Лукастар 1
1 Пативало Феофило, бут мануша линэ тэ стидэн и тэ запистросарэн роспхэнимос пала кода, со сас. Када роспхэндэ амэнди мануша, савэ майанглал дикхэнас вся пэстирэ якхэнца тай ашыле бутярнэ Лавэстирэ. Важ кода мэ тховдэм андо води мишто вся тэ ужанав, со сас майанглал, и екх пала авэр тэ запистросарав тути.
Since, indeed, many have attempted to set in order a narrative of the things that have been completed among us,
just as they have been handed on to those of us who from the beginning saw the same and were ministers of the word,
so it seemed good to me also, having diligently followed everything from the beginning, to write to you, in an orderly manner, most excellent Theophilus,
4 Тунчи ту полэса: кода, со ту ашундян, исин чячимос.
so that you might know the truthfulness of those words by which you have been instructed.
5 Андэ деса, кала андэ Иудея сас тхагараса Иродо, сас мануш, савэс акхарэнас Захария, андай рашая Авиястирэ стидимастар, и лэстэ сас ромни андав родо Аароноско, акхарэнас ла Елизавета.
There was, in the days of Herod, king of Judea, a certain priest named Zechariah, of the section of Abijah, and his wife was of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
6 Онэ лэдуй сас жужэ англав Дэл, жувэнас пав всаворо запхэнимос Раеско бидошако.
Now they were both just before God, progressing in all of the commandments and the justifications of the Lord without blame.
7 Лэндэ на сас бэяцэн, колэстар со Елизавета сас бибэяцэндири, и онэ лэдуй сас андэ бэрша пхурэ.
And they had no child, because Elizabeth was barren, and they both had become advanced in years.
8 Екхвар авиля вряма рашаенди лэстирэ стидимастар тэ терэл бути англав Дэл.
Then it happened that, when he was exercising the priesthood before God, in the order of his section,
9 Сар сас прилито машкар рашая, онэ шутэ жребиё, и прижыляпэ Захариясти тэ зажал андо храмо лэ Раеско тэ пхабарэл ладано.
according to the custom of the priesthood, the lot fell so that he would offer incense, entering into the temple of the Lord.
10 Андэ кодья ж вряма, кала вов пхабарэлас ладано, всаворэ мануша мангэнаспэ Дэвлэс аври.
And the entire multitude of the people was praying outside, at the hour of incense.
11 Тунчи вов удикхля ангелос Раестирэс, саво тэрдёлас пай право риг лэ жэртвеникоско, кай пхаболас о ладано.
Then there appeared to him an Angel of the Lord, standing at the right of the altar of incense.
12 Захария сар удикхля лэс, бари дар авиля пэр лэстэ, и вов на жангля, со тэ терэл.
And upon seeing him, Zechariah was disturbed, and fear fell over him.
13 Ангело пхэндя лэсти: — На дара, Захария! Ашундя о Дэл мангимос тиро. И ромни тири, Елизавета, бэянэла тути шаворэс, и акхарэса лэс Иоано.
But the Angel said to him: “Do not be afraid, Zechariah, for your prayer has been heard, and your wife Elizabeth shall bear a son to you. And you shall call his name John.
14 Авэла тути баро радомос, и бут мануша авэна тэ радонпэ, кай вов бэяндиля.
And there will be joy and exultation for you, and many will rejoice in his nativity.
15 Вов авэла баро англав Рай, на авэла тэ пэл ни мол, ни матимаско пимо и пхэрдёла Свэнто Духоса майанглал, сар вов бэяндёла.
For he will be great in the sight of the Lord, and he will not drink wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit, even from his mother’s womb.
16 Бутэн Израилёстирэ шавэн вов рисарэла палпалэ кав лэнго Рай о Дэл
And he will convert many of the sons of Israel to the Lord their God.
17 и авэла тэ жал англав Лэстэ андо духо и зор Илиястири, кай тэ рисарэл и водя лэ дадэндирэ кай лэнди бэяцэ, и найкандунэн кав гындо чячимастирэн манушэн, кай тэ гытосарэ манушэн, кала авэла о Рай Дэл.
And he will go before him with the spirit and power of Elijah, so that he may turn the hearts of the fathers to the sons, and the incredulous to the prudence of the just, so as to prepare for the Lord a completed people.”
18 Захария пхэндя ангелости: — Сар мэ ужанава када? Мэ пхуро, тай ромни мэрни найтэрни.
And Zechariah said to the Angel: “How may I know this? For I am elderly, and my wife is advanced in years.”
19 Ангело пхэндя лэсти: — Мэ Гавриило, саво тэрдював англав Дэл, бишалдо тэ дав дума туса и тэ пхэнав тути кадва радосаво лав.
And in response, the Angel said to him: “I am Gabriel, who stands before God, and I have been sent to speak to you, and to proclaim these things to you.
20 Акэ, ту авэса муто и на дэса дума кай кодва дес, кала када вся авэла, важ кода со ту на патяйлян мэрнэ лавэнди, савэ терэнапэ андэ пэсти вряма.
And behold, you will be silent and unable to speak, until the day on which these things shall be, because you have not believed my words, which will be fulfilled in their time.”
21 Андэ кадья вряма мануша ажутярэнас Захарияс и дивонаспэ, состар вов бут вряма на выжалас андав храмо.
And the people were waiting for Zechariah. And they wondered why he was being delayed in the temple.
22 Кала Захария выжыля котар, вов на дэлас дума, и мануша полинэ, со вов андо храмо варисо дикхля. Вов сикавэлас вастэнца лэнди и ашэласпэ муто.
Then, when he came out, he was unable to speak to them. And they realized that he had seen a vision in the temple. And he was making signs to them, but he remained mute.
23 А сар прожыле кола деса, кала вов терэлас рашаендири бути, тунчи рисайля пэстэ черэ.
And it happened that, after the days of his office were completed, he went away to his house.
24 Прожыля вряма, Елизавета, и ромни лэстири, ашыля пхари. Панч шон вой гарадёлас манушэндар и пхэнэлас:
Then, after those days, his wife Elizabeth conceived, and she hid herself for five months, saying:
25 — Акэ, со стердя манди Рай Дэл андэ кадэла деса, кала Вов обрисардя мандэ пэстирэ якха, кай тэ злэл пар мандэ о лажавимос мэрно англай мануша!
“For the Lord did this for me, at the time when he decided to take away my reproach among men.”
26 Кала Елизавета сас шов шон пхари, о Дэл бишалдя ангелос Гавриилос андо форо галилейско, саво акхарэлпэ Назарето,
Then, in the sixth month, the Angel Gabriel was sent by God, to a city of Galilee named Nazareth,
27 кай щиёры, савя акхарэнас Мария. Вой дя лав тэ жал палав ром палав Иосифо, саво сас андав родо лэ Давидоско.
to a virgin betrothed to a man whose name was Joseph, of the house of David; and the name of the virgin was Mary.
28 Ангело авиля латэ и пхэндя: — Тэ авэс бахтали! Тути дяпэ мищимос! О Рай Дэл туса!
And upon entering, the Angel said to her: “Hail, full of grace. The Lord is with you. Blessed are you among women.”
29 Мария на жангля, со тэ пхэнэл, и гындолас, важ со вов кади пхэндя.
And when she had heard this, she was disturbed by his words, and she considered what kind of greeting this might be.
30 Ангело пхэндя: — На дара, Мария! Ту аракхлян мищимос кав Дэл!
And the Angel said to her: “Do not be afraid, Mary, for you have found grace with God.
31 Акэ, ту авэса пхари, и бэянэса Шавэс, и акхарэса Лэс Исусо.
Behold, you shall conceive in your womb, and you shall bear a son, and you shall call his name: JESUS.
32 Вов авэла баро, и Лэс акхарэна Шаво Майбарэско. Рай Дэл дэла Лэсти троно Давидоско, лэ прапапос Лэстирэс.
He will be great, and he will be called the Son of the Most High, and the Lord God will give him the throne of David his father.
33 Вов по вако авэла Тхагараса англав родо Иаковоско, и тхагаримос Лэско никала на пэрэашэла тэ авэл. (aiōn g165)
And he will reign in the house of Jacob for eternity. And his kingdom shall have no end.” (aiōn g165)
34 Мария пхэндя ангелости: — Сар када авэла? Мэ инке на сымас палав ром!
Then Mary said to the Angel, “How shall this be done, since I do not know man?”
35 Ангело пхэндя лати: — Свэнто Духо сжала пэр тутэ, и зор Майбарэско ушарэла тут, и свэнто Бэято, Саво тутэ бэяндёла, акхарэлапэ Шаво Дэвлэско.
And in response, the Angel said to her: “The Holy Spirit will pass over you, and the power of the Most High will overshadow you. And because of this also, the Holy One who will be born of you shall be called the Son of God.
36 Акэ Елизавета андав родо тиро, палай сави пхэнэнас, со латэ на авэна бэяцэ, подикх, вой шовто шон пхари. Андо пхуримос лако бэяндёла латэ шаво.
And behold, your cousin Elizabeth has herself also conceived a son, in her old age. And this is the sixth month for her who is called barren.
37 О Дэл терэла вся, со Вов закамэла.
For no word will be impossible with God.”
38 Пхэндя Мария: — Мэ бутярни Рае Дэвлэстири. Мэк авэла манди, сар ту пхэндян. И ангело отжыля латар.
Then Mary said: “Behold, I am the handmaid of the Lord. Let it be done to me according to your word.” And the Angel departed from her.
39 Андэ кадэла деса Мария вщиля и сыго жыля андо форо, саво сас андо плаенго тхан Иудеяко.
And in those days, Mary, rising up, traveled quickly into the hill country, to a city of Judah.
40 Вой зажыля андо чер кав Захария и пхэндя ла Елизаветати: — Тэ авэс бахтали!
And she entered into the house of Zechariah, and she greeted Elizabeth.
41 Кала Елизавета ашундя лава Мариятирэ, подхукля о бэято андэ Елизавета, и пхэрдиля вой Свэнто Духоса.
And it happened that, as Elizabeth heard the greeting of Mary, the infant leaped in her womb, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
42 Вой зацыписайля фартэ гласоса и пхэндя: — Тут авэна тэ лашарэн майбут аврэ жувляндар! И лашарэна тирэ Бэятос, Савэс ту пхиравэс!
And she cried out with a loud voice and said: “Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb.
43 Сости манди када, со мандэ авиля дэй мэрнэ Рае Дэвлэстири?
And how does this concern me, so that the mother of my Lord would come to me?
44 Кала мэ ашундэм, сар ту пхэндян манди, тэ авав бахтали, подхукля андэр мандэ о бэято радомостар.
For behold, as the voice of your greeting came to my ears, the infant in my womb leaped for joy.
45 Бахтали кодья, сави патяйля, со терэлапэ кода, со пхэндя лати Рай Дэл!
And blessed are you who believed, for the things that were spoken to you by the Lord shall be accomplished.”
46 И пхэндя Мария: — Лашарэл о води мэрно лэ Рае Дэвлэс.
And Mary said: “My soul magnifies the Lord.
47 И радосайля о духо мэрно палав Дэл, Фэрисаримари мэрно.
And my spirit leaps for joy in God my Savior.
48 Вов удикхля, со мэ цэкни бутярни Лэстири. Акала вряматар всаворэ родоря авэна тэ акхарэн ман бахталяса.
For he has looked with favor on the humility of his handmaid. For behold, from this time, all generations shall call me blessed.
49 Со зорало Дэл тердя манди баро рындо, и свэнто алав Лэско!
For he who is great has done great things for me, and holy is his name.
50 Тангимос Лэско андэ всаворэ родоря, ко пативаса дарал Лэс.
And his mercy is from generation to generations for those who fear him.
51 Вов тердя барэ рындоря Пэстирэ зоралэ вастэса, рострадя колэн, савэ пхутярдэ годяса и водеса,
He has accomplished powerful deeds with his arm. He has scattered the arrogant in the intentions of their heart.
52 Сшута раен пай лэндирэ троноря и вазгля упрэ цэкнэн машкар мануша.
He has deposed the powerful from their seat, and he has exalted the humble.
53 Бокхалэн пхэрдярдя мищимаса и барвалэн отмэкля нисоса.
He has filled the hungry with good things, and the rich he has sent away empty.
54 Вов сэрэсардя, со пхэнэлас лэ дадэнди, лэ Авраамости и лэстирэ бэяцэнди, тэ авэл тангимаско по вако, и подритярдя Израилёс, Пэстирэс бутярнэс. (aiōn g165)
He has taken up his servant Israel, mindful of his mercy,
56 Мария сас лэ Елизаветаса варикай трин шон и рисайля андо пэско чер.
Then Mary stayed with her for about three months. And she returned to her own house.
57 Кала авиля вряма, Елизавета бэяндя шаворэс.
Now the time for Elizabeth to give birth arrived, and she brought forth a son.
58 Ашундэ мануша, савэ жувэнас паша лэндэ, и о родо лако, со дя Рай Дэл о тангимос Пэско лати, и радонаспэ ласа.
And her neighbors and relatives heard that the Lord had magnified his mercy with her, and so they congratulated her.
59 По охто дес онэ авиле тэ обшынэн лэ бэятос и камле тэ акхарэн лэс, сар акхарэн лэсти дадэс — Захария,
And it happened that, on the eighth day, they arrived to circumcise the boy, and they called him by his father’s name, Zechariah.
60 а лэстири дэй пхэндя: — Нат, акхараса лэс Иоаноса.
And in response, his mother said: “Not so. Instead, he shall be called John.”
61 И пхэндэ лати: — Никас на сас андо родо тиро, савэс акхарэнас кадя.
And they said to her, “But there is no one among your relatives who is called by that name.”
62 И пушэнас, сикавэнас лэ вастэнца кав лэско дад, сар вов камэл тэ акхарэл лэ бэятос.
Then they made signs to his father, as to what he wanted him to be called.
63 Захария мангля каштуни сандёры и пистросардя лэнди: «Алав лэско — Иоано». Всаворэ дивосайле.
And requesting a writing tablet, he wrote, saying: “His name is John.” And they all wondered.
64 Андэ кодья ж вряма отпхэрнэпэ лэстирэ ушта, и вов ля тэ дэл дума и тэ лашарэл Дэвлэс.
Then, at once, his mouth was opened, and his tongue loosened, and he spoke, blessing God.
65 И сас дар пэ всаворэ, ко жувэлас паша лэндэ, и роспхэнэнас пала када пав всаворэ плаендирэ тхана Иудеятирэ.
And fear fell upon all of their neighbors. And all these words were made known throughout all the hill country of Judea.
66 Всаворэ, ко ашундя када, тховдэ андо води пэско и пхэнэнас: — Каса авэла када бэято? И о васт лэ Рае Дэвлэско сас лэса.
And all those who heard it stored it up in their heart, saying: “What do you think this boy will be?” And indeed, the hand of the Lord was with him.
67 О Захария, дад лэско, пхэрдиля Свэнто Духоса и пхэндя лав Дэвлэстар:
And his father Zechariah was filled with the Holy Spirit. And he prophesied, saying:
68 — Бахтало исин Рай, Дэл Израилёско, со авиля кай пэстирэ мануша и вытиндя лэн.
“Blessed is the Lord God of Israel. For he has visited and has wrought the redemption of his people.
69 Бишалдя амэнди зоралэс Фэрисаримарес андав чер и родо Давидоско, бутярнэс Пэстирэс,
And he has raised up a horn of salvation for us, in the house of David his servant,
just as he spoke by the mouth of his holy Prophets, who are from ages past: (aiōn g165)
71 со фэрисарэла амэн лэ вражымарендар амарэндар и вастэндар кодэлэндар, савэ амэн на камэн.
salvation from our enemies, and from the hand of all those who hate us,
72 Вов тангосардя амарэ дадэн и сэрэсардя Пэско свэнто завето,
to accomplish mercy with our fathers, and to call to mind his holy testament,
73 сар Вов солахадя амарэ дадэсти Авраамости,
the oath, which he swore to Abraham, our father, that he would grant to us,
74 со Вов фэрисарэла амэн лэ вастэндар амарэ вражымарендар, кай амэ бидарако тэ терас бути Лэсти,
so that, having been freed from the hand of our enemies, we may serve him without fear,
75 тэ жувас англав Лэстэ свэнто и жужо всаворо пэско жувимос.
in holiness and in justice before him, throughout all our days.
76 И тут, бэято, акхарэна пророкоса Майбарэстирэса, колэсти со ту авэса тэ жас англав Рай Дэл, кай тэ гытос о дром Лэсти,
And you, child, shall be called the prophet of the Most High. For you will go before the face of the Lord: to prepare his ways,
77 тэ роспхэнэ Пэстирэ манушэнди, со фэрисаримос дэлпэ, кала авэна эртисардэ лэндирэ бэзэха.
to give knowledge of salvation to his people for the remission of their sins,
78 Амаро Дэл камэл и тангол, и Вов бишалэла амэнди дэнзорутно удуд упрал.
through the heart of the mercy of our God, by which, descending from on high, he has visited us,
79 Вов дэла удуд колэнди, савэ жувэн андэ калимос, и миримос пхирэл паша лэндэ, и тэ тховэл пэрнэ амарэ по дром кав миро!
to illuminate those who sit in darkness and in the shadow of death, and to direct our feet in the way of peace.”
80 Бэято барёлас и терэласпэ майзор духоса, и жувэлас андэ мал жы кола вряматэ, кала сикавэла пэс манушэнди Израилёстирэнди.
And the child grew, and he was strengthened in spirit. And he was in the wilderness, until the day of his manifestation to Israel.
