são os filhos do maligno;
39 Boe ma, atahori deꞌulakaꞌ mana nema nggari fini uru naa, naeni nitu ra malangga monaen. Ma fai etu-oruꞌ naa, naeni fai mateteꞌen. Atahori mana etu-oru buna-bꞌoaꞌ naa, naeni Lamatualain ate nara mia sorga. (aiōn g165)
O inimigo, que o semeou, é o diabo; e a ceifa é o fim do mundo; e os ceifeiros são os anjos. (aiōn g165)
40 Leleꞌ fai mateteꞌen, ara radꞌuru rala uru ra fo hotu hendi se. (aiōn g165)
Como pois o joio é colhido e queimado no fogo, assim será na consumação deste mundo. (aiōn g165)
41 Huu Au, Atahori Matetuꞌ ia, dei fo haitua ate mana sia sorga rema. Dei fo ara reu radꞌuru basa atahori nda mana tungga Lamatuaꞌ parendan sa. Ma ara reu radꞌuru rala basa atahori mana neu kokoe-nanasi atahori laen ra, fo ara nda tungga Lamatuaꞌ parendan sa.
Mandará o Filho do homem os seus anjos, e eles colherão do seu reino todos os escândalos, e os que cometem iniquidade.
42 Dei fo ara mbia hendi basa atahori deꞌulakaꞌ ra risiꞌ ai naraka rala reu, onaꞌ uru nenehotu hendiꞌ naa. Sia naa, dei fo ara feꞌe na ramedꞌa doidꞌosoꞌ ritaꞌ mamate nara, ma nggae eiei nda raloeꞌ sa.
E lança-los-ão na fornalha de fogo; ali haverá pranto e ranger de dentes.
43 Te atahori mana nasodꞌa no ndoos tungga Lamatualain hihii-nanaun, dei fo ara leo rakandoo ro Ama Maneꞌ sia sorga. Sia naa, ara raronda onaꞌ relo a. Naa! Atahori mana nau nahine Au, pasa ndikim malolole, o!”
Então os justos resplandecerão como o sol, no reino de seu pai. Quem tem ouvidos para ouvir, ouça.
44 Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai nae, “Atahori mana nau nahine soꞌal Lamatuaꞌ toꞌu parendan, onaꞌ atahori mana nau hambu sudꞌiꞌ-saa mafelit, fo atahori funiꞌ mia rae rala. Atahori naa nema ali, ma ana hambu sudiꞌ-saa naa ra sia naa, naa de namahoꞌo nala seli. Basa ma, ana nasambombori baliꞌ sudiꞌ-saa naa. Boe ma ana baliꞌ lailai, de neu seo hendi basa hata-heton. De ana neu hasa nala rae naa, fo eni bisa hambu sudꞌi-saa mafelit naa.”
Também o reino dos céus é semelhante a um tesouro escondido num campo, que um homem achou e escondeu; e, pelo gozo dele, vai, vende tudo quanto tem, e compra aquele campo.
45 Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ fai nae, “Atahori mana nae nahine Lamatuaꞌ toꞌu parendan naa, onaꞌ atahori mana danggan esa nau hambu mutiara mafelit. De ana sangga-sanggaꞌ mutiara fo nae hasa.
Outrossim o reino dos céus é semelhante ao homem, negociante, que busca boas pérolas;
46 Leleꞌ ana hambu mutiara sa meulaun seli, ma ana baliꞌ neuꞌ ena, de neu seo hendi basa hata-heton. Basa ma ana neu hasa mutiara naa, fo eni bisa hambu e.”
E, encontrando uma pérola de grande valor, foi, vendeu tudo quanto tinha, e comprou-a.
47 Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ nae, “Lamatualain toꞌu parendan, onaꞌ mana puꞌa ra reu mboꞌi puꞌat esa sia dano. Boe ma puꞌat naa hambu uꞌu mataꞌ-mataꞌ.
Igualmente o reino dos céus é semelhante a uma rede lançada ao mar, e que prende toda a qualidade de peixes.
48 Leleꞌ puꞌat naa sofeꞌ no uꞌu, ma mana puꞌa ra reu haꞌi rala se, fo rendi dano suun neu. Boe ma ara endoꞌ de raisi uꞌu mia puꞌat. Uꞌu maloleꞌ ra, ara tao nisiꞌ rela rala neu. Te uꞌu nda maloleꞌ sa na ara nggari hendi se.
E, estando cheia, os pescadores a puxam para a praia; e, assentando-se, apanham para os cestos os bons; os ruins, porém, lançam fora.
49 Onaꞌ naa boe, neu fai mateteꞌen. Dei fo Lamatualain ate nara rema mia sorga, fo bingga-banggi atahori deꞌulakaꞌ mia atahori rala ndoos ra. (aiōn g165)
Assim será na consumação dos séculos: virão os anjos, e separarão os maus dentre os justos. (aiōn g165)
50 Dei fo ara nggari basa atahori deꞌulaka ra ai naraka rala reu. Dei fo ara ramedꞌa doidꞌosoꞌ manaseliꞌ sia naa, ma nggae eiei nda raloeꞌ sa,”
E lança-los-ão na fornalha de fogo: ali haverá pranto e ranger de dentes.
51 Olaꞌ basa taꞌo naa, ma Yesus natane se nae, “Hei mihine basa saa fo Au olaꞌ faꞌ ia ra, do? Ara rataa rae, “Mihine, Lamatuaꞌ!”
E disse-lhes Jesus: Entendestes todas estas coisas? Disseram-lhe eles: Sim, Senhor.
52 Boe ma Yesus nataa baliꞌ se nae, “Malole! Huu meser agama esa-esaꞌ mana tebꞌe-tebꞌeꞌ nanori Lamatualain Dedꞌea-oꞌolan fo mana suraꞌ eniꞌ mia dalahulun, ma toꞌu nahereꞌ Au nenori ngga oras ia, na, ana onaꞌ tenu umeꞌ sa soaꞌ a soi nggudꞌan, fo natudꞌu hata-heto mbaran, naꞌabꞌue no hata-heto feun.”
E ele disse-lhes: Por isso, todo o escriba instruído acerca do reino dos céus é semelhante a um pai de família, que tira dos seus tesouros coisas novas e velhas.
53 Leleꞌ Yesus nanori basa atahori nendiꞌ nekendandaaꞌ ma, Ana lao hela mamanaꞌ naa,
E aconteceu que Jesus, concluindo estas parábolas, se retirou dali.
54 de lao nisiꞌ kambon. Sia naa, Ana ume hule-oꞌeꞌ rala neu de nanori atahori ra. Basa atahori mana rena E, titindindiiꞌ a. Ara ola-olaꞌ rae, “Awii! Atahori ia mahinen dei! Ana neu nanori mia bee ia? Taꞌo bee de Ana tao nalaꞌ manadadꞌiꞌ naa ra?
E, chegando à sua pátria, ensinava-os na sinagoga deles, de sorte que se maravilhavam, e diziam: de onde veio a este a sabedoria, e estas maravilhas?
55 Tao-tao te Eni tukan hau a Anan. Hita tahine maloleꞌ inan Maria; ma odꞌi nara, naeni Yakobis, Yusuf, Yudas no Simon.
Não é este o filho do carpinteiro? e não se chama sua mãe Maria, e seus irmãos Thiago, e José, e Simão, e Judas?
56 Hita o tahine feto nara boe, huu basa nggita leo sia kamboꞌ sa na! Dadꞌi Ana hambu mahineꞌ naa, mia bee nema fai? Boe ma Ana hambu koasa manaseliꞌ naa, mia seka fai?”
E não estão entre nós todas as suas irmãs? de onde lhe veio pois tudo isto?
57 Naa de ara ramanasa losa nda nau rae rena E sa ena. Te Yesus nafadꞌe nae, “Memaꞌ tebꞌe! Sia mamanaꞌ laen, atahori ra hiiꞌ a fee hadꞌa-hormat neu Lamatualain mana ola-ola nara. Te sia kambon ma ume isi nara, atahori ra nda nau fee hadꞌa-hormat neu e sa.”
E escandalizavam-se nele. Jesus, porém, lhes disse: Não há profeta sem honra, senão na sua pátria e na sua casa.
58 Huu rala nara manggateeꞌ de ara nda nau ramahere Yesus sa, naa de Ana nda tao manadadꞌi hetar sia naa sa.
E não fez ali muitas maravilhas, por causa da incredulidade deles.

< Mateos 13 >