Лукастар 1
1 Кана бут ко манушэндар ачиле тэ зачинэ дума пала кода, со стердапэ машкар амэн,
Since many have undertaken to set in order a narrative concerning those matters which have been fulfilled among us,
2 и сар амэнди розпхэндэ мануша, савэ англунэ дивэндар дыкхле кода, со сля, тай терэнас бути важ Дэвлэхкэрэ Лавэ,
even as those who from the beginning were eyewitnesses and servants of the word delivered them to us,
3 тунчи и манди, пативало Феофило, авиля пэ гындо тэ розлэпэ дэ кодэлэ, со стердапэ англунэ дивэндар, тай екх пала аврэ тэ чинэ тути,
it seemed good to me also, having traced the course of all things accurately from the first, to write to you in order, most excellent Theophilus;
4 соб ту тэ полэх, пэ скици исин чячюно сикляримо, саво ту прылилян.
that you might know the certainty concerning the things in which you were instructed.
5 Дэ кодыя вряма, кала Иродо сля тхагари дэ Иудея, джювда екх рашай, саво вджялас дэ рашаенгири группа, тев сля пхурэдэрэґа Авии. Лэ акхарэнас Захария, тай лэхкиря ромняґа сля Елизавета, манушни Ааронохкэрэ родостар.
There was in the days of Herod, the king of Judea, a certain priest named Zechariah, of the division of Abijah. He had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
6 Вонэ лэдуй сле дэвликунэ мануша, и лэнгоро джювимо сля бидошакоро. И вонэ джювдэ пав Дэвлэ Раехкэрэ заповеди и пав дума Дэвлэхкири.
They were both righteous before God, walking blamelessly in all the commandments and ordinances of the Lord.
7 Лэндэ на сля чяворэн, колэсти со Елизаветатэ на выджялас тэ авэ пхаряґа, и вонэ лэдуй сле дэ пуранэн бэршэн.
But they had no child, because Elizabeth was barren, and they both were well advanced in years.
8 Екхвар поджиля вряма Захариясти рашаенца тэ лиджя бути англа Дэвлэ.
Now it happened, while he was performing the priest's office before God in the order of his division,
9 Сар прылито сля рашаендэ, вонэ чутэ жребии, касти тэ джя дэ храмо, тай Захариясти выпэля тэ заджя дэ храмо Раехкоро и тэ ваздэ тхув.
according to the custom of the priest's office, his lot was to enter into the temple of the Lord and burn incense.
10 Дэ кодыя вряма, кала Захария ваздэлас тхув дэ храмо, всавэрэ мануша мангэнаспэ аври, дэ грэда.
And the whole crowd of people were praying outside at the hour of incense.
11 Тунчи сикавдапэ Захариясти Раехкоро ангело, пав чячи риг жэртвенникостар, пэ савэ ваздэнас тхув Дэвлэсти.
An angel of the Lord appeared to him, standing on the right side of the altar of incense.
12 Кала Захария удыкхля ангело, дэня пэ лэстэ дар, и затинисиля даратар лэхкоро їло.
Zechariah was troubled when he saw him, and fear fell upon him.
13 Ангело пхэнда лэсти: — На дар, Захария! Шунда Дэвэл мангимо тиро, тай ромни тири, Елизавета, бэнёла тути чявэ, и дэґа лэсти лав Иоанно.
But the angel said to him, "Do not be afraid, Zechariah, because your request has been heard, and your wife, Elizabeth, will bear you a son, and you are to name him John.
14 Тиро їло авэла бахтало баря лошатар, и Иоаннохкэрэ бэнимасти лошавэна бут мануша.
You will have joy and gladness; and many will rejoice at his birth.
15 Авэла вов барэ манушэґа англа Рае: на пэла мол и мортхали тай Свэнтонэ Фаноґа авэла пхэрдо инте тала дакэрэ їлэ.
For he will be great in the sight of the Lord, and he must never drink wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit, even from his mother's womb.
16 Бутэн манушэн дэ Израили вов рисарэла Раестэ, лэнгэрэ Дэвлэстэ.
He will turn many of the children of Israel to the Lord, their God.
17 Вов джяла англа Рае, тай Ильяхкэрэ фано и зор авэна пэ лэстэ, и вов рисарэла дадэнгэрэ їлэ лэнгэрэ чярэндэ, тай накандунэн рисарэла свэнтонэ годятэ, тай лачярэла манушэн, соб тэ авэн вонэ англа Дэвлэ.
He will go before him in the spirit and power of Elijah, 'to turn the hearts of the fathers to the children,' and the disobedient to the wisdom of the just; to make ready a people prepared for the Lord."
18 Захария пхэнда ангелости: — Сар манди тэ патя кадэлэсти? Мэ пхуро, тай ромни мури дэ пуранэн бэршэн.
Zechariah said to the angel, "How can I be sure of this? For I am an old man, and my wife is well advanced in years."
19 Ангело пхэнда лэсти: — Мэ Гавриило, саво ачел англа Дэвлэ, тай бичалдо тэ дэдумэ туґа и тэ розпхэнэ тути пала када вса.
The angel answered him, "I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you, and to bring you this good news.
20 Акэ, ту авэґа лало и ни екх лав на пхэнэґа ды кодэлэ, сар вса стерэлапэ. Кодэлэсти со ту на патинян мурэ лавэсти, пав савэ стерэлапэ вса дэ пэхкири вряма.
And look, you will be silent and not able to speak, until the day that these things will happen, because you did not believe my words, which will be fulfilled in their proper time."
21 А мануша дожутярэнас Захария аври тай на полэнас, сости вов на выджял храмостар скици вряма.
The people were waiting for Zechariah, and they were wondering why he was delayed in the temple.
22 Кала вов выджиля храмостар, тунчи на сґалювда тэ выпхэнэ ни екх лав, нэ кици сикавэлас вастэнца, сар лало. Тунчи мануша полиле, со Дэвэл сикавда лэсти вари-со дэ храмо.
When he came out, he could not speak to them, and they perceived that he had seen a vision in the temple. He continued making signs to them, and remained mute.
23 Ай кала проджиля лэхкири вряма тэ лиджя бути дэ храмо, Захария рисиля цэрэ.
It happened, when the days of his service were fulfilled, he departed to his house.
24 Проджиля набут вряма, и Елизавета, ромни лэхкири, ачиля пхари тай гаравэласпэ манушэндар панч чён.
After these days Elizabeth, his wife, conceived, and she hid herself five months, saying,
25 Тай пхэнэлас: — Со терда манца Рай? Вздыкхляпэ пэ ман! И слиля ладжявимо мандар англа манушэн!
"Thus has the Lord done to me in the days in which he looked at me, to take away my disgrace among people."
26 Пэ шовто чён, сар Елизавета ачиля пхари, ангело Гавриило сля бичалдо Дэвлэстар дэ форо Назарето, саво ачел дэ пхув Галилея,
Now in the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee, named Nazareth,
27 чятэ, савя акхарэнас Мария, пала савя дэне лав тэ отдэ ла пала Иосифо Давидохкэрэ родостар.
to a virgin pledged to be married to a man whose name was Joseph, of the house of David. The virgin's name was Mary.
28 Ангело авиля латэ тай пхэнда: — Лошав, бахтали! Рай исин туґа!
Having come in, the angel said to her, "Greetings, favored one. The Lord is with you."
29 Вой на полиля, со када терэлпэ тай сар тэ полэ лэхкэрэ лава.
But when she saw him, she was greatly troubled at the saying, and considered what kind of greeting this might be.
30 Ангело пхэнда лати: — На дар, Мария! Дэвэл дэня тути бахт бари!
The angel said to her, "Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.
31 Акэ, ту авэґа пхари тай бэнёґа Чяворэ, и дэґа Лэсти Лав Исусо.
And look, you will conceive in your womb, and bring forth a son, and will call his name 'Jesus.'
32 Вов авэла баро, тай Лэ авэна тэ акхарэ Барэдэрэхкоро Чяво. Дэвэл Рай дэла Лэсти троно, пэ савэ бэшэлас тхагари Давидо, дад Лэхкоро.
He will be great, and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his father, David,
and he will reign over the house of Jacob forever. There will be no end to his Kingdom." (aiōn g165)
34 Мария пхучля ангелостар: — Сар откада вса авэла, кала мэ чей и муршэ на джянав?
Mary said to the angel, "How can this be, seeing I am a virgin?"
35 Ангело пхэнда лати: — Свэнто Фано сджяла упрал пэ тут, и зор Барэдэрэхкири ушарэла тут. И кодэлэсти Свэнто, Саво бэнёлапэ, акхарэлапэ Дэвлэхкэрэ Чявэґа.
The angel answered her, "The Holy Spirit will come on you, and the power of the Most High will overshadow you. Therefore also the holy one who is born will be called the Son of God.
36 Акэ и Елизавета, тирэ родостар, пэ савя пхэнэнас «бичяворэнгири», шовто чён, сар ачиля пхари дэ пуранэн бэршэн.
And look, Elizabeth, your relative, also has conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren.
37 Акэ, важ Дэвлэ нэнай нисо, соб Вов тэ на стерэл!
For with God nothing will be impossible."
38 Тунчи Мария пхэнда: — Дэвэл — муро Хулай, мэк авэла вса, сар ту пхэндан. Тай отджиля латар ангело.
And Mary said, "See, the handmaid of the Lord; be it to me according to your word." The angel departed from her.
39 Проджиля набут вряма, и Мария стидэняпэ тай сигэдэр джиля дэ форо Иудеенгоро, саво ачелас машкар плаен.
Mary arose in those days and went into the hill country with haste, into a city of Judah,
40 Тай авиля дэ цэр Захариястэ и наисардапэ Елизаветаґа.
and entered into the house of Zechariah and greeted Elizabeth.
41 Кала Елизавета шунда лакэрэ лава, подхукля чяворо тала лакэрэ їлэ, и пэ Елизавета сджиля Свэнто Фано.
It happened, when Elizabeth heard Mary's greeting, that the baby leaped in her womb, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
42 Вой ваздэня пэхкоро ґласо тай пхэнда: — Бахтали ту машкар джювлен, тай бахтало Чяворо, Савэ ту пхиравэх тала тирэ їлэ!
She called out with a loud voice, and said, "Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb.
43 Пала со манди кадыя бахт, со авиля мандэ Мурэ Раехкири дэй?
Why am I so favored, that the mother of my Lord should come to me?
44 Кала ашундом тиро ґласо, тунчи ваздэняпэ чяворо дэ мурэ їлэ лошаґа.
For look, when the voice of your greeting came into my ears, the baby leaped in my womb for joy.
45 Бахтали ту, колэсти со патинян и Раехкэрэ лавэсти и со авэла кади, сар Вов пхэнда!
Blessed is she who believed, for there will be a fulfillment of the things which have been spoken to her from the Lord."
46 И пхэнда Мария: — Ашарэл Рае води муро,
Mary said, "My soul magnifies the Lord.
47 и лошавэл фано муро англа Дэвлэ мурэ, Саво фирисарэл ман.
And my spirit rejoices in God my Savior,
48 Вов удыкхля ман, бутярня, сави нисо на ачел, и акана всавэрэ родуря пхэнэна, со бахтали мэ,
for he has looked at the humble state of his servant girl. For look, from now on all generations will call me blessed.
49 кала шунэна, со Дэвэл Зорало стерда важ ман кадэва баро рындо. И свэнто исин Лав Лэхкоро!
For he who is mighty has done great things for me, and holy is his name.
50 И родонэндэ, савэ полэн и трашан Лэстар, Вов обрисявэл ковло їло Пэхкоро!
His mercy is for generations of generations on those who fear him.
51 Барэ рындуря стерда Вов зоралэ вастэґа, розпхагля дрома пхутимаренди.
He has shown strength with his arm. He has scattered the proud in the imagination of their hearts.
52 Вов счута раен лэнгэрэ трононэндар и ваздэня упрэ чёрэн,
He has put down princes from their thrones. And has exalted the lowly.
53 бокхалэн чялярда лачимаґа, ай барвалэн мукля шушэ вастэнца.
He has filled the hungry with good things. He has sent the rich away empty.
54 Авиля Лэсти пэ гындо тэ подрицарэ Израиле, бутярнэ Лэхкэрэ,
He has given help to Israel, his servant, that he might remember mercy,
As he spoke to our fathers, to Abraham and his offspring forever." (aiōn g165)
56 Мария просля латэ пашэ трин чён тай рисиля цэрэ.
Mary stayed with her about three months, and then returned to her house.
57 Тай авиля вряма Елизаветати тэ бэнё, и вой бэня чяворэ.
Now the time that Elizabeth should give birth was fulfilled, and she brought forth a son.
58 Пашунэ мануша и родо лакоро шундэ, сар Рай дэня лати баро лачимо Пэхкоро, тай лошавэнас їтханэ лаґа.
Her neighbors and her relatives heard that the Lord had magnified his mercy towards her, and they rejoiced with her.
59 Пэ охто диво авиле вонэ тэ обчинэ чяворэ, и камле тэ дэ лэсти лав Захария, кади, сар акхарэнас лэхкэрэ дадэ.
It happened on the eighth day, that they came to circumcise the child; and they would have called him Zechariah, after the name of the father.
60 Нэ Елизавета, лэхкири дэй, пхэнда: — Нат, дэн лэсти лав Иоанно.
His mother answered, "Not so; but he will be called John."
61 Пхэндэ лати: — Ника дэ тумаро родо кади на акхарэн!
They said to her, "There is no one among your relatives who is called by this name."
62 Тай пхученас вастэнца лэхкэрэ дадэстэ, Захариястэ, камле тэ уджянэ лэстэ, сар вов камэл тэ акхарэ чяворэ.
They made signs to his father, what he would have him called.
63 Захария помангля сандёры важ лилэн тай чинда упрал: «Лэсти лав Иоанно». Всавэрэ прылиле када пала дыво.
And he asked for a writing tablet, and wrote, "His name is John." And they were all amazed.
64 Тунчи отмукля лэсти муй и чиб, и вов ачиля тэ дэдумэ тай тэ ваздэ слава Дэвлэсти.
His mouth was opened immediately, and his tongue freed, and he spoke, blessing God.
65 И всавэрэн пашунэн облиля бари дар, и када вса розджиляпэ пав всавири Иудея плаенгири.
Fear came on all who lived around them, and all these sayings were talked about throughout all the hill country of Judea.
66 Мануша, савэ шундэ вса кода, пхученас еджинэ пэстэ: — Каґа дурэдэр авэла кадэва чяворо? И Раехкоро васт сля пэ чяворэ.
All who heard them laid them up in their heart, saying, "What then will this child be?" The hand of the Lord was with him.
67 Ай Свэнто Фано сджиля пэ Захария, Иоаннохкэрэ дадэ, и вов ачиля тэ дэдумэ Дэвлэстар:
His father, Zechariah, was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
68 — Тэлював англа Тут, Бахтало Рай, Дэвэл Израилехкоро! Ту авилян Тирэ манушэндэ тай фирисардан лэн.
"Blessed be the Lord, the God of Israel, for he has visited and worked redemption for his people;
69 Ваздэня важ амэн Фирисаре цэрэстар, савэстар исин Тиро бутярно Давидо,
and has raised up a horn of salvation for us in the house of his servant David
(as he spoke by the mouth of his holy prophets who have been from of old), (aiōn g165)
71 со фирисарэґа амэн врыжымашэндар, кодэлэндар, савэ вурыцён амэндар.
salvation from our enemies, and from the hand of all who hate us;
72 Вов сикавда ковло їло Пэхкоро амарэ дадэнди тай на бистарда, со спхангля лэнца Еджино Пэ Свэнтонэ заветоґа.
to show mercy towards our fathers, to remember his holy covenant,
73 Солаханя Вов Авраамости, амарэ дадэсти,
the oath which he spoke to Abraham, our father,
74 со фирисарэла амэн врыжымашэндар, соб амэ битрашакаро тэ терах свэнто бути англа Лэстэ,
to grant to us that we, being delivered out of the hand of our enemies, should serve him without fear,
75 соб тэ авэл амаро джювимо свэнто тай чячюно англа Лэхкоро Муй всавэрэ бэрша амарэ.
In holiness and righteousness before him all our days.
76 И тут, чяворо, акхарэна Барэдэрэхкоро англунари, колэсти со ту джяґа англа Рае и лачярэґа Лэсти дром,
And you, child, will be called a prophet of the Most High, for you will go before the Lord to make ready his ways,
77 и тховэґа Лэхкэрэ манушэнди дэ гындо, со Дэвэл злэл лэндар бэзимо и фирисарэла лэнгэрэ водя.
to give knowledge of salvation to his people by the forgiveness of their sins,
78 Пэхкэрэ ковлэ їлэстар Дэвэл бичалэла амэнди Кхам, Саво ваздэлапэ дэнзор,
because of the tender mercy of our God, whereby the dawn from on high will visit us,
79 и манушэнди, савэ мэрэн дэ калима, дэла одуд и сикавэла амэнди дром, саво анэл пачя.
to shine on those who sit in darkness and the shadow of death; to guide our feet into the way of peace."
80 Ай чяворо барёлас, тай фано лэхкоро ачелас зорало, и сля вов дэ шуки пхув ды кодыя вряма, кала трэбуни лэсти сля тэ сикавэпэ манушэнди дэ Израили.
The child was growing, and becoming strong in spirit, and was in the desert until the day of his public appearance to Israel.
