Przysłów 3
1 Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
My son, don’t forget my teaching, but let your heart keep my commandments,
2 Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
for they will add to you length of days, years of life, and peace.
3 Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
Don’t let kindness and truth forsake you. Bind them around your neck. Write them on the tablet of your heart.
4 Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
So you will find favour, and good understanding in the sight of God and man.
5 Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
Trust in the LORD with all your heart, and don’t lean on your own understanding.
6 Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
In all your ways acknowledge him, and he will make your paths straight.
7 Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
Don’t be wise in your own eyes. Fear the LORD, and depart from evil.
8 [To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
It will be health to your body, and nourishment to your bones.
9 Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
Honour the LORD with your substance, with the first fruits of all your increase;
10 A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
so your barns will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.
11 Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
My son, don’t despise the LORD’s discipline, neither be weary of his correction;
12 Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
for whom the LORD loves, he corrects, even as a father reproves the son in whom he delights.
13 Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
Happy is the man who finds wisdom, the man who gets understanding.
14 Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
For her good profit is better than getting silver, and her return is better than fine gold.
15 Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
She is more precious than rubies. None of the things you can desire are to be compared to her.
16 Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
Length of days is in her right hand. In her left hand are riches and honour.
17 Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
Her ways are ways of pleasantness. All her paths are peace.
18 Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
She is a tree of life to those who lay hold of her. Happy is everyone who retains her.
19 PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
By wisdom the LORD founded the earth. By understanding, he established the heavens.
20 Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
By his knowledge, the depths were broken up, and the skies drop down the dew.
21 Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
My son, let them not depart from your eyes. Keep sound wisdom and discretion,
22 A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
so they will be life to your soul, and grace for your neck.
23 Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
Then you shall walk in your way securely. Your foot won’t stumble.
24 Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
When you lie down, you will not be afraid. Yes, you will lie down, and your sleep will be sweet.
25 Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
Don’t be afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it comes;
26 PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
for the LORD will be your confidence, and will keep your foot from being taken.
27 Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
Don’t withhold good from those to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
28 Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
Don’t say to your neighbour, “Go, and come again; tomorrow I will give it to you,” when you have it by you.
29 Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
Don’t devise evil against your neighbour, since he dwells securely by you.
30 Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
Don’t strive with a man without cause, if he has done you no harm.
31 Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
Don’t envy the man of violence. Choose none of his ways.
32 Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
For the perverse is an abomination to the LORD, but his friendship is with the upright.
33 Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
The LORD’s curse is in the house of the wicked, but he blesses the habitation of the righteous.
34 On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
Surely he mocks the mockers, but he gives grace to the humble.
35 Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
The wise will inherit glory, but shame will be the promotion of fools.
