Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
Parabolæ Salomonis, filii David, regis Israel.
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
Ad sciendam sapientiam, et disciplinam:
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
ad intelligenda verba prudentiæ: et suscipiendam eruditionem doctrinæ, iustitiam, et iudicium, et æquitatem:
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
ut detur parvulis astutia, adolescenti scientia, et intellectus.
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
Audiens, sapiens sapientior erit: et intelligens gubernacula possidebit.
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
Animadvertet parabolam, et interpretationem, verba sapientum, et ænigmata eorum.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
Timor Domini principium sapientiæ. Sapientiam, atque doctrinam stulti despiciunt.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Audi, fili mi, disciplinam patris tui, et ne dimittas legem matris tuæ:
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
ut addatur gratia capiti tuo, et torques collo tuo.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
Fili mi, si te lactaverint peccatores, ne acquiescas eis.
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
Si dixerint: Veni nobiscum, insidiemur sanguini, abscondamus tendiculas contra insontem frustra:
deglutiamus eum sicut infernus viventem, et integrum quasi descendentem in lacum. (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
Omnem pretiosam substantiam reperiemus, implebimus domos nostras spoliis.
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
Sortem mitte nobiscum, marsupium unum sit omnium nostrum.
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
Fili mi, ne ambules cum eis, prohibe pedem tuum a semitis eorum.
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
Pedes enim illorum ad malum currunt, et festinant ut effundant sanguinem.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
Frustra autem iacitur rete ante oculos pennatorum.
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
Ipsi quoque contra sanguinem suum insidiantur, et moliuntur fraudes contra animas suas.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
Sic semitæ omnis avari, animas possidentium rapiunt.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Sapientia foris prædicat, in plateis dat vocem suam:
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
in capite turbarum clamitat, in foribus portarum urbis profert verba sua, dicens:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
Usquequo parvuli diligitis infantiam, et stulti ea, quæ sibi sunt noxia, cupient, et imprudentes odibunt scientiam?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Convertimini ad correptionem meam: en proferam vobis spiritum meum, et ostendam vobis verba mea.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Quia vocavi, et renuistis: extendi manum meam, et non fuit qui aspiceret.
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis.
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
Ego quoque in interitu vestro ridebo, et subsannabo, cum vobis id, quod timebatis, advenerit.
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
Cum irruerit repentina calamitas, et interitus quasi tempestas ingruerit: quando venerit super vos tribulatio, et angustia:
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Tunc invocabunt me, et non exaudiam: mane consurgent, et non invenient me:
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
eo quod exosam habuerint disciplinam, et timorem Domini non susceperint,
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
nec acquieverint consilio meo, et detraxerint universæ correptioni meæ.
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
Comedent igitur fructus viæ suæ, suisque consiliis saturabuntur.
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
Aversio parvulorum interficiet eos, et prosperitas stultorum perdet illos.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
Qui autem me audierit, absque terrore requiescet, et abundantia perfruetur, timore malorum sublato.
