Łukasza 1
1 Ponieważ wielu podjęło się sporządzić opis tych wydarzeń, co do których mamy zupełną pewność;
Forsothe for manye men enforceden to ordeyne the tellyng of thingis, whiche ben fillid in vs,
2 Tak jak nam [je] przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa;
as thei that seyn atte the bigynnyng, and weren ministris of the word,
3 Postanowiłem i ja, który to wszystko od początku dokładnie wybadałem, opisać ci [to] po kolei, zacny Teofilu;
bitaken, it is seen also to me, hauynge alle thingis diligentli bi ordre, to write to thee,
4 Abyś nabrał pewności co do tego, czego cię nauczono.
thou best Theofile, that thou knowe the treuthe of tho wordis, of whiche thou art lerned.
5 Za dni Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza. Miał on za żonę [jedną] z córek Aarona, której na imię było Elżbieta.
In the daies of Eroude, kyng of Judee, ther was a prest, Sakarie bi name, of the sorte of Abia, and his wijf was of the douytris of Aaron, and hir name was Elizabeth.
6 Oboje byli sprawiedliwi w oczach Boga, postępując nienagannie według wszystkich przykazań i nakazów Pana.
And bothe weren iust bifor God, goynge in alle the maundementis and iustifiyngis of the Lord, withouten pleynt.
7 Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna, i oboje byli w podeszłym wieku.
And thei hadden no child, for Elizabeth was bareyn, and bothe weren of grete age in her daies.
8 A gdy pełnił służbę kapłańską przed Bogiem w kolejności swojej zmiany;
And it bifel, that whanne Zacarie schulde do the office of preesthod, in the ordre of his cours tofor God,
9 Zgodnie ze zwyczajem urzędu kapłańskiego padł na niego los, aby wejść do świątyni Pana i palić kadzidło.
aftir the custome of the preesthod, he wente forth bi lot, and entride in to the temple, to encense.
10 A cała rzesza ludzi modliła się na zewnątrz w czasie kadzenia.
And al the multitude of the puple was with outforth, and preiede in the our of encensyng.
11 Wtedy ukazał mu się anioł Pana stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia.
And an aungel of the Lord apperide to hym, and stood on the riythalf of the auter of encense.
12 I przeraził się Zachariasz na jego widok, i ogarnął go strach.
And Zacarie seynge was afraied, and drede fel vpon hym.
13 Lecz anioł powiedział do niego: Nie bój się, Zachariaszu, bo twoja modlitwa została wysłuchana. Elżbieta, twoja żona, urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan.
And the aungel seide to hym, Zacarie, drede thou not; for thi preyer is herd, and Elizabeth, thi wijf, schal bere to thee a sone, and his name schal be clepid Joon.
14 Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu będzie się radować z jego narodzin.
And ioye and gladyng schal be to thee; and many schulen `haue ioye in his natyuyte.
15 Będzie bowiem wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani mocnego napoju i zostanie napełniony Duchem Świętym już w łonie swojej matki.
For he schal be greet bifor the Lord, and he schal not drynke wyn and sidir, and he schal be fulfillid with the Hooli Goost yit of his modir wombe.
16 I wielu z synów Izraela nawróci do Pana, ich Boga.
And he schal conuerte many of the children of Israel to her Lord God;
17 On bowiem pójdzie przed nim w duchu i mocy Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a opornych ku roztropności sprawiedliwych, aby przygotować Panu lud gotowy.
and he schal go bifor hym in the spirit and the vertu of Helie; and he schal turne the hertis of the fadris in to the sones, and men out of bileue to the prudence of iust men, to make redi a perfit puple to the Lord.
18 I powiedział Zachariasz do anioła: Po czym to poznam? Bo ja jestem stary i moja żona jest w podeszłym wieku.
And Zacarie seide to the aungel, Wherof schal Y wite this? for Y am eld, and my wijf hath gon fer in to hir daies.
19 A anioł mu odpowiedział: Ja jestem Gabriel, który stoi przed Bogiem. Zostałem posłany, aby mówić do ciebie i przynieść ci tę radosną nowinę.
And the aungel answeride, and seide to hym, For Y am Gabriel, that stonde niy bifor God; and Y am sent to thee to speke, and to euangelize to thee these thingis.
20 I będziesz niemy, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, kiedy się to stanie, dlatego że nie uwierzyłeś moim słowom, które się wypełnią w swoim czasie.
And lo! thou schalt be doumbe, and thou schalt not mow speke til in to the dai, in which these thingis schulen be don; for thou hast not bileued to my wordis, whiche schulen be fulfillid in her tyme.
21 A ludzie czekali na Zachariasza i dziwili się, że tak długo przebywa w świątyni.
And the puple was abidynge Zacarie, and thei wondriden, that he tariede in the temple.
22 Kiedy wyszedł, nie mógł do nich mówić. I zrozumieli, że miał widzenie w świątyni, bo dawał im znaki, i pozostał niemy.
And he yede out, and myyte not speke to hem, and thei knewen that he hadde seyn a visioun in the temple. And he bikenyde to hem, and he dwellide stille doumbe.
23 A gdy skończyły się dni jego posługi, wrócił do swego domu.
And it was don, whanne the daies of his office weren fulfillid, he wente in to his hous.
24 Po tych dniach Elżbieta, jego żona, poczęła i ukrywała się przez pięć miesięcy, mówiąc:
And aftir these daies Elizabeth, his wijf, conseyuede, and hidde hir fyue monethis, and seide,
25 Tak mi uczynił Pan w dniach, kiedy wejrzał [na mnie], aby zdjąć moją hańbę w oczach ludzi.
For so the Lord dide to me in the daies, in whiche he bihelde, to take awei my repreef among men.
26 A w szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret;
But in the sixte moneth the aungel Gabriel was sent fro God in to a citee of Galilee, whos name was Nazareth,
27 Do dziewicy zaślubionej mężczyźnie, któremu na imię było Józef, z rodu Dawida; a dziewicy było na imię Maria.
to a maidyn, weddid to a man, whos name was Joseph, of the hous of Dauid; and the name of the maidun was Marie.
28 Kiedy anioł przyszedł do niej, powiedział: Witaj, obdarowana łaską, Pan jest z tobą. Błogosławiona jesteś między kobietami.
And the aungel entride to hir, and seide, Heil, ful of grace; the Lord be with thee; blessid be thou among wymmen.
29 Ale ona, ujrzawszy [go], zlękła się z powodu jego słów i zastanawiała się, co miałoby znaczyć to pozdrowienie.
And whanne sche hadde herd, sche was troublid in his word, and thouyte what maner salutacioun this was.
30 Wtedy anioł powiedział do niej: Nie bój się, Mario, znalazłaś bowiem łaskę u Boga.
And the aungel seide to hir, Ne drede thou not, Marie, for thou hast foundun grace anentis God.
31 Oto poczniesz w [swym] łonie i urodzisz syna, któremu nadasz imię Jezus.
Lo! thou schalt conceyue in wombe, and schalt bere a sone, and thou schalt clepe his name Jhesus.
32 Będzie on wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron jego ojca Dawida.
This schal be greet, and he schal be clepid the sone of the Hiyeste; and the Lord God schal yeue to hym the seete of Dauid, his fadir,
and he schal regne in the hous of Jacob with outen ende, and of his rewme schal be noon ende. (aiōn g165)
34 Wtedy Maria powiedziała do anioła: Jak to się stanie, skoro nie obcowałam z mężczyzną?
And Marie seide to the aungel, On what maner schal this thing be doon, for Y knowe not man?
35 A anioł jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię. Dlatego też to święte, co się z ciebie narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.
And the aungel answeride, and seide to hir, The Hooly Goost schal come fro aboue in to thee, and the vertu of the Hiyeste schal ouerschadewe thee; and therfor that hooli thing that schal be borun of thee, schal be clepid the sone of God.
36 A oto Elżbieta, twoja krewna, także poczęła syna w swojej starości i jest w szóstym miesiącu ta, którą nazywano niepłodną.
And lo! Elizabeth, thi cosyn, and sche also hath conceyued a sone in hir eelde, and this moneth is the sixte to hir that is clepid bareyn;
37 Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego.
for euery word schal not be inpossible anentis God.
38 I powiedziała Maria: Oto służebnica Pana, niech mi się stanie według twego słowa. Wtedy odszedł od niej anioł.
And Marie seide, Lo! the handmaydyn of the Lord; be it don to me aftir thi word. And the aungel departide fro hir.
39 W tych dniach Maria wstała i poszła z pośpiechem w góry do miasta w Judei.
And Marie roos vp in tho daies, and wente with haaste in to the mounteyns, in to a citee of Judee.
40 Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę.
And sche entride in to the hous of Zacarie, and grette Elizabeth.
41 A gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Marii, poruszyło się dziecko w jej łonie i Elżbieta została napełniona Duchem Świętym.
And it was don, as Elizabeth herde the salutacioun of Marie, the yong child in hir wombe gladide. And Elizabeth was fulfillid with the Hooli Goost,
42 I zawołała donośnym głosem: Błogosławiona jesteś między kobietami i błogosławiony jest owoc twego łona.
and criede with a greet vois, and seide, Blessid be thou among wymmen, and blessid be the fruyt of thi wombe.
43 A skądże mi to, że matka mego Pana przyszła do mnie?
And whereof is this thing to me, that the modir of my Lord come to me?
44 Gdy bowiem głos twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dziecko w moim łonie.
For lo! as the voice of thi salutacioun was maad in myn eeris, the yong child gladide in ioye in my wombe.
45 A błogosławiona, która uwierzyła. Spełni się bowiem to, co zostało jej powiedziane przez Pana.
And blessid be thou, that hast bileued, for thilke thingis that ben seid of the Lord to thee, schulen be parfitli don.
46 Wtedy Maria powiedziała: Wielbi moja dusza Pana;
And Marie seide, Mi soule magnyfieth the Lord,
47 I rozradował się mój duch w Bogu, moim Zbawicielu;
and my spirit hath gladid in God, myn helthe.
48 Bo wejrzał na uniżenie swojej służebnicy. Oto bowiem wszystkie pokolenia będą mnie odtąd nazywać błogosławioną.
For he hath biholdun the mekenesse of his handmaidun.
49 Bo uczynił mi wielkie rzeczy ten, który jest mocny, i święte jest jego imię.
For lo! of this alle generaciouns schulen seie that Y am blessid. For he that is myyti hath don to me grete thingis, and his name is hooli.
50 A jego miłosierdzie z pokolenia na pokolenie nad tymi, którzy się go boją.
And his mercy is fro kynrede in to kynredes, to men that dreden hym.
51 Okazał moc swoim ramieniem i rozproszył pysznych w myślach ich serc.
He made myyt in his arme, he scaterede proude men with the thouyte of his herte.
52 Strącił mocarzy z tronów, a wywyższył pokornych.
He sette doun myyti men fro sete, and enhaunside meke men.
53 Głodnych napełnił dobrami, a bogaczy odprawił z niczym.
He hath fulfillid hungri men with goodis, and he hath left riche men voide.
54 Ujął się za Izraelem, swym sługą, pomny na [swoje] miłosierdzie;
He, hauynge mynde of his mercy, took Israel, his child;
as he hath spokun to oure fadris, to Abraham and to his seed, in to worldis. (aiōn g165)
56 I została z nią Maria około trzech miesięcy, a potem wróciła do swego domu.
And Marie dwellide with hir, as it were thre monethis, and turnede ayen in to hir hous.
57 Dla Elżbiety zaś nadszedł czas porodu i urodziła syna.
But the tyme of beryng child was fulfillid to Elizabeth, and sche bare a sone.
58 A gdy jej sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan okazał jej swoje wielkie miłosierdzie, cieszyli się razem z nią.
And the neiyboris and cosyns of hir herden, that the Lord hadde magnyfied his mercy with hir; and thei thankiden hym.
59 A ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecko, i [chcieli] nadać mu imię jego ojca, Zachariasza.
And it was don in the eiyte dai, thei camen to circumcide the child; and thei clepiden hym Zacarie, bi the name of his fadir.
60 Ale jego matka powiedziała: Nie tak, lecz będzie się nazywał Jan.
And his moder answeride, and seide, Nay, but he schal be clepid Joon.
61 I powiedzieli do niej: Nie ma nikogo w twoim rodzie, kogo by nazwano tym imieniem.
And thei seiden to hir, For no man is in thi kynrede, that is clepid this name.
62 Pytali więc znakami jego ojca, jak chce go nazwać.
And thei bikeneden to his fadir, what he wolde that he were clepid.
63 A on poprosił o tabliczkę i napisał: Jan jest jego imię. I dziwili się wszyscy.
And he axynge a poyntil, wroot, seiynge, Joon is his name.
64 Natychmiast otworzyły się jego usta i [rozwiązał się] jego język, i mówił, wielbiąc Boga.
And alle men wondriden. And anoon his mouth was openyd, and his tunge, and he spak, and blesside God.
65 I padł strach na wszystkich ich sąsiadów, i po całej górskiej krainie judzkiej rozgłoszone zostały wszystkie te słowa.
And drede was maad on alle her neiyboris, and alle these wordis weren pupplischid on alle the mounteyns of Judee.
66 Wszyscy zaś, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i mówili: Cóż to będzie za dziecko? I była z nim ręka Pańska.
And alle men that herden puttiden in her herte, and seiden, What maner child schal this be? For the hoond of the Lord was with hym.
67 A Zachariasz, jego ojciec, będąc napełniony Duchem Świętym, prorokował:
And Zacarie, his fadir, was fulfillid with the Hooli Goost, and prophesiede,
68 Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, bo nawiedził i odkupił swój lud;
and seide, Blessid be the Lord God of Israel, for he hath visitid, and maad redempcioun of his puple.
69 I wzbudził nam róg zbawienia w domu Dawida, swego sługi;
And he hath rerid to vs an horn of heelthe in the hous of Dauid, his child.
As he spak bi the mouth of hise hooli prophetis, that weren fro the world. (aiōn g165)
71 [Że nas] wybawi od naszych nieprzyjaciół i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą;
Helthe fro oure enemyes, and fro the hoond of alle men that hatiden vs.
72 Aby okazać miłosierdzie naszym ojcom i przypomnieć swoje święte przymierze;
To do merci with oure fadris, and to haue mynde of his hooli testament.
73 I przysięgę, którą złożył Abrahamowi, naszemu ojcu;
The greet ooth that he swoor to Abraham, oure fadir, to yyue hym silf to vs.
74 Że nam da, [abyśmy] mu służyli bez lęku, wybawieni z ręki naszych nieprzyjaciół;
That we with out drede delyuered fro the hoond of oure enemyes,
75 W świętości i sprawiedliwości przed nim po wszystkie dni naszego życia.
serue to hym, in hoolynesse and riytwisnesse bifor hym in alle oure daies.
76 A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego, bo pójdziesz przed obliczem Pana, aby przygotować jego drogi;
And thou, child, schalt be clepid the prophete of the Hiyest; for thou schalt go bifor the face of the Lord, to make redi hise weies.
77 I żeby jego ludowi dać poznać zbawienie przez przebaczenie mu grzechów;
To yyue scyence of helthe to his puple, in to remyssioun of her synnes;
78 Dzięki serdecznemu miłosierdziu naszego Boga, przez które nawiedził nas wschód [słońca] z wysoka;
bi the inwardnesse of the merci of oure God, in the whiche he spryngynge vp fro an hiy hath visitid vs.
79 Aby oświecić siedzących w ciemności i w cieniu śmierci, aby skierować nasze kroki na drogę pokoju.
To yyue liyt to hem that sitten in derknessis and in schadewe of deeth; to dresse oure feet in to the weie of pees.
80 A dziecko rosło i umacniało się w duchu, i przebywało na pustyniach aż do dnia ukazania się przed Izraelem.
And the child wexide, and was coumfortid in spirit, and was in desert placis `til to the dai of his schewing to Israel.
