Przysłów 27
1 Nie chlub się dniem jutrzejszym, bo nie wiesz, co dzień przyniesie.
Do not boast about tomorrow, for you do not know what a day may bring.
2 Niech inny cię chwali, a nie twoje usta; ktoś obcy, a nie twoje wargi.
Let another praise you, and not your own mouth— a stranger, and not your own lips.
3 Ciężki jest kamień i piasek waży, ale gniew głupca cięższy od obu.
A stone is heavy and sand is a burden, but aggravation from a fool outweighs them both.
4 Okrutny jest gniew i straszliwa zapalczywość, lecz któż się ostoi przed zazdrością?
Wrath is cruel and anger is like a flood, but who can withstand jealousy?
5 Lepsza jest jawna nagana niż skryta miłość.
Better an open rebuke than love that is concealed.
6 Rany przyjaciela [są] wierne, ale pocałunki wroga [są] zwodnicze.
The wounds of a friend are faithful, but the kisses of an enemy are deceitful.
7 Dusza nasycona podepcze plaster miodu, a dla głodnej duszy wszystko, co gorzkie, jest słodkie.
The soul that is full loathes honey, but to a hungry soul, any bitter thing is sweet.
8 Jak ptak odlatuje od swego gniazda, tak człowiek odchodzi od swego miejsca.
Like a bird that strays from its nest is a man who wanders from his home.
9 Maść i kadzidło radują serce, tak słodycz przyjaciela dzięki radzie od serca.
Oil and incense bring joy to the heart, and the sweetness of a friend is counsel to the soul.
10 Nie opuszczaj swego przyjaciela ani przyjaciela twego ojca, a w dniu twego nieszczęścia nie wchodź do domu twego brata, bo lepszy [jest] sąsiad bliski niż brat daleki.
Do not forsake your friend or your father’s friend, and do not go to your brother’s house in the day of your calamity; better a neighbor nearby than a brother far away.
11 Bądź mądrym, synu mój, rozwesel moje serce, abym mógł odpowiedzieć temu, który mi urąga.
Be wise, my son, and bring joy to my heart, so that I can answer him who taunts me.
12 Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, a prości idą dalej i ponoszą karę.
The prudent see danger and take cover; but the simple keep going and pay the penalty.
13 Zabierz szatę temu, kto [ręczył za] obcego, i od tego, który ręczył za cudzą kobietę, weź zastaw.
Take the garment of him who posts security for a stranger; get collateral if it is for a foreigner.
14 Kto wczesnym rankiem błogosławi swemu przyjacielowi donośnym głosem, temu będzie to poczytane za przekleństwo.
If one blesses his neighbor with a loud voice early in the morning, it will be counted to him as a curse.
15 Nieustające kapanie w dniu rzęsistego deszczu i kłótliwa żona są sobie podobne;
A constant dripping on a rainy day and a contentious woman are alike—
16 Kto ją ukrywa, ukrywa wiatr i w prawej ręce [wonny] olejek, który sam siebie wydaje.
restraining her is like holding back the wind or grasping oil with one’s right hand.
17 Żelazo ostrzy się żelazem, tak człowiek zaostrza oblicze swego przyjaciela.
As iron sharpens iron, so one man sharpens another.
18 Kto strzeże drzewa figowego, spożyje jego owoc; tak kto posługuje swemu panu, dozna czci.
Whoever tends a fig tree will eat its fruit, and he who looks after his master will be honored.
19 Jak w wodzie odbija się twarz, tak w sercu człowieka – człowiek.
As water reflects the face, so the heart reflects the true man.
Sheol and Abaddon are never satisfied; so the eyes of man are never satisfied. (Sheol h7585)
21 Czym dla srebra jest tygiel, a dla złota piec, tym dla człowieka pochwała.
A crucible for silver and a furnace for gold, but a man is tested by the praise accorded him.
22 Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.
Though you grind a fool like grain with mortar and a pestle, yet his folly will not depart from him.
23 Doglądaj pilnie swego dobytku [i] troszcz się o [swe] stada.
Be sure to know the state of your flocks, and pay close attention to your herds;
24 Bo bogactwo nie [trwa] na wieki ani korona przez wszystkie pokolenia.
for riches are not forever, nor does a crown endure to every generation.
25 Trawa wyrasta, pojawia się zieleń, z gór zioła zbierają.
When hay is removed and new growth appears and the grain from the hills is gathered,
26 Owce są na twoje szaty, a kozły [są] zapłatą za pole.
the lambs will provide you with clothing, and the goats with the price of a field.
27 I dosyć mleka koziego na pokarm dla ciebie, na wyżywienie twego domu i na utrzymanie twoich służebnic.
You will have plenty of goats’ milk to feed you— food for your household and nourishment for your maidservants.
