Przysłów 24

1 Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;

No tengas envidia de los hombres malvados; ni ansia de estar con ellos;

2 Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.

porque su corazón maquina rapiñas, y sus labios hablan para dañar.

3 Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.

Con la sabiduría se edifica una casa, y con la prudencia se afirma.

4 Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.

Con la inteligencia se hinchen sus cámaras de todo lo más precioso y deseable.

5 Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.

El hombre sabio está lleno de fuerza; el que tiene sabiduría aumenta su poder.

6 Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.

Pues con prudentes medidas puedes ganar la guerra, y donde hay muchos consejeros allí está la victoria.

7 Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.

Cosa demasiado alta es para el necio la sabiduría; no abrirá él en el foro su boca.

8 Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.

Quien medita cómo hacer daño será llamado intrigante.

9 Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.

El afán del insensato consiste en pecar, y abominable para los hombres es el maldiciente.

10 Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.

Si desfalleces en el día de la prueba, tu fortaleza es poca cosa.

11 [Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;

Libra a los que son llevados a la muerte; a los que andan vacilando al degolladero, sálvalos.

12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?

Si dijeres: “¿Cómo saberlo?” ¿Acaso no lo ve Aquel que pesa los corazones? Bien lo sabe Aquel que vela sobre tu vida; Él retribuirá a cada cual según sus obras.

13 Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.

Come, hijo mío, miel, porque es buena, y el panal, que es dulce para tu paladar.

14 Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.

Tal será para tu alma la sabiduría; si la hallares, el porvenir será tuyo, y tu esperanza no será frustrada.

15 Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;

No pongas, malvado, asechanzas a la morada del justo, ni devastes el lugar de su reposo.

16 Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.

El justo se levanta, aunque caiga siete veces, los impíos, empero, se pierden en el mal.

17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;

No te goces en la caída de tu enemigo; si sucumbe no se alegre tu corazón,

18 Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.

no sea que al verlo Yahvé se ofenda y aparte de sobre él su enojo.

19 Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;

No te irrites a causa de los impíos, ni envidies a los malhechores.

20 Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.

Porque no hay porvenir para el malo; la lámpara de los impíos se apagará.

21 Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;

Hijo mío, teme a Yahvé y al rey, y no te asocies con los revoltosos;

22 Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?

porque de repente vendrá sobre ellos su ruina, y la desventura de ambos, ¿quién la conoce?

23 I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.

También estas son sentencias de los sabios: Es cosa mala hacer acepción de personas en el juicio.

24 Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.

Quien dice al delincuente: “Tú tienes razón”, será maldito del pueblo y detestado de la gente.

25 A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.

Y aquellos que lo condenan, serán alabados, y sobre ellos vienen ricas bendiciones.

26 Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.

Los labios besa quien responde palabras rectas.

27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.

Haz con esmero tu trabajo de afuera, aplicándolo a tu campo, y luego podrás edificar tu casa.

28 Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.

No seas de ligero testigo contra tu prójimo; ¿quieres acaso engañarlo con tus labios?

29 Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.

No digas: “Como él me trató, así haré con él, le daré el pago según sus obras.”

30 Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;

Pasé junto al campo del perezoso, y junto a la viña del insensato;

31 A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.

y he aquí que espinas brotaban por todas partes, ortigas cubrían su superficie y la cerca de piedra estaba destruida.

32 Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.

Lo vi y me puse a reflexionar; lo miré y aprendí esta lección:

33 Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;

Un poco dormir, un poco dormitar, cruzar un poco las manos para descansar,

34 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.

y sobrevendrá cual salteador la miseria, y como hombre armado, la necesidad.