Лукастар 1
1 Кана бут ко манушэндар ачиле тэ зачинэ дума пала кода, со стердапэ машкар амэн,
Many have taken on the work of putting together an account of the things that have been fulfilled among us,
2 и сар амэнди розпхэндэ мануша, савэ англунэ дивэндар дыкхле кода, со сля, тай терэнас бути важ Дэвлэхкэрэ Лавэ,
just as they were passed down to us by those who from the first were eyewitnesses and servants of the word.
3 тунчи и манди, пативало Феофило, авиля пэ гындо тэ розлэпэ дэ кодэлэ, со стердапэ англунэ дивэндар, тай екх пала аврэ тэ чинэ тути,
So it seemed good to me also, because I have accurately investigated everything from the beginning, to write an orderly account for you, most excellent Theophilus,
4 соб ту тэ полэх, пэ скици исин чячюно сикляримо, саво ту прылилян.
so that you might know the certainty of the things you have been taught.
5 Дэ кодыя вряма, кала Иродо сля тхагари дэ Иудея, джювда екх рашай, саво вджялас дэ рашаенгири группа, тев сля пхурэдэрэґа Авии. Лэ акхарэнас Захария, тай лэхкиря ромняґа сля Елизавета, манушни Ааронохкэрэ родостар.
In the days of Herod, king of Judea, there was a certain priest named Zechariah, from the division of Abijah. His wife was from the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
6 Вонэ лэдуй сле дэвликунэ мануша, и лэнгоро джювимо сля бидошакоро. И вонэ джювдэ пав Дэвлэ Раехкэрэ заповеди и пав дума Дэвлэхкири.
They were both righteous before God, obeying all the commandments and ordinances of the Lord.
7 Лэндэ на сля чяворэн, колэсти со Елизаветатэ на выджялас тэ авэ пхаряґа, и вонэ лэдуй сле дэ пуранэн бэршэн.
But they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both very old by this time.
8 Екхвар поджиля вряма Захариясти рашаенца тэ лиджя бути англа Дэвлэ.
Now it came about that Zechariah was in God's presence, carrying out the priestly duties in the order of his division.
9 Сар прылито сля рашаендэ, вонэ чутэ жребии, касти тэ джя дэ храмо, тай Захариясти выпэля тэ заджя дэ храмо Раехкоро и тэ ваздэ тхув.
According to the customary way of choosing which priest would serve, he had been chosen by lot to enter into the temple of the Lord to burn incense.
10 Дэ кодыя вряма, кала Захария ваздэлас тхув дэ храмо, всавэрэ мануша мангэнаспэ аври, дэ грэда.
The whole crowd of people was praying outside at the hour when the incense was burned.
11 Тунчи сикавдапэ Захариясти Раехкоро ангело, пав чячи риг жэртвенникостар, пэ савэ ваздэнас тхув Дэвлэсти.
Now an angel of the Lord appeared to him and stood at the right side of the incense altar.
12 Кала Захария удыкхля ангело, дэня пэ лэстэ дар, и затинисиля даратар лэхкоро їло.
When Zechariah saw him, he was terrified and fear fell on him.
13 Ангело пхэнда лэсти: — На дар, Захария! Шунда Дэвэл мангимо тиро, тай ромни тири, Елизавета, бэнёла тути чявэ, и дэґа лэсти лав Иоанно.
But the angel said to him, “Do not be afraid, Zechariah, because your prayer has been heard. Your wife Elizabeth will bear you a son. You will call his name John.
14 Тиро їло авэла бахтало баря лошатар, и Иоаннохкэрэ бэнимасти лошавэна бут мануша.
You will have joy and gladness, and many will rejoice at his birth.
15 Авэла вов барэ манушэґа англа Рае: на пэла мол и мортхали тай Свэнтонэ Фаноґа авэла пхэрдо инте тала дакэрэ їлэ.
For he will be great in the sight of the Lord. He must never drink wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit from his mother's womb.
16 Бутэн манушэн дэ Израили вов рисарэла Раестэ, лэнгэрэ Дэвлэстэ.
Many of the people of Israel will be turned to the Lord their God.
17 Вов джяла англа Рае, тай Ильяхкэрэ фано и зор авэна пэ лэстэ, и вов рисарэла дадэнгэрэ їлэ лэнгэрэ чярэндэ, тай накандунэн рисарэла свэнтонэ годятэ, тай лачярэла манушэн, соб тэ авэн вонэ англа Дэвлэ.
He will go before the face of the Lord in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of the fathers to the children and the disobedient to the wisdom of the righteous—to make ready for the Lord a people prepared for him.”
18 Захария пхэнда ангелости: — Сар манди тэ патя кадэлэсти? Мэ пхуро, тай ромни мури дэ пуранэн бэршэн.
Zechariah said to the angel, “How can I know this? For I am an old man and my wife is very old.”
19 Ангело пхэнда лэсти: — Мэ Гавриило, саво ачел англа Дэвлэ, тай бичалдо тэ дэдумэ туґа и тэ розпхэнэ тути пала када вса.
The angel answered and said to him, “I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you, to bring you this good news.
20 Акэ, ту авэґа лало и ни екх лав на пхэнэґа ды кодэлэ, сар вса стерэлапэ. Кодэлэсти со ту на патинян мурэ лавэсти, пав савэ стерэлапэ вса дэ пэхкири вряма.
Behold! You will be silent, unable to speak, until the day these things take place. This is because you did not believe my words, which will be fulfilled at the right time.”
21 А мануша дожутярэнас Захария аври тай на полэнас, сости вов на выджял храмостар скици вряма.
Now the people were waiting for Zechariah. They were surprised that he was spending so much time in the temple.
22 Кала вов выджиля храмостар, тунчи на сґалювда тэ выпхэнэ ни екх лав, нэ кици сикавэлас вастэнца, сар лало. Тунчи мануша полиле, со Дэвэл сикавда лэсти вари-со дэ храмо.
But when he came out, he could not speak to them. They realized that he had seen a vision while he was in the temple. He kept on making signs to them and remained silent.
23 Ай кала проджиля лэхкири вряма тэ лиджя бути дэ храмо, Захария рисиля цэрэ.
It came about that when the days of his service were over, he went to his house.
24 Проджиля набут вряма, и Елизавета, ромни лэхкири, ачиля пхари тай гаравэласпэ манушэндар панч чён.
After these days, his wife Elizabeth conceived and for five months she kept herself hidden. She said,
25 Тай пхэнэлас: — Со терда манца Рай? Вздыкхляпэ пэ ман! И слиля ладжявимо мандар англа манушэн!
“This is what the Lord has done for me when he looked at me with favor in order to take away my shame before people.”
26 Пэ шовто чён, сар Елизавета ачиля пхари, ангело Гавриило сля бичалдо Дэвлэстар дэ форо Назарето, саво ачел дэ пхув Галилея,
In the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city in Galilee named Nazareth,
27 чятэ, савя акхарэнас Мария, пала савя дэне лав тэ отдэ ла пала Иосифо Давидохкэрэ родостар.
to a virgin engaged to a man whose name was Joseph. He belonged to the house of David, and the virgin's name was Mary.
28 Ангело авиля латэ тай пхэнда: — Лошав, бахтали! Рай исин туґа!
He came to her and said, “Greetings, you who are highly favored! The Lord is with you.”
29 Вой на полиля, со када терэлпэ тай сар тэ полэ лэхкэрэ лава.
But she was very confused by his words and she wondered what kind of greeting this could be.
30 Ангело пхэнда лати: — На дар, Мария! Дэвэл дэня тути бахт бари!
The angel said to her, “Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.
31 Акэ, ту авэґа пхари тай бэнёґа Чяворэ, и дэґа Лэсти Лав Исусо.
See, you will conceive in your womb and bear a son. You will call his name 'Jesus.'
32 Вов авэла баро, тай Лэ авэна тэ акхарэ Барэдэрэхкоро Чяво. Дэвэл Рай дэла Лэсти троно, пэ савэ бэшэлас тхагари Давидо, дад Лэхкоро.
He will be great and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his ancestor David.
He will reign over the house of Jacob forever, and there will be no end to his kingdom.” (aiōn g165)
34 Мария пхучля ангелостар: — Сар откада вса авэла, кала мэ чей и муршэ на джянав?
Mary said to the angel, “How will this happen, since I have not slept with any man?”
35 Ангело пхэнда лати: — Свэнто Фано сджяла упрал пэ тут, и зор Барэдэрэхкири ушарэла тут. И кодэлэсти Свэнто, Саво бэнёлапэ, акхарэлапэ Дэвлэхкэрэ Чявэґа.
The angel answered and said to her, “The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will come over you. So the holy one to be born will be called the Son of God.
36 Акэ и Елизавета, тирэ родостар, пэ савя пхэнэнас «бичяворэнгири», шовто чён, сар ачиля пхари дэ пуранэн бэршэн.
See, your relative Elizabeth has also conceived a son in her old age. This is the sixth month for her, she who was called barren.
37 Акэ, важ Дэвлэ нэнай нисо, соб Вов тэ на стерэл!
For nothing will be impossible for God.”
38 Тунчи Мария пхэнда: — Дэвэл — муро Хулай, мэк авэла вса, сар ту пхэндан. Тай отджиля латар ангело.
Mary said, “See, I am the female servant of the Lord. Let it be for me according to your message.” Then the angel left her.
39 Проджиля набут вряма, и Мария стидэняпэ тай сигэдэр джиля дэ форо Иудеенгоро, саво ачелас машкар плаен.
Then Mary arose in those days and quickly went into the hill country, to a city in Judea.
40 Тай авиля дэ цэр Захариястэ и наисардапэ Елизаветаґа.
She went into the house of Zechariah and greeted Elizabeth.
41 Кала Елизавета шунда лакэрэ лава, подхукля чяворо тала лакэрэ їлэ, и пэ Елизавета сджиля Свэнто Фано.
Now it happened that when Elizabeth heard Mary's greeting, the baby in her womb jumped, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
42 Вой ваздэня пэхкоро ґласо тай пхэнда: — Бахтали ту машкар джювлен, тай бахтало Чяворо, Савэ ту пхиравэх тала тирэ їлэ!
She raised her voice and said loudly, “Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb.
43 Пала со манди кадыя бахт, со авиля мандэ Мурэ Раехкири дэй?
Why has it happened to me that the mother of my Lord should come to me?
44 Кала ашундом тиро ґласо, тунчи ваздэняпэ чяворо дэ мурэ їлэ лошаґа.
For see, when the sound of your greeting came to my ears, the baby in my womb jumped for joy.
45 Бахтали ту, колэсти со патинян и Раехкэрэ лавэсти и со авэла кади, сар Вов пхэнда!
Blessed is she who believed that there would be a fulfillment of the things that were told her from the Lord.”
46 И пхэнда Мария: — Ашарэл Рае води муро,
Mary said, “My soul praises the Lord,
47 и лошавэл фано муро англа Дэвлэ мурэ, Саво фирисарэл ман.
and my spirit has rejoiced in God my savior.
48 Вов удыкхля ман, бутярня, сави нисо на ачел, и акана всавэрэ родуря пхэнэна, со бахтали мэ,
For he has looked at the low condition of his female servant. For see, from now on all generations will call me blessed.
49 кала шунэна, со Дэвэл Зорало стерда важ ман кадэва баро рындо. И свэнто исин Лав Лэхкоро!
For he who is mighty has done great things for me, and his name is holy.
50 И родонэндэ, савэ полэн и трашан Лэстар, Вов обрисявэл ковло їло Пэхкоро!
His mercy lasts from generation to generation for those who fear him.
51 Барэ рындуря стерда Вов зоралэ вастэґа, розпхагля дрома пхутимаренди.
He has displayed strength with his arm; he has scattered those who were proud about the thoughts of their hearts.
52 Вов счута раен лэнгэрэ трононэндар и ваздэня упрэ чёрэн,
He has thrown down princes from their thrones and he has raised up those of low condition.
53 бокхалэн чялярда лачимаґа, ай барвалэн мукля шушэ вастэнца.
He has filled the hungry with good things, but the rich he has sent away empty.
54 Авиля Лэсти пэ гындо тэ подрицарэ Израиле, бутярнэ Лэхкэрэ,
He has given help to Israel his servant, so as to remember to show mercy
(as he said to our fathers) to Abraham and his descendants forever.” (aiōn g165)
56 Мария просля латэ пашэ трин чён тай рисиля цэрэ.
Mary stayed with Elizabeth about three months and then returned to her house.
57 Тай авиля вряма Елизаветати тэ бэнё, и вой бэня чяворэ.
Now the time had come for Elizabeth to deliver her baby and she gave birth to a son.
58 Пашунэ мануша и родо лакоро шундэ, сар Рай дэня лати баро лачимо Пэхкоро, тай лошавэнас їтханэ лаґа.
Her neighbors and her relatives heard that the Lord had shown his great mercy to her, and they rejoiced with her.
59 Пэ охто диво авиле вонэ тэ обчинэ чяворэ, и камле тэ дэ лэсти лав Захария, кади, сар акхарэнас лэхкэрэ дадэ.
Now it happened on the eighth day that they came to circumcise the child. They would have called him “Zechariah,” after the name of his father.
60 Нэ Елизавета, лэхкири дэй, пхэнда: — Нат, дэн лэсти лав Иоанно.
But his mother answered and said, “No. He will be called John.”
61 Пхэндэ лати: — Ника дэ тумаро родо кади на акхарэн!
They said to her, “There is no one among your relatives who is called by this name.”
62 Тай пхученас вастэнца лэхкэрэ дадэстэ, Захариястэ, камле тэ уджянэ лэстэ, сар вов камэл тэ акхарэ чяворэ.
They made signs to his father as to how he wanted him to be named.
63 Захария помангля сандёры важ лилэн тай чинда упрал: «Лэсти лав Иоанно». Всавэрэ прылиле када пала дыво.
His father asked for a writing tablet and wrote, “His name is John.” They all were astonished at this.
64 Тунчи отмукля лэсти муй и чиб, и вов ачиля тэ дэдумэ тай тэ ваздэ слава Дэвлэсти.
Immediately his mouth was opened and his tongue was freed. He spoke and praised God.
65 И всавэрэн пашунэн облиля бари дар, и када вса розджиляпэ пав всавири Иудея плаенгири.
Fear came on all who lived around them. All these matters were spread throughout all the hill country of Judea.
66 Мануша, савэ шундэ вса кода, пхученас еджинэ пэстэ: — Каґа дурэдэр авэла кадэва чяворо? И Раехкоро васт сля пэ чяворэ.
All who heard them stored them in their hearts, saying, “What then will this child become?” For the hand of the Lord was with him.
67 Ай Свэнто Фано сджиля пэ Захария, Иоаннохкэрэ дадэ, и вов ачиля тэ дэдумэ Дэвлэстар:
His father Zechariah was filled with the Holy Spirit and prophesied, saying,
68 — Тэлював англа Тут, Бахтало Рай, Дэвэл Израилехкоро! Ту авилян Тирэ манушэндэ тай фирисардан лэн.
“Praised be the Lord, the God of Israel, for he has come to help and he has accomplished redemption for his people.
69 Ваздэня важ амэн Фирисаре цэрэстар, савэстар исин Тиро бутярно Давидо,
He has raised up a horn of salvation for us in the house of his servant David
(as he spoke by the mouth of his holy prophets from long ago), (aiōn g165)
71 со фирисарэґа амэн врыжымашэндар, кодэлэндар, савэ вурыцён амэндар.
salvation from our enemies and from the hand of all who hate us.
72 Вов сикавда ковло їло Пэхкоро амарэ дадэнди тай на бистарда, со спхангля лэнца Еджино Пэ Свэнтонэ заветоґа.
He will do this to show mercy to our fathers and to remember his holy covenant,
73 Солаханя Вов Авраамости, амарэ дадэсти,
the oath that he spoke to Abraham our father.
74 со фирисарэла амэн врыжымашэндар, соб амэ битрашакаро тэ терах свэнто бути англа Лэстэ,
He swore to grant to us that we, having been delivered out of the hand of our enemies, would serve him without fear,
75 соб тэ авэл амаро джювимо свэнто тай чячюно англа Лэхкоро Муй всавэрэ бэрша амарэ.
in holiness and righteousness before him all our days.
76 И тут, чяворо, акхарэна Барэдэрэхкоро англунари, колэсти со ту джяґа англа Рае и лачярэґа Лэсти дром,
Yes, and you, child, will be called a prophet of the Most High, for you will go before the face of the Lord to prepare his paths, to prepare people for his coming,
77 и тховэґа Лэхкэрэ манушэнди дэ гындо, со Дэвэл злэл лэндар бэзимо и фирисарэла лэнгэрэ водя.
to give knowledge of salvation to his people by the forgiveness of their sins.
78 Пэхкэрэ ковлэ їлэстар Дэвэл бичалэла амэнди Кхам, Саво ваздэлапэ дэнзор,
This will happen because of the tender mercy of our God, because of which the sunrise from on high will come to help us,
79 и манушэнди, савэ мэрэн дэ калима, дэла одуд и сикавэла амэнди дром, саво анэл пачя.
to shine on those who sit in darkness and in the shadow of death. He will do this to guide our feet into the path of peace.”
80 Ай чяворо барёлас, тай фано лэхкоро ачелас зорало, и сля вов дэ шуки пхув ды кодыя вряма, кала трэбуни лэсти сля тэ сикавэпэ манушэнди дэ Израили.
Now the child grew and became strong in spirit, and he was in the wilderness until the day of his public appearance to Israel.
