Provérbios 17

1 Melhor é um bocado seco, e com ele a tranquilidade, do que a casa cheia de vítimas, com contenda.

Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.

2 O servo prudente dominará sobre o filho que faz envergonhar; e entre os irmãos repartirá a herança.

Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.

3 O crisol é para a prata, e o forno para o ouro; mas o Senhor prova os corações.

Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.

4 O malfazejo atenta para o lábio iníquo: o mentiroso inclina os ouvidos à língua maligna.

Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.

5 O que escarnece do pobre insulta ao que o criou: o que se alegra da calamidade não ficará inocente.

Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.

6 Coroa dos velhos são os filhos dos filhos; e a glória dos filhos são seus pais.

Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.

7 Não convém ao tolo o lábio excelente: quanto menos ao príncipe o lábio mentiroso.

Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.

8 Pedra preciosa é o presente aos olhos dos que o recebem; para onde quer que se volver, servirá de proveito.

Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.

9 O que encobre a transgressão busca a amizade, mas o que renova a coisa, separa os maiores amigos.

Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.

10 Mais profundamente entra a repreensão no prudente, do que cem açoites no tolo.

Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.

11 Na verdade o rebelde não busca senão o mal, mas mensageiro cruel se enviará contra ele.

Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.

12 Encontre-se com o homem a ursa roubada dos filhos; mas não o louco na sua estultícia.

[Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.

13 Quanto àquele que torna mal por bem, não se apartará o mal da sua casa.

Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.

14 Como o que solta as águas, é o princípio da contenda, pelo que, antes que sejas envolto, deixa a porfia.

Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.

15 O que justifica ao ímpio, e condena ao justo, ambos são abomináveis ao Senhor, tanto um como o outro.

Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.

16 De que serviria o preço na mão do tolo para comprar a sabedoria, visto que não tem entendimento?

Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?

17 Em todo o tempo ama o amigo; e para a angústia nasce o irmão.

Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.

18 O homem falto de entendimento dá a mão, ficando por fiador diante do seu companheiro.

Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.

19 O que ama a contenda ama a transgressão; o que alça a sua porta busca a ruína.

Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.

20 O perverso de coração nunca achará o bem; e o que tem a língua dobre virá a cair no mal

Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.

21 O que gera a um tolo para a sua tristeza o faz; e o pai do insensato não se alegrará.

Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.

22 O coração alegre serve de bom remédio, mas o espírito abatido virá a secar os ossos.

Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.

23 O ímpio tomará o presente do seio, para perverter as veredas da justiça.

Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.

24 No rosto do entendido se vê a sabedoria, porém os olhos do louco estão nas extremidades da terra.

Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.

25 O filho insensato é tristeza para seu pai, e amargura para a que o pariu.

Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.

26 Não é bom também pôr pena ao justo, nem que firam os príncipes ao que obra justamente.

Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.

27 Retém as suas palavras o que possui o conhecimento, e o homem de entendimento é de precioso espírito.

Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.

28 Até o tolo, quando se cala, será reputado por sábio; e o que cerrar os seus lábios por entendido.

Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.