< Ded'enu' ra Dud'uin 1 >

1 Ama Teofilus. Sodꞌa moleꞌ, mia au Lukas. Sia au susura dalahulu ngga, au suraꞌ memaꞌ basa Lamatuaꞌ Yesus masodꞌa Na no nanori Na, eniꞌ a Ana soꞌu ue-tatao Na, losa hene baliꞌ sorga neu. Naeni, Ana here nala atahori dedenu nara. Onaꞌ mae atahori ra raꞌasususaꞌ E no tao risa E, te Lamatualain tao nasodꞌa baliꞌ E. Basa boe ma natudꞌu Ao Na neu dedenu nara. Ara rita E nasafafali losa fai haa nulu, de rahine rae tebꞌe-tebꞌe nasodꞌa baliꞌ ena. Ana nafadꞌe se oi Lamatualain, onaꞌ maneꞌ mana toꞌu parendaꞌ. Ma denu se pake Lamatualain Dula-dale Meumare Na koasa Na. Basa naa ma, Ana hene baliꞌ sorga neu. Basa naa ra, au suraꞌ dalahulu na.
[Caro/Prezado ]Teófilo, no primeiro/outro livro [que lhe compus], escrevi sobre muitas das coisas que Jesus fez e ensinou
2
até o dia em que Ele foi arrebatado {[Deus ]O levou} [para o céu]. Antes [de ir para o céu, sendo orientado ]pelo Espírito Santo, Ele explicou aos apóstolos que tinha escolhido [as coisas que queria que eles soubessem. ]
3
Após sofrer [e morrer na cruz, ]Ele se tornou vivo novamente. Os apóstolos O viram muitas vezes, pois Ele lhes apareceu [com frequência ]durante [os próximos ]quarenta dias. Ele conversou [com eles ]sobre [como ]Deus governaria [MET] [as vidas das pessoas que O aceitassem como rei.]
4 Lao esa, Yesus naꞌabꞌue no atahori dedenu nara mia leteꞌ Saitun. Ana parenda se nae, “Misinedꞌa! Dalahulu na Yohanis sarani atahori pakeꞌ a oe, te mete ma mihati fai hira fai, Lamatuaꞌ nae tao lenaꞌ seli, huu Ana nae fee Dula-dale Meumare Na neu hei. Dadꞌi afiꞌ lao hela Yerusalem ia dei. Mihati losa Ama Ngga fee Dula-dale Meumare Na neu hei, onaꞌ Ana heluꞌ a. Ma Au o ufadꞌe basa naa neu hei ena boe.”
[Certa vez], quando Ele ainda estava com eles, Ele lhes disse: “Não saiam [ainda/imediatamente ]de Jerusalém. Fiquem [aqui ]esperando, até que meu Pai [lhes ]mande [seu Espírito ][MTY], como já prometeu [fazer]. Vocês me ouviram lhes falar sobre isso.
5
João usou água para batizar as pessoas [quando elas afirmaram que desejavam mudar a sua maneira de viver, ]mas daqui há poucos dias [LIT] o Espírito Santo será posto {[Deus ]porá o Espírito Santo} dentro de vocês [para realmente transformar suas vidas”.]
6 Basa boe, Yesus naꞌabꞌue no dedenu nara. De ara ratane E oi, “Amaꞌ! Hai mae mitane taꞌo ia: Amaꞌ nasanedꞌa maꞌahulu na leleꞌ hita nusa Israꞌel naa, feꞌe parenda ao na. Te ia naa, atahori feaꞌ parenda hai. Dadꞌi Amaꞌ nau mboꞌi hai mia parenda nara oras ia, do hai musi mihati fai feaꞌ fai?”
Um dia, ao se reunirem [os apóstolos com Jesus, ]eles lhe perguntaram: “Senhor, o Senhor se tornará rei [MET] sobre [nós ]israelitas, [à semelhança do Rei Davi que governava há muito tempo?]” (OU, “Senhor, o Senhor [derrotará os romanos ]agora e restaurará o reino [para nós ]israelitas?”) Ele lhes respondeu: “Vocês não [precisam ]saber [as épocas ]e dias [quando isso acontecerá. ]
7 Te Yesus nataa, nae “Hei nda parlu mitane fai na sa. Akaꞌ Ama Ngga naꞌena hak ator fai na.
Meu Pai, e mais ninguém, já resolveu [quando é que Ele me fará rei. ]
8 Te Lamatualain Dula-dale Meumare Na masoꞌ nisiꞌ hei, dei fo hei hambu koasa. Basa naa, hei musi mifadꞌe soꞌal Au neu basa atahori sia Yerusalem, ma basa kamboꞌ sia nusa Yudea, no nusa Samaria, nakandoo losa raefafoꞌ a suu na.”
Em vez disso, [vocês precisam saber ]que o Espírito Santo os fortalecerá [espiritualmente ]quando Ele vier sobre/dentro de vocês. Então, [como resultado disso, ]vocês falarão [poderosamente ]de mim aos habitantes de Jerusalém e a [todos os demais lugares do distrito de ]Judeia, [no distrito de ]Samaria e em lugares bem distantes do mundo inteiro [IDM]”.
9 Yesus olaꞌ basa ma, Lamatualain soꞌu E lalai ata neu mia mata nara, losa leleeꞌ a tatana nala E, de ara nda rita E sa ena.
Após dizer isso, Ele foi arrebatado {[Deus ]o levou} [para o céu, ]enquanto eles ficavam olhando. [Ele subiu numa ]nuvem [PRS], o que impediu que eles o vissem [mais].
10 Ara feꞌe mete lalai a, aiboiꞌ ma atahori rua rambariiꞌ sia bobꞌoa nara, pake bua mutiꞌ.
Enquanto [os apóstolos ]estavam [ainda ]olhando Jesus subir para o céu, dois indivíduos vestindo roupas brancas ficaram de repente ao lado deles. [Eram anjos. ]
11 Atahori ka ruaꞌ naa ra rae “Wee! Atahori Galilea re! Saa de hei feꞌe mete titindindi lalai a? Faꞌ ra hei mita no mata mara Yesus hene lalai neu losa leleeꞌ a tatana nala E. Hei mita Ana hene taꞌo naa, dei fo Ana o onda baliꞌ taꞌo naa boe.”
[Então eles dois ]disseram: “Vocês, homens [do distrito ]de Galileia, não precisam/por que [RHQ] ficam [aqui ainda], olhando para o céu! [Algum dia ]o mesmo Jesus, que foi arrebatado {que Deus levou} de vocês para o céu, voltará [para a terra]. Ele voltará da mesma forma como vocês [acabam de ]vê-lo subir ao céu, [mas Ele não voltará logo]”.
12 Basa naa ma, Yesus dedenu nara onda mia lete Saitun risiꞌ kota Yerusalem. Leteꞌ naa, dodꞌoo na mia Yerusalem, mbei ma kilo esa.
Depois [dos dois anjos partirem], os apóstolos voltaram para [a cidade de ]Jerusalém, deixando o Monte das Oliveiras, que ficava há um quilômetro de distância [MTY] de Jerusalém.
13 Losa naa ma, ara risiꞌ ume sa fo numban. Basa de ara hene risiꞌ kama ataꞌ. Yesus dedenu nara, naeni: Petrus, Yohanis, Yakobis, Anderias, Filipus, Tomas, Bartolomeos, Mateos, Yakobis (Alfius ana na), Simon (anggota partei Selot), ma Yudas (Yakobis ana na).
Ao entrarem [na cidade, ]eles subiram para o aposento [da casa ]onde estavam hospedados. [Entre os presentes constavam ]Pedro e João, Tiago e André, Filipe e Tomé, Bartolomeu e Mateus, o [outro ]Tiago [filho de ]Alfeu, Simão que pertencia ao grupo que desejava expulsar os romanos, e Judas [filho de outro homem chamado ]Tiago.
14 Basa se raꞌabꞌue hule-oꞌe no ralaꞌ esa. Ara o hule-oꞌe ro Yesus ina na Maria, ro inaꞌ feaꞌ hira, ma Yesus odꞌi nara.
Todos esses apóstolos eram unânimes a respeito das coisas sobre as quais oravam continuamente [juntos. Outras pessoas que os acompanhavam na oração ]eram as mulheres [quem ajudaram/acompanharam Jesus]; Maria, a mãe de Jesus; e os irmãos [menores ]dele.
15 Lao esa boe, ara raꞌabꞌue seluꞌ mbei ma atahori natun esa rua nulu. Boe ma Petrus fela nambariiꞌ de olaꞌ nae,
Durante aqueles dias, Pedro se pôs de pé entre seus irmãos cristãos. Havia naquele momento um grupo de uns 120 [seguidores de Jesus, todos reunidos no aposento].
16 “Ama-ina toronoo nggare! Feꞌe misinedꞌa Yudas, do? Ana mana nendi atahori nononggoꞌ esa reu humu Yesus. Yudas ue-tataon naa, memaꞌ musi taꞌo naa. Te maꞌahulu na, Lamatualain Dula-dale Na pake mane Daud fo suraꞌ soꞌal Yudas onaꞌ naa.
[Então ]ele disse, “Meus irmãos cristãos, [existem palavras ]que o [Rei ]Davi escreveu [MTY] nas Escrituras há muito tempo, que precisam ainda ser cumpridas {acontecer [como ele previu/vaticinou]}. O Espírito Santo, [que sabia ser Judas a pessoa que cumpriria ]aquelas palavras, ditou as palavras a Davi, o qual as escreveu.
17 Te eni, hita atahori na. Eni o ue-tao no hita boe.”
[Embora ]Judas fosse escolhido {Jesus tivesse escolhido Judas}, junto conosco (excl), para servir/trabalhar [como apóstolo, ] foi Judas quem orientou as pessoas que prenderam Jesus”.
18 (Yudas seo basa Yesus ma, atahori ra haꞌi rala doi manggenggeoꞌ naa, de reu hasa rae ombat esa. Basa ma, rae naa dadꞌi Yudas mamana mamate na. Ana tudꞌa naꞌatotonoꞌ mia naa, losa ambu na fanggi, de tei ndoo na lo dea neu.
[Os líderes judaicos ]deram dinheiro a Judas quando este [prometeu trair Jesus ]de forma malévola/desleal. [Mais tarde, Judas lhes devolveu aquele dinheiro. ]Quando Judas [se enforcou], o corpo dele caiu para o chão. A barriga dele rebentou e todas as tripas se espalharam. Os [líderes judaicos empregaram ]aquele dinheiro na compra de um terreno.
19 Basa ma, atahori ra dui bengga esa no esa losa basa atahori mana leo sia kota Yerusalem, rena Yudas mamate na. Naa de ara babꞌae rae naa tungga sira dedꞌea Aram na oi ‘Hakeldama’, sosoa na ‘Rae Raaꞌ’.)
Todos os habitantes de Jerusalém ouviram [sobre isso]. Portanto, aquele terreno passou a ser chamado {eles chamaram aquele campo}, de acordo com a própria língua [judaica ]deles, de “Aceldama”, que significa ‘campo de sangue’, [pois foi ali que alguém sangrou e morreu.]
20 Basa ma, Petrus olaꞌ seluꞌ nae “Dalahulu na mane Daud suraꞌ basa taꞌo naa sia susura Sosodꞌa Koa-kioꞌ rala nae, ‘Hela fo mamana leleo na, dadꞌi rouꞌ; huu atahori nda bole leo sia naa sa.’ Boe ma ana o suraꞌ oi, ‘Hela fo ue-tatao na, fee neu atahori feaꞌ.’
[Pedro disse mais, ]“[Isso precisava acontecer ]pois [entendo que estas palavras ]escritas {[que Davi ]escreveu} [há muito tempo ]no livro dos Salmos [se referem a Judas]: ‘Que a propriedade/casa dele fique deserta, sem ninguém para morar nela.’ (OU, ‘[Julgue- o, Senhor, par que nem ele nem ]ninguém [mais ]possa morar na casa dele!’) E [estas outras palavras escritas por Davi também se referem a Judas: ]‘Que outrem tome posse do seu trabalho de líder’.
21 Dadꞌi hita musi sangga atahori nggati Yudas. Ata sangga atahori sa mana tungga naꞌabꞌue no hita. Eni ia, musi atahori mana tungga deka no Lamatuaꞌ Yesus sudꞌiꞌ a bee neu, eniꞌ a mia Yohanis sarani Yesus. Ana o musi nita no mata na, Lamatuaꞌ Yesus nasodꞌa baliꞌ mia mamate Na, losa Ana hene baliꞌ sorga neu.”
É preciso, portanto, [que nós apóstolos ]escolhamos um homem para [substituir o Judas. Deve ser alguém que ]nos acompanhou [MTY] o tempo todo, durante o período em que o Senhor Jesus estava conosco.
[Ou seja, desde o dia ]quando João [Batista ]batizou [Jesus ]até o dia em que Jesus foi levado {quando [Deus ]levou Jesus} do nosso meio [para o céu. ]Deve ser alguém que viu Jesus vivo após [a morte dele”.]
23 Petrus olaꞌ taꞌo naa ma, basa atahori mana tungga raꞌabꞌue sia naa ra fee naraꞌ rua. Esa nara na Matias, ma esa nara na Yusuf (ara o roꞌe Yusuf ia rae Barsabas; ma nara na esa fai, Yustus).
Por isso [os apóstolos e outros cristãos ]sugeriram [os nomes de dois homens qualificados. Um dos homens foi ]José que era chamado {[a quem as pessoas ]} chamavam de Barsabás (OU, José Barsabás), que era chamado [também ]pelo nome [romano ]de Justo. O outro homem foi Matias.
24 Basa ma ara hule-oꞌe rae, “Amaꞌ sia nusa sorga. Amaꞌ bubꞌuluꞌ tebꞌe basa atahori rala dudꞌuꞌa na. Yudas tudꞌa, de mate hela ue-tatao na. Dadꞌi Amaꞌ mutudꞌu hai mia atahori rua ia ra, Amaꞌ here seka nggati Yudas, fo hai soꞌu e dadꞌi Lamatuaꞌ Yesus dedenu Na.”
Então eles oraram. Disse [um deles, ]“Senhor [Jesus], Judas deixou de ser apóstolo. [Por isso ele morreu ]e foi ao lugar [merecido ][EUP]. [Nós (excl) precisamos escolher alguém ]para substituir o [Judas para que ]possa servir-te, [tornando-se ]apóstolo. Tu bem conheces cada um de nós. Portanto, [é favor ]mostrar-nos qual destes dois homens o Senhor escolheste”.
26 Basa ma, ara nggari lot pake atahori ka ruaꞌ ra nara na. Boe ma lot a tudꞌa neu Matias. Naa de, ara soꞌu e, dadꞌi dedenuꞌ no sira ka sanahulu esa ra.
Então eles deitaram sortes [para escolher entre os dois ]homens, e o nome sorteado foi o de Matias. (OU, Então [um dos apóstolos ]sacudiu [numa pequena vasilha ]pequenos objetos/pedras [marcados para determinar qual dos homens Deus tinha escolhido. ]E o pequeno objeto/pedra [devidamente marcado ]com o nome de Matias caiu [da vasilha]). Por isso Matias foi considerado {eles consideram Matias} [apóstolo], em companhia dos [outros ]onze apóstolos.

< Ded'enu' ra Dud'uin 1 >