Лукастар 7
1 Кала Исусо пэрэачиля тэ дэдумэ манушэнди, Вов авиля дэ Капернаумо.
When Jesus had brought to a conclusion all that he had then had to say to the people, he entered Capernaum.
2 Котэ сля екх шэлякоро пхурэдэр. Лэхкоро бутярно, саво важ лэ сля кучутно, фартэ занасвалиля и сля пашэ мэримастэ.
A centurion in the Roman army had a slave whom he valued, and who was seriously ill – almost at the point of death.
3 Шэлякоро пхурэдэр шунда пала Исусо тай бичалда Лэстэ иудеенгэрэн пхурэдэрэн тэ мангэн Исусо, соб Вов тэ авэл и тэ састярэл бутярнэ.
And, hearing about Jesus, he sent some Jewish elders to him, with the request that he would come and save his slave’s life.
4 Вонэ авиле Исусостэ, фартэ мангле Лэ и пхэнэнас: — Кадэва мануш ачел, соб Ту тэ терэх важ лэ кава рындо.
When they found Jesus, they earnestly implored him to do so. “He deserves the favor from you,” they said,
5 Колэсти со Вов камэл амаро народо тай ваздэня амэнди синагога.
“For he is devoted to our nation, and himself built our synagogue for us.”
6 Исусо джиля лэнца. Кала Вов сля пашэ цэрэстэ, шэлякоро пхурэдэр бичалда Лэстэ англал пэхкэрэн амалэн, соб вонэ тэ пхэнэн: — Рае! На трэбуни Тути тэ цинё! Мэ на ачяв, соб Ту тэ заджях мандэ дэ цэр!
So Jesus went with them. But, when he was no great distance from the house, the centurion sent some friends with the message – “Do not trouble yourself, Sir; for I am unworthy to receive you under my roof.
7 Нэ мэ еджино на ачяв тэ авав Тутэ. Кици пхэн лав, и састярэлапэ бутярно муро.
That was why I did not even venture to come to you myself; but speak, and let my manservant be cured.
8 Упрэ мандар исин пхурэдэра, савэн мэ кандав. Нэ исин мандэ халавдэ, савэ ман кандэн. Пхэнав екхэсти: «Джя!» — и вов джял. Пхэнав аврэсти: «Ав!» — и вов авэл. Пхэнав мурэ бутярнэсти: «Тер!» — тай вов терэла.
For I myself am a man under the orders of others, with soldiers under me; and if I say to one of them ‘Go,’ he goes, and to another ‘Come,’ he comes, and to my slave ‘Do this,’ he does it.”
9 Исусо шунда кадэла лава, прылиля пала дыво, обрисиля тай пхэнда манушэнди, савэ джянас пала Лэ: — Пхэнав тумэнди, со и дэ Израили на аракхлём Мэ кацаво патявимо.
Jesus was surprised to hear these words from him; and, turning to the crowd which was following him, he said, “I tell you, nowhere in Israel have I met with such faith as this!”
10 Кала мануша, савэн бичалдэ Исусостэ, рисиле цэрэ, вонэ удыкхле, со насвало састярдапэ.
And, when the messengers returned to the house, they found the slave recovered.
11 Тунчи Исусо джиля дэ форо, саво акхарэлпэ Наино. Джянас пала Лэ бут Лэхкэрэн сиклярнэн и фартэ бут манушэн.
Shortly after, Jesus went to a town called Nain, his disciples and a great crowd going with him.
12 Кала Вов поджиля форохкэрэ вударэндэ, котарь вылиджянас тэ гаравэ тэрнэ чявэ. Вов сля екх пэхкиря датэ, савятэ муля ром. Фартэ бут манушэн кодэлэ форостар джянас їтханэ лаґа.
Just as he approached the gate of the town, there was a dead man being carried out for burial – an only son, and his mother was a widow. A large number of the people of the town were with her.
13 Кала Рай удыкхля ла, Лэсти ачиля дор кадэла манушня. Тай пхэнда Вов лати: — На ров!
When he saw her, the Master was moved with compassion for her, and he said to her, “Do not weep.”
14 Тунчи Вов поджиля тай лиляпэ вастэґа гробостэ. Мануша, савэ лиджянас гробо, ачиле. Вов пхэнда мулэсти: — Чяво! Тути пхэнав, вщи!
Then he went up and touched the bier, and the bearers stopped; and Jesus said, “Young man, I am speaking to you – Rise!”
15 Муло ваздэняпэ, бэшля тай ачиля тэ дэдумэ. Тунчи Исусо отдэня лэ дати.
The dead man sat up and began to talk, and Jesus restored him to his mother.
16 Пэ всавэрэн дэня бари дар. Вонэ ачиле тэ ваздэ слава Дэвлэсти тай пхэнэнас: — Баро англунари ваздэняпэ машкар амэн, и Дэвэл авиля Пэхкэрэ манушэндэ.
Everyone was awe-struck and began praising God. “A great prophet has arisen among us,” they said. “God has visited his people.”
17 Кади дэдумане пала Исусо пав всавири Иудея тай дэ пхуен, савэ сле пашэ.
And this story about Jesus spread all through Judea, and in the neighboring countries as well.
18 Иоаннохкэрэ сиклярнэ розпхэндэ Иоанности пала кода, со стердапэ. Иоанно акхарда дон пэхкэрэн сиклярнэн
All these events were reported to John by his disciples.
19 тай бичалда Раестэ тэ пхучен Лэстар: — Ту исин Кодэва, Касти трэбуни тэ авэ, чи трэбуни амэнди тэ дожутярэ аврэ?
So he summoned two of them, and sent them to the Master to ask – “Are you ‘the coming one,’ or are we to look for someone else?”
20 Мурша авиле Исусостэ тай пхэндэ: — Иоанно Болдэмари бичалда амэн тэ пхуче Тут: «Ту исин Кодэва, Касти трэбуни тэ авэ, чи трэбуни амэнди тэ дожутярэ аврэ?»
When these men found Jesus, they said, “John the Baptist has sent us to you to ask – Are you ‘the coming one,’ or are we to look for somebody else?”
21 Дэ кодыя вряма Исусо бутэн манушэн састярэлас насвалимэндар и дукхэндар, вытрадэлас налачен тай бутэ корэнди оттерэлас якха.
At that very time Jesus had cured many people of diseases, afflictions, and wicked spirits, and had given many blind people their sight.
22 Тунчи Вов пхэнда Иоаннохкэрэ сиклярнэнди: — Джян, пхэнэн Иоанности, со тумэ дыкхле тай шундэ: корэ дыкхэн, лангэ пхирэн, мануша дэ проказа жужарэнпэ латар, кашукэ шунэн, мулэ отджювдён, и чёрэнди пхэнэлпэ Бахтало Лав.
So his answer to the question was, “Go and report to John what you have witnessed and heard – the blind recover their sight, the lame walk, the lepers are made clean, and the deaf hear, the dead are raised to life, the good news is told to the poor.
23 Бахтало кодэва, ко пала Ман на змарэлапэ дромэстар.
And blessed is the person who finds no hindrance in me.”
24 Кала бичалдэ Иоанностар джиле, Исусо ачиля тэ пхэнэ манушэнди пала лэ: — Со тумэ пхирдэ тэ дыкхэ дэ шуки пхув? Чяр, сави тинисявэл барвалятар?
When John’s messengers had left, Jesus, speaking to the crowds, began to say with reference to John,
25 А сар на кади, ка тумэ пхирдэ тэ дыкхэ: манушэ дэ ковля їда? Нэ кодэла, савэ урявэнпэ дэ райкани їда тай джювэн дэ барвалима, бэшэн дэ тхагарнэн цэрэн.
“What did you go out into the wilderness to look at? A reed waving in the wind? If not, what did you go out to see? A man dressed in rich clothing? Why, those who are accustomed to fine clothes and luxury live in royal palaces.
26 Ка тумэ пхирдэ тэ дыкхэ: англунаре? Кади, пхэнав тумэнди, вов барэдэр, сар англунаря.
What then did you go to see? A prophet? Yes, I tell you, and far more than a prophet.
27 Вов кодэва, пала кастэ чиндо: «Акэ, Мэ бичалав Мурэ манушэ англа Тиро муй. Вов лачярэла дром Тиро англа Тут».
This is the man of whom scripture says – ‘I am sending my messenger ahead of you, and he will prepare your way before you.’
28 Пхэнав тумэнди: машкар кодэлэн, савэ джювлендар бэнепэ, нэнай ни екхэ англунаре барэдэр Иоанностар. Нэ цыкнэдэр дэ Дэвлэхкэрэ Тхагарима исин барэдэр лэстар.
There is, I tell you, no one born of a woman who is greater than John; and yet the least in the kingdom of God is greater than he.”
29 Всавэрэ мануша, савэ шундэ Исусо, тай стидэмаря прыджянгле, со Дэвлэхкоро дром исин чячюно. Тунчи болдэнепэ Иоаннохкэрэ болдимаґа.
(All the people, when they heard this, and even the tax collectors, having accepted John’s baptism, acknowledged the justice of God.
30 А фарисея тай сиклимаря пав Упхэнима на прылиле Дэвлэхкири воля и на болдэнепэ.
But the Pharisees and the students of the Law, having rejected John’s baptism, frustrated God’s purpose in regard to them.)
31 Тунчи Рай пхэнда: — Пэ кастэ счувэлпэ кадэва родо? Пэ кастэ счувэнпэ кадэла мануша?
“To what then,” Jesus continued, “should I compare the people of the present generation? What are they like?
32 Вонэ счувэнпэ пэ чяворэн, савэ бэшэн пэ форо, акхарэн екх екхэ тай пхэнэн: «Амэ цэлдэ тумэнди пэ дудка, нэ тумэ на цэлэнас пэ пурэн. Амэ дилябане тумэнди диля ровимахкэрэ, нэ тумэ на ровэнас».
They are like some little children who are sitting in the marketplace and calling out to one another – ‘We have played the flute for you, but you have not danced; We have wailed, but you have not wept!’
33 Акэ, авиля Иоанно Болдэмари, на хал мандро и на пэл мол, а тумэ пхэнэн: «Дэ лэстэ бэшэл бэнг».
For now that John the Baptist has come, not eating bread or drinking wine, you are saying ‘He has a demon in him’;
34 Авиля Чяво Манушыкано, хал и пэл, а тумэ пхэнэн: «Акэ исин Мануш, Касти чялёл тэ ха и тэ пэ. Вов амал стидэмаренди тай бэзимахкэрэ манушэнди!»
and now that the Son of Man has come, eating and drinking, you are saying ‘Here is a glutton and a wine-drinker, a friend of tax collectors and outcasts.’
35 Нэ кодэла, ко прылэн бари Дэвлэхкири годи, кадэлэґа сикавэн, со када чячимо.
And yet wisdom is vindicated by all her children.”
36 Екх фарисеи акхарда Исусо скаминдэстэ, тай Вов заджиля лэстэ дэ цэр и залиля тхан пала скаминдэ.
One of the Pharisees asked Jesus to dine with him, so Jesus went to his house and took his place at the table.
37 Тай акэ, екх джювли дэ бэзима кодэлэ форостар уджянгля, со Исусо дэ цэр фарисеестэ пала скаминдэ, анда алабастрово вакхор кучутнэ мироґа.
Just then a woman, who was an outcast in the town, having heard that Jesus was eating in the Pharisee’s house, brought an alabaster jar of perfume,
38 Вой вщиля павпалэ, паша Исусохкэрэн пурэн, заровиня, тай лакэрэ ясва ачиле тэ чюлё. А вой выкхосэлас Исусохкэрэ пурэ пэхкэрэ балэнца, чюминдэлас лэн и макхэлас мироґа.
and placed herself behind Jesus, near his feet, weeping. Then she began to make his feet wet with her tears, and she dried them with the hair of her head, repeatedly kissing his feet and anointing them with the perfume.
39 Фарисеи, саво акхарда Исусо, удыкхля када тай пхэнда пэсти дэ гындо: «Тэ авэл Кадэва Мануш чячимаґа англунари, Вов бы джянэлас, сави манушни Лэстэ лэлпэ тай дэ савэ бэзима вой джювэл».
When the Pharisee who had invited Jesus saw this, he said to himself, “Had this man been ‘the prophet,’ he would have known who, and what sort of woman, this is who is touching him, and that she is an outcast.”
40 Исусо пхэнда лэсти: — Симоно! Камав тэ пхэнэ тути екх лав. Кодэва дэдуманя: — Пхэн, Сиклимари!
But, addressing him, Jesus said, “Simon, I have something to say to you.” “Pray do so, teacher,” Simon answered; and Jesus began,
41 Исусо пхэнда: — Екхэ хулаестэ дуй мануша залиле ловэ. Екх сля вуджило лэсти панчшэл динарии, ай авэр — пандэша.
“There were two people who were in debt to a moneylender; one owed five hundred silver coins, and the other fifty.
42 Нэ сар лэндэ на сля ловэ, хулай эртисарда лэдуенди вуджилимо. Ко дуендар авэла будэр тэ камэ кадэлэ манушэ?
As they were unable to pay, he forgave them both. Which of them, do you think, will love him the more?”
43 Симоно пхэнда: — Гинисарав, со кадэва, касти вов будэр эртисарда. Исусо пхэнда: — Тиро чячимо.
“I suppose,” answered Simon, “it will be the man to whom he forgave the greater debt.” “You are right,” said Jesus,
44 Тунчи обрисиля манушнятэ и пхэнда Симоности: — Ту дыкхэх кадэла манушня? Мэ авилём дэ тиро цэр, и ту на дэнян Манди пани, соб Мэ пурэ тэ халавав. А вой ясвэнца обхалавда Манди пурэ и выкхосля лэн пэхкэрэ балэнца.
and then, turning to the woman, he said to Simon, “Do you see this woman? I came into your house – you gave me no water for my feet, but she has made my feet wet with her tears and dried them with her hair.
45 Ту на чюминдан Ман, а вой всавири вряма, сар Мэ заджилём дэ цэр, на пэрэачел тэ чюминдэ Мурэ пурэ.
You did not give me one kiss, but she, from the moment I came in, has not ceased to kiss my feet.
46 Ту на помакхлян Муро шэро зэтоґа оливкэндар, а вой пурэ Манди помакхля кучутнэ мироґа.
You did not anoint even my head with oil, but she has anointed my feet with perfume.
47 Пхэнав тути: эртисардэ бут бэзима лакэрэ, кодэлэсти вой и покамля бут. Касти набут эртисарэлапэ, кодэва набут и камэла.
So I tell you, her great love shows that her sins, many as they are, have been pardoned. One who is pardoned little loves little.”
48 Тунчи Исусо пхэнда джювляти: — Эртисарэнпэ тути тирэ бэзима.
Then he said to the woman, “Your sins have been pardoned.”
49 Авэр мануша, савэ сле пала скаминдэ, ачиле тэ гинисарэ: — Ко Вов Кацаво, соб бэзима тэ эртисарэ?
The other guests began to say to one another, “Who is this man who even pardons sins?”
50 Вов жэ пхэнда манушняти: — Тиро патявимо тут фирисарда. Джя, и тэ авэл туґа пачя!
But Jesus said to the woman, “Your faith has delivered you; go, and peace be with you.”
