Лукастар 1
1 Кана бут ко манушэндар ачиле тэ зачинэ дума пала кода, со стердапэ машкар амэн,
Whereas many have undertaken to compose a narrative of the things, which have been fully certified among us;
2 и сар амэнди розпхэндэ мануша, савэ англунэ дивэндар дыкхле кода, со сля, тай терэнас бути важ Дэвлэхкэрэ Лавэ,
as they delivered them to us, who were from the beginning eye-witnesses of them, and ministers of the word;
3 тунчи и манди, пативало Феофило, авиля пэ гындо тэ розлэпэ дэ кодэлэ, со стердапэ англунэ дивэндар, тай екх пала аврэ тэ чинэ тути,
it seemed good to me also, having thoroughly traced them all from the very first, to write an account of them in order to thee,
4 соб ту тэ полэх, пэ скици исин чячюно сикляримо, саво ту прылилян.
most excellent Theophilus, that thou mayst know the certainty of the things wherein thou hast been instructed.
5 Дэ кодыя вряма, кала Иродо сля тхагари дэ Иудея, джювда екх рашай, саво вджялас дэ рашаенгири группа, тев сля пхурэдэрэґа Авии. Лэ акхарэнас Захария, тай лэхкиря ромняґа сля Елизавета, манушни Ааронохкэрэ родостар.
There was in the days of Herod king of Judea, a certain priest named Zacharias, of the course of Abia; and his wife was of the family of Aaron, and her name was Elisabeth.
6 Вонэ лэдуй сле дэвликунэ мануша, и лэнгоро джювимо сля бидошакоро. И вонэ джювдэ пав Дэвлэ Раехкэрэ заповеди и пав дума Дэвлэхкири.
And they were both righteous in the sight of God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.
7 Лэндэ на сля чяворэн, колэсти со Елизаветатэ на выджялас тэ авэ пхаряґа, и вонэ лэдуй сле дэ пуранэн бэршэн.
And they had no child, for Elisabeth was barren; and they were both far advanced in years.
8 Екхвар поджиля вряма Захариясти рашаенца тэ лиджя бути англа Дэвлэ.
And it came to pass, while he was in the order of his course performing the priest's office before God,
9 Сар прылито сля рашаендэ, вонэ чутэ жребии, касти тэ джя дэ храмо, тай Захариясти выпэля тэ заджя дэ храмо Раехкоро и тэ ваздэ тхув.
according to the custom of dividing the office of the priests, that it fell to his lot to burn incense, entring into the temple of the Lord:
10 Дэ кодыя вряма, кала Захария ваздэлас тхув дэ храмо, всавэрэ мануша мангэнаспэ аври, дэ грэда.
and all the people were praying without at the time of offering incense.
11 Тунчи сикавдапэ Захариясти Раехкоро ангело, пав чячи риг жэртвенникостар, пэ савэ ваздэнас тхув Дэвлэсти.
And there appeared to him an angel of the Lord standing on the right hand of the altar of incense.
12 Кала Захария удыкхля ангело, дэня пэ лэстэ дар, и затинисиля даратар лэхкоро їло.
And when Zacharias saw him, he was startled and struck with fear:
13 Ангело пхэнда лэсти: — На дар, Захария! Шунда Дэвэл мангимо тиро, тай ромни тири, Елизавета, бэнёла тути чявэ, и дэґа лэсти лав Иоанно.
but the angel said unto him, Fear not, Zacharias; for thy prayer is heard, and thy wife Elisabeth shall bear thee a son, and thou shalt call his name John:
14 Тиро їло авэла бахтало баря лошатар, и Иоаннохкэрэ бэнимасти лошавэна бут мануша.
and he shall be a joy and transport to thee, yea, many shall rejoice on account of his birth; for he shall be great in the sight of the Lord,
15 Авэла вов барэ манушэґа англа Рае: на пэла мол и мортхали тай Свэнтонэ Фаноґа авэла пхэрдо инте тала дакэрэ їлэ.
and he shall drink neither wine nor any other strong liquor; and he shall be filled with the holy Spirit even from his birth;
16 Бутэн манушэн дэ Израили вов рисарэла Раестэ, лэнгэрэ Дэвлэстэ.
and many of the children of Israel shall he convert unto the Lord their God.
17 Вов джяла англа Рае, тай Ильяхкэрэ фано и зор авэна пэ лэстэ, и вов рисарэла дадэнгэрэ їлэ лэнгэрэ чярэндэ, тай накандунэн рисарэла свэнтонэ годятэ, тай лачярэла манушэн, соб тэ авэн вонэ англа Дэвлэ.
And he shall go before Him in the spirit and power of Elias, to turn the hearts of the fathers unto the children, and the disobedient to the wisdom of the just, to prepare for the Lord a people well-disposed.
18 Захария пхэнда ангелости: — Сар манди тэ патя кадэлэсти? Мэ пхуро, тай ромни мури дэ пуранэн бэршэн.
And Zacharias said unto the angel, Whereby shall I know this? for I am an old man, and my wife far advanced in years.
19 Ангело пхэнда лэсти: — Мэ Гавриило, саво ачел англа Дэвлэ, тай бичалдо тэ дэдумэ туґа и тэ розпхэнэ тути пала када вса.
And the angel answering said to him, I am Gabriel, that stand in the presence of God, and I am sent to speak to thee, and to tell thee this good news:
20 Акэ, ту авэґа лало и ни екх лав на пхэнэґа ды кодэлэ, сар вса стерэлапэ. Кодэлэсти со ту на патинян мурэ лавэсти, пав савэ стерэлапэ вса дэ пэхкири вряма.
and now shalt thou be dumb, and not able to speak, until the day that these things shall come to pass; because thou believedst not my words, which shall be fulfilled at their season.
21 А мануша дожутярэнас Захария аври тай на полэнас, сости вов на выджял храмостар скици вряма.
And the people were waiting for Zacharias, and wondered at his staying so long in the temple:
22 Кала вов выджиля храмостар, тунчи на сґалювда тэ выпхэнэ ни екх лав, нэ кици сикавэлас вастэнца, сар лало. Тунчи мануша полиле, со Дэвэл сикавда лэсти вари-со дэ храмо.
but when he came out he could not speak to them, and they perceived that he had seen a vision in the temple; and he made signs to them, and continued speechless:
23 Ай кала проджиля лэхкири вряма тэ лиджя бути дэ храмо, Захария рисиля цэрэ.
and as soon as the days of his ministration were accomplished, he departed to his own house.
24 Проджиля набут вряма, и Елизавета, ромни лэхкири, ачиля пхари тай гаравэласпэ манушэндар панч чён.
And after these days his wife Elisabeth conceived, and retired five months,
25 Тай пхэнэлас: — Со терда манца Рай? Вздыкхляпэ пэ ман! И слиля ладжявимо мандар англа манушэн!
saying, the Lord hath thus dealt with me in the days wherein he looked upon me to take away my reproach among men.
26 Пэ шовто чён, сар Елизавета ачиля пхари, ангело Гавриило сля бичалдо Дэвлэстар дэ форо Назарето, саво ачел дэ пхув Галилея,
But in the sixth month the angel Gabriel was sent by God to a city of Galilee called Nazareth,
27 чятэ, савя акхарэнас Мария, пала савя дэне лав тэ отдэ ла пала Иосифо Давидохкэрэ родостар.
to a virgin who was betrothed to a man, whose name was Joseph, of the house of David; and the name of the virgin was Mary.
28 Ангело авиля латэ тай пхэнда: — Лошав, бахтали! Рай исин туґа!
And when the angel came in to the room to her, he said, Hail, thou that art highly favoured; the Lord is with thee;
29 Вой на полиля, со када терэлпэ тай сар тэ полэ лэхкэрэ лава.
blessed art thou among women! and when she saw him, she was confused at what he said, and pondered in her mind what sort of salutation this could be.
30 Ангело пхэнда лати: — На дар, Мария! Дэвэл дэня тути бахт бари!
And the angel said unto her, Fear not, Mary; for thou hast found favor with God:
31 Акэ, ту авэґа пхари тай бэнёґа Чяворэ, и дэґа Лэсти Лав Исусо.
and behold thou shalt conceive in thy womb, and shalt bring forth a son, and shalt call his name JESUS:
32 Вов авэла баро, тай Лэ авэна тэ акхарэ Барэдэрэхкоро Чяво. Дэвэл Рай дэла Лэсти троно, пэ савэ бэшэлас тхагари Давидо, дад Лэхкоро.
He shall be great, and shall be called the Son of the Most High, and the Lord God shall give Him the throne of David his father,
and He shall reign over the house of Jacob for ever, and of his kingdom there shall be no end. (aiōn g165)
34 Мария пхучля ангелостар: — Сар откада вса авэла, кала мэ чей и муршэ на джянав?
Then said Mary to the angel, How can this be, since I am a virgin?
35 Ангело пхэнда лати: — Свэнто Фано сджяла упрал пэ тут, и зор Барэдэрэхкири ушарэла тут. И кодэлэсти Свэнто, Саво бэнёлапэ, акхарэлапэ Дэвлэхкэрэ Чявэґа.
And the angel answered and said unto her, The holy Spirit shall come upon thee, and the power of the Most High shall overshadow thee, and therefore thine holy offspring shall be called the Son of God: and lo,
36 Акэ и Елизавета, тирэ родостар, пэ савя пхэнэнас «бичяворэнгири», шовто чён, сар ачиля пхари дэ пуранэн бэршэн.
thy cousin Elisabeth also hath conceived a son in her old age, and this is the sixth month with her that was called barren;
37 Акэ, важ Дэвлэ нэнай нисо, соб Вов тэ на стерэл!
for nothing is impossible with God.
38 Тунчи Мария пхэнда: — Дэвэл — муро Хулай, мэк авэла вса, сар ту пхэндан. Тай отджиля латар ангело.
Then Mary said, Behold the servant of the Lord, may it be unto me according to thy word. So the angel departed from her.
39 Проджиля набут вряма, и Мария стидэняпэ тай сигэдэр джиля дэ форо Иудеенгоро, саво ачелас машкар плаен.
Then Mary arose and went with speed into the hill-country, to a city of Juda,
40 Тай авиля дэ цэр Захариястэ и наисардапэ Елизаветаґа.
and came into the house of Zacharias, and saluted Elisabeth.
41 Кала Елизавета шунда лакэрэ лава, подхукля чяворо тала лакэрэ їлэ, и пэ Елизавета сджиля Свэнто Фано.
And as soon as Elisabeth heard the salutation of Mary, the child leaped in her womb, and Elisabeth was filled with the holy Spirit:
42 Вой ваздэня пэхкоро ґласо тай пхэнда: — Бахтали ту машкар джювлен, тай бахтало Чяворо, Савэ ту пхиравэх тала тирэ їлэ!
and she cried out with a loud voice, and said, Blessed art thou among women, and blessed is the fruit of thy womb:
43 Пала со манди кадыя бахт, со авиля мандэ Мурэ Раехкири дэй?
and whence is this honor to me, that the mother of my Lord should come to me?
44 Кала ашундом тиро ґласо, тунчи ваздэняпэ чяворо дэ мурэ їлэ лошаґа.
for behold, as soon as the voice of thy salutation reached my ears, the child in my womb leaped for joy:
45 Бахтали ту, колэсти со патинян и Раехкэрэ лавэсти и со авэла кади, сар Вов пхэнда!
and blessed is she that believed; for there shall be a performance of the things that were told her from the Lord.
46 И пхэнда Мария: — Ашарэл Рае води муро,
And Mary said, "My soul doth magnify the Lord, and my spirit hath rejoiced in God my Saviour;
47 и лошавэл фано муро англа Дэвлэ мурэ, Саво фирисарэл ман.
for He hath regarded the low estate of his handmaid:
48 Вов удыкхля ман, бутярня, сави нисо на ачел, и акана всавэрэ родуря пхэнэна, со бахтали мэ,
for behold, from henceforth shall all generations call me blessed:
49 кала шунэна, со Дэвэл Зорало стерда важ ман кадэва баро рындо. И свэнто исин Лав Лэхкоро!
for He that is mighty hath done great things for me,
50 И родонэндэ, савэ полэн и трашан Лэстар, Вов обрисявэл ковло їло Пэхкоро!
and his name is holy, and his mercy is on them that fear Him, unto all generations.
51 Барэ рындуря стерда Вов зоралэ вастэґа, розпхагля дрома пхутимаренди.
He hath wrought powerfully with his arm; He hath confounded those that were proud in the imagination of their heart.
52 Вов счута раен лэнгэрэ трононэндар и ваздэня упрэ чёрэн,
He hath cast down the mighty from their thrones, and exalted the humble.
53 бокхалэн чялярда лачимаґа, ай барвалэн мукля шушэ вастэнца.
He hath filled the hungry with good things, and the rich He hath sent away empty.
54 Авиля Лэсти пэ гындо тэ подрицарэ Израиле, бутярнэ Лэхкэрэ,
He hath supported Israel his servant,
in remembrance of his mercy (even as He promised to our fathers, to Abraham and to his seed, ) for ever." (aiōn g165)
56 Мария просля латэ пашэ трин чён тай рисиля цэрэ.
And Mary stayed with her about three months, and then returned to her own house.
57 Тай авиля вряма Елизаветати тэ бэнё, и вой бэня чяворэ.
Now when Elisabeth's time for her delivery was fully come, she brought forth a son:
58 Пашунэ мануша и родо лакоро шундэ, сар Рай дэня лати баро лачимо Пэхкоро, тай лошавэнас їтханэ лаґа.
and her neighbours and kindred heard that the Lord had magnified his mercy towards her, and they congratulated her;
59 Пэ охто диво авиле вонэ тэ обчинэ чяворэ, и камле тэ дэ лэсти лав Захария, кади, сар акхарэнас лэхкэрэ дадэ.
and on the eighth day they came to circumcise the child: and they would have called him Zacharias, after the name of his father:
60 Нэ Елизавета, лэхкири дэй, пхэнда: — Нат, дэн лэсти лав Иоанно.
but his mother said, No, but he shall be called John:
61 Пхэндэ лати: — Ника дэ тумаро родо кади на акхарэн!
and they said to her, There is none of thy relations of this name.
62 Тай пхученас вастэнца лэхкэрэ дадэстэ, Захариястэ, камле тэ уджянэ лэстэ, сар вов камэл тэ акхарэ чяворэ.
And they made signs to his father, what name he would have him called by.
63 Захария помангля сандёры важ лилэн тай чинда упрал: «Лэсти лав Иоанно». Всавэрэ прылиле када пала дыво.
And he called for a writing-tablet, and wrote upon it, His name is John: and they all wondered.
64 Тунчи отмукля лэсти муй и чиб, и вов ачиля тэ дэдумэ тай тэ ваздэ слава Дэвлэсти.
And his mouth was opened immediately, and his tongue loosed, and he spake and praised God.
65 И всавэрэн пашунэн облиля бари дар, и када вса розджиляпэ пав всавири Иудея плаенгири.
And an awe fell upon all that dwelt round about them; and all these things were divulged through the whole hill-country of Judea.
66 Мануша, савэ шундэ вса кода, пхученас еджинэ пэстэ: — Каґа дурэдэр авэла кадэва чяворо? И Раехкоро васт сля пэ чяворэ.
And all that heard them, laid them up in their hearts, saying, What a child will this be? And the hand of the Lord was with him.
67 Ай Свэнто Фано сджиля пэ Захария, Иоаннохкэрэ дадэ, и вов ачиля тэ дэдумэ Дэвлэстар:
And his father Zacharias was filled with the holy Spirit,
68 — Тэлював англа Тут, Бахтало Рай, Дэвэл Израилехкоро! Ту авилян Тирэ манушэндэ тай фирисардан лэн.
and prophesied, saying, "Blessed be the Lord God of Israel, for He hath visited and wrought redemption for his people,
69 Ваздэня важ амэн Фирисаре цэрэстар, савэстар исин Тиро бутярно Давидо,
and hath raised up an horn of salvation for us,
in the house of his servant David, as He spake by the mouth of his holy prophets from the beginning, (aiōn g165)
71 со фирисарэґа амэн врыжымашэндар, кодэлэндар, савэ вурыцён амэндар.
even salvation from our enemies, and from the hand of all that hate us,
72 Вов сикавда ковло їло Пэхкоро амарэ дадэнди тай на бистарда, со спхангля лэнца Еджино Пэ Свэнтонэ заветоґа.
to display his mercy towards our fathers, and to remember his holy covenant,
73 Солаханя Вов Авраамости, амарэ дадэсти,
according to the oath which He sware to Abraham our father,
74 со фирисарэла амэн врыжымашэндар, соб амэ битрашакаро тэ терах свэнто бути англа Лэстэ,
to grant unto us, that we being delivered out of the hand of our enemies, might serve Him without fear, in holiness and righteousness before Him,
75 соб тэ авэл амаро джювимо свэнто тай чячюно англа Лэхкоро Муй всавэрэ бэрша амарэ.
all the days of our life.
76 И тут, чяворо, акхарэна Барэдэрэхкоро англунари, колэсти со ту джяґа англа Рае и лачярэґа Лэсти дром,
And thou, my child, shalt be called the prophet of the most High; for thou shalt go before the face of the Lord,
77 и тховэґа Лэхкэрэ манушэнди дэ гындо, со Дэвэл злэл лэндар бэзимо и фирисарэла лэнгэрэ водя.
to make known salvation to his people,
78 Пэхкэрэ ковлэ їлэстар Дэвэл бичалэла амэнди Кхам, Саво ваздэлапэ дэнзор,
in the remission of their sins, through the tender mercy of our God, whereby the day-spring hath visited us from on high,
79 и манушэнди, савэ мэрэн дэ калима, дэла одуд и сикавэла амэнди дром, саво анэл пачя.
to enlighten them that sit in darkness and in the shadow of death, to direct our feet into the way of peace."
80 Ай чяворо барёлас, тай фано лэхкоро ачелас зорало, и сля вов дэ шуки пхув ды кодыя вряма, кала трэбуни лэсти сля тэ сикавэпэ манушэнди дэ Израили.
And the child grew, and became strong in spirit: and he was in the deserts till the time of his being manifested to Israel.
