< Lucas 12 >

1 Enquanto isso, quando uma multidão de muitos milhares se reunia, de tal forma que se pisavam uns aos outros, ele começou a dizer a seus discípulos: “Cuidado com o fermento dos fariseus, que é hipocrisia”.
Laa yogunu ku niligu den taani tuda tuda ŋali ki ŋmaadi bi yaba. Jesu den cili ki maadi leni o ŋoadikaaba ki yedi: “Fangi mani yi yula ki da kubi falisieninba dabinli, lani n tie palalie yantiali.
2 Mas não há nada encoberto que não será revelado, nem escondido que não será conhecido.
Liba kuli ki ye ki wuo ki kan wuodi. Liba kuli ki ye ki duagi ke bi kan bandi la.
3 Portanto, o que quer que tenha dito na escuridão será ouvido na luz. O que você falou ao ouvido nas salas interiores será proclamado nos telhados da casa.
Lanyaapo yin baa yedi yaala li biigili nni kuli, bi baa gbadi la u yensiinu. Yin baa soabidi yaala yi diena nni, bi baa kpaani la bi niba kuli n gbadi.
4 “Eu lhes digo, meus amigos, não tenham medo daqueles que matam o corpo, e depois disso não têm mais o que fazer.
Yinba n danlinba, n yedi yi, yin da jie mani yaala n baa kpa yi gbannandi ki nan kan fidi ki tieni yi bontoala.
5 Mas eu os advertirei a quem devem temer. Temam a quem, depois de matar, tem poder para lançar na Geena. Sim, eu lhes digo, temam-no. (Geenna g1067)
N baa waani yi yin baa jie yua. Ya jie mani yua n baa fidi ki kpa yi, ki go yuandi ki lu yi ku fantanbuogu nni. Yeni de, n yedi yi ke wani n tie yin baa jie yua. (Geenna g1067)
6 “Não são cinco pardais vendidos por duas moedas de assaria? Nem um deles é esquecido por Deus.
Baa kuadi nuani muu muu kaa kumu lie? Ama baa yeni, U Tienu kan sundi bi siiga nni ba yendo po.
7 Mas os próprios pêlos de sua cabeça são todos contados. Portanto, não tenha medo. Você tem mais valor do que muitos pardais.
Yinba wani, baa yi yudi, U Tienu bani ti coali n da maama da jie mani pu kuli, yi pia mayuli ki cie i nuani boncianla.
8 “Digo-vos, todos aqueles que me confessarem diante dos homens, o Filho do Homem também confessará diante dos anjos de Deus;
N yedi yi ke yua n tuo bi niba nintuali ke o tie n yua kuli, o Joa Bijua moko n baa tuo malekinba nintuali ke o tie n yua.
9 mas aquele que me negar na presença dos homens será negado na presença dos anjos de Deus.
Ama yua n nia bi niba nintuali ke waa tie n yua, n moko baa nia o U Tienu malekinba nintuali ke waa tie n yua.
10 Todos que disserem uma palavra contra o Filho do Homem serão perdoados, mas aqueles que blasfemarem contra o Espírito Santo não serão perdoados.
Yua n maadi o Joa Bijua po yaala n bia baa baa sugili, ama yua n sugi U Tienu Fuoma Yua kan baa sugili.
11 Quando o apresentarem diante das sinagogas, dos governantes e das autoridades, não esteja ansioso como ou o que você responderá ou o que você dirá;
Bi ya gedini li balimaama bangima diena nni, yaaka bi bujiaba kani, yaaka paatietoaba kani, ki baa jia leni yi ti buudi, yin da yagi mani yi yama leni yin baa maadi maama ki baa ga yi yula, leni yin baa yedi yaala kuli po,
12 pois o Espírito Santo lhe ensinará, nessa mesma hora, o que você deve dizer”.
kelima lanyogunu lige U Tienu Fuoma yua baa bangi yi yin baa yedi yaala.”
13 Um dos muitos lhe disse: “Professor, diga a meu irmão para dividir a herança comigo”.
Ku niligu siiga niyendo den yedi Jesu: “Canbaa, waani n kpelo wan boagidi ti baa n ŋa ya faali ki teni nni n biinu.”
14 Mas ele lhe disse: “Homem, quem me fez juiz ou árbitro sobre você?”
Jesu den goa ki yedi o: “N danli ŋme dini nni li bali min jia yipo yi maama, ki boagidi yi faali?”
15 Ele disse a eles: “Cuidado! Guardai-vos da cobiça, pois a vida de um homem não consiste na abundância das coisas que ele possui”.
O go den yedi bi niba kuli: “Fangi mani yi yula bonŋanla leni mi ŋalimanbuama, kelima o nilo miali ki ŋua leni o ŋalimano n yaba maama.”
16 Ele lhes contou uma parábola, dizendo: “O solo de um certo homem rico produziu abundantemente”.
Lani Jesu den pua ba mi kpanjama ki yedi: “O piado den ye ke o kuanu loni boncianla.
17 Ele raciocinou dentro de si, dizendo: 'O que farei, porque não tenho espaço para armazenar minhas colheitas?'
O den kpaagi ki yedi o pali nni: 'N baa tieni lede? Kelima mii pia min baa bili n kpaandi kuli naani.”
18 Ele disse: 'Isto é o que farei'. Vou derrubar meus celeiros, construir celeiros maiores, e ali vou armazenar todos os meus grãos e minhas mercadorias.
O den goa ki yedi: 'N bani min baa tieni maama. N baa mumudi n buabuana ki goa ki maa ya n yaba ki cie, ki taani n kpaandi leni n piama kuli ki kuodi lienni.
19 Direi à minha alma: “Alma, você tem muitos bens guardados por muitos anos”. Coma, coma, beba e se alegre”.
Lani n baayedi n yuli: A pia mi piama ke li kandi ya bina n yaba po, ya fuo ki di ki go ñu ki mangidi a pali.'
20 “Mas Deus disse a ele: 'Você é um tolo, esta noite sua alma é exigida de você'. As coisas que você preparou - quem serão elas?'
Ama U Tienu den yedi o: O yanluodaano na dinla ya ñiagu liga n baa taa a naano ŋan bili yaala kuli baa tua ŋme ya yaala?”
21 Assim é aquele que coloca um tesouro para si mesmo, e não é rico para com Deus”.
Jesu go den yedi: “Li tie yeni leni yua n taagi mi piama o yuceli po, ke o cima ki tie U Tienu po.”
22 Ele disse a seus discípulos: “Portanto, eu lhes digo: não estejam ansiosos por sua vida, pelo que comerão, nem ainda pelo seu corpo, pelo que vestirão”.
Li ya puoli jesu den yedi o ŋoadikaaba: Li tie lani yaapo ke n yedi yi, da yagi mani yi yama yi miana yema po, yin baa di yaala, leni yi gbannandi po yin baa yie yaala.
23 A vida é mais do que comida, e o corpo é mais do que roupa.
Li miali cie mi jiema, ti gbannandi mo cie ti tiayiekaadi.
24 Considere os corvos: eles não semeiam, não colhem, não têm armazém ou celeiro, e Deus os alimenta. Quão mais valiosos são vocês do que as aves!
Diidi mani a kankala, baa coagi, baa yendi, baa pia bilikaanu, baa pia buabuana. Leni lankuli U Tienu dindi ba. Ama yinba, yi pia mayuli boncianla ki cie ti bonyugiditi.
25 Qual de vocês, por estarem ansiosos, pode acrescentar um côvado à sua altura?
Yi siiga ŋme yanyangidi n baa teni wan fidi ki foagidi o miali dana baa waanu?
26 Se então vocês não são capazes de fazer nem as mínimas coisas, por que estão ansiosos com o resto?
Yi ya kan fidi ki tieni ya bonla n wa yeni, be yaapo ke yi bangi yaala n sieni kuli po.
27 Considere os lírios, como eles crescem. Eles não labutam, nem giram; no entanto, eu lhe digo que nem mesmo Salomão, em toda a sua glória, estava vestido como um desses.
Diidi mani mi moapuuma n ye maama, maa tuuni maa pia gaali, baa yeni, n yedi yi ke baa o bado Salomono leni o kpiagi ciandi kuli, waa den pundi mi siiga baa yenma n bobi maana.
28 Mas se é assim que Deus veste a grama do campo, que hoje existe e amanhã é lançada no forno, quanto mais ele te vestirá, ó tu de pouca fé?
U Tienu ya bobindi ya muadi n ye ku muagu nni dinla ke bi baa fa ki taa ti ki cuoni mi fantama u fannu nni, laa pia kuli tama o baa yieni yi mo, yinba yaaba ya dandanli n ki yaba.
29 “Não procure o que você vai comer ou o que você vai beber; nem esteja ansioso.
Da yagini mani yi yama leni yin baa di yaala lingina leni yin baa ñu yaala lingima.
30 Pois as nações do mundo procuram depois de todas estas coisas, mas seu Pai sabe que você precisa destas coisas.
Kelima ya nibuoli n ki ŋua U Tienu ŋanduna nni kuli n kuandi bi yama laa bonla nni. Yi Baa bani ke laa bonla tie yipo tiladi.
31 Mas buscai o Reino de Deus, e todas estas coisas vos serão acrescentadas.
Ama yin kpa lingi mani U Tieni diema nni lani laabonla kuli baa pugini yi po.
32 “Não tenha medo, pequeno rebanho, pois é um bom prazer para seu Pai dar-lhe o Reino”.
Da jie mani liba, fini ya yankulu n ki yaba, kelima li mani yi Baa wan pa yi mi diema.
33 Venda o que você tem e dê presentes para os necessitados. Façam para vocês bolsas que não envelheçam, um tesouro no céu que não falhece, onde nenhum ladrão se aproxima e nenhuma traça destrói.
Kuadi mani yin pia yaala, ki pa a luoda yin kuadi ki ba ya ligi. Hanbi mani yi yula po tanpoli po ya ligiboagili n kan biidi leni ya ŋalimani n kaa pia gbenma, a sugida n kan nagini naankani, ti lulugidi mo n kan lugi ki bolini naankani.
34 Pois onde estiver seu tesouro, lá estará também seu coração.
Kelima yi ŋalimani n ye naankani yi yantiana mo baa ye lankane.
35 “Deixe sua cintura ser vestida e suas lâmpadas queimadas”.
Ñagini mani yi ciamu ku gbanñagidigu ki teni yi fidisanmu n ya co.
36 Seja como os homens que estão de olho em seu senhor quando ele voltar da festa de casamento, para que quando ele vier e bater, eles possam abrir imediatamente para ele.
Yeni de, ya tie mani nani ya naacenba n gu bi canbaa n ña mi pocaanjiema po ki kpeni, ke o ya pundi ki yedi: 'luodi mani n po mani, 'ban luodi opo tontoni.
37 Bem-aventurados os servos que o senhor encontrará vigiando quando ele vier. Certamente vos digo que ele se vestirá, os fará reclinar-se e virá para servi-los.
Li pamanli ye leni ya naacenba ke bi canba kpeni ki sua ke bi nua ki gu o yeni. N yedi yi i moamoani ke o baa ñagini o ciaga, ki teni ban kali u saajekaanu kani, wan teni ba mi jiema.
38 Eles serão abençoados se ele vier na segunda ou terceira vigília e os achar assim.
O ya kpeni o kootonmoa-kpialo, yaaka o kootonmoa-yuamo, ki sua ke bi nua ki gu, li pamanli baa ye leni ba.
39 Mas saiba que, se o dono da casa soubesse a que hora o ladrão estava chegando, ele teria observado e não teria permitido que sua casa fosse invadida.
Yin bandi bonŋanla ke o diedaano ya bi bani o sugido n baa cua ya yogunu, o bi baa gu ki kan cedi o sugido n lugidi o dieli ki kua.
40 Portanto, estejam prontos também, pois o Filho do Homem está chegando em uma hora que não se espera dele”.
Yi moko n bogini ki ya gu kelima o Joa Bijua baa cua yin ki daani o ya yogunu.”
41 Peter disse a ele: “Senhor, você está contando esta parábola para nós, ou para todos?
Pieli den yedi o: “N daano, a pua mi naa kpanjama tinba bebe po bi? Bi niba kuli po?”
42 O Senhor disse: “Quem é então o fiel e sábio mordomo, que seu senhor colocará sobre sua casa, para lhes dar sua porção de alimento nos momentos certos?
O diedo den yedi: “Hme n tie ya tuonsoanjiidi-dugikoa n pia mi yanfuoma, ke o canbaa guuni o o niba ke wan ya tendi ba ya jiema n bili bipo?
43 Bem-aventurado aquele servo que seu senhor encontrará fazendo isso quando vier.
Li pamanli baa ye leni laa naacemo o canbaa ya kpeni ki sua ke o tiendi yeni.
44 Em verdade vos digo que ele o colocará sobre tudo o que ele tem.
N waani yi i moamoani, o canbaa baa guuni o piama kuli.
45 Mas se aquele servo diz em seu coração: 'Meu senhor atrasa sua vinda', e começa a bater nos servos e nas criadas, e a comer, beber e se embriagar,
Ama laa naacemo ya yedi o pali nni: 'n canbaa waagi mi kpenma,' ki ji pua bi tuonsoanba bi jaba leni bi puoba kuli, ki di ki go ñu ŋali ki guodi,
46 então o senhor daquele servo virá em um dia em que ele não o espera e em uma hora que ele não sabe, e o cortará em dois, e colocará sua porção com os infiéis.
laa naacemo canbaa baa kpeni wan ki daani o ya daali leni wan ki faami ya yogunu. o baa teni ban waani o fala ŋali boncianla, ki gedi o ki ban taani leni yaaba n ki ŋua U Tienu.
47 aquele servo que conhecia a vontade de seu senhor, e não preparou nem fez o que queria, será espancado com muitas riscas,
Ya naacemo n bani o canbaa n bua wan ya tiedi yaala ki naa bogidi liba, kaa tiendi nani o canbaa n waani o maama, bi baa pua o ya puadi n yaba.
48 mas aquele que não sabia, e fez coisas dignas de riscas, será espancado com poucas riscas. A quem muito é dado, muito será exigido dele; e a quem muito foi confiado, muito mais será pedido dele.
De yua n kaa bani o canbaa n bua wan ya tiendi yaala, ki tiendi ya bonla n pundi ti puadi, o puadi kan ya yaba. Ban teni yua boncianla, bi baa bili ke wan guani boncianla. Ban piani yua ke li yaba bi baa bili ke wan guani yaala n yaba ki cie.
49 “Eu vim para lançar fogo sobre a terra. Gostaria que já tivesse sido acendido.
N cua ki baa lu mi fantama ŋanduna nni. N bua ŋali bonŋanla ke li bi tuodi ki cuo no.
50 Mas eu tenho um batismo para ser batizado, e como estou angustiado até que ele seja realizado!
Ama bi baa kpa batisi nni ya batisima n tie fala. N yama yagini boncianla ŋali lan baa tieni ki gbeni.
51 Você acha que eu vim para dar paz na terra? Eu lhe digo que não, mas sim divisão.
Naani yi tama ke n cua ki baa tieni mi yanduanma ŋanduna nni bi? A-a, N cuani mi paadime.
52 Pois de agora em diante, haverá cinco em uma casa divididos, três contra dois, e dois contra três.
Moala liiga niba muu dieyengu nni baa paadi leni bi yaba, niba taa baa koani leni niba lie, niba lie n koani leni niba taa.
53 Serão divididos, pai contra filho, e filho contra pai; mãe contra filha, e filha contra mãe; sogra contra nora, e nora contra sogra”.
Bibaa baa koani leni o bijua, ki bonjaga mo n ya n ya koani leni o baa, binaa n koani leni o bisalo, ki bonpuoga mo n koani leni o naa. Yaanaa baa koani leni o biyuaga, ki biyuaga mo n koani leni o yaanaa.”
54 Ele disse também às multidões: “Quando você vê uma nuvem se levantando do oeste, imediatamente você diz: 'Um banho está vindo', e assim acontece.
Jesu go den yedi a nigola: “Yi ya laa ke ku tawaligu fii nintuali po, yi yen yedi tontoni ke ki taaga baa mi. Li yen tua yeni mo.
55 Quando sopra um vento do sul, você diz: 'Haverá um calor abrasador' e isso acontece.
Yi ya laa ke u faalu ñani niganu po, yi yen yedi ke ku wuligu baa tieni. Li moko yen tua yeni.
56 Seus hipócritas! Vocês sabem interpretar a aparência da terra e do céu, mas como é que desta vez não interpretam?
Yinba pala lie danba na, yi bani ki bundi tanpoli leni ki tinga sinankeeninba, be yaapo ke yi naa bani ki bundi ya yogunu n tie na ya sinankeeninba wani?
57 “Por que vocês não julgam por si mesmos o que é certo?
Be n teni ke yii kpaagi ki bandi yin baa tieni yaala lan ya tiegi?
58 Pois quando você estiver indo com seu adversário diante do magistrado, tente diligentemente no caminho para ser libertado dele, para que ele não o arraste até o juiz, e o juiz o entregue ao oficial, e o oficial o jogue na prisão.
Han yegi leni a koanginkoa ke yi caa li bujiali po ya yogunu, ŋan moandi ki dagidi leni o u sanu nni wan da gedini a o bujialo kani, o bujialo n da teni a sandalima, sandalima mo n da luoni a li kpaadidieli nni.
59 Eu lhe digo, você não sairá de lá de forma alguma até que tenha pago o último centavo.”
N yedi a, a kan ña lienni kali a ban pani ki gbeni, kaa sieni baa tanga.”

< Lucas 12 >