Przysłów 24

1 Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;

Beneide böse Menschen nicht und begehre nicht, es mit ihnen zu halten;

2 Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.

denn ihr Herz trachtet nach Schaden, und ihre Lippen reden Unheil!

3 Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.

Durch Weisheit wird ein Haus gebaut, und durch Verstand wird es sich behaupten;

4 Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.

auch werden durch Einsicht seine Kammern mit allerlei köstlichem und lieblichem Gut gefüllt.

5 Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.

Ein weiser Mann ist stark, und ein verständiger Mensch stählt seine Kraft.

6 Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.

Denn durch kluge Maßregeln gewinnst du die Schlacht und durch die Menge der Ratgeber den Sieg.

7 Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.

Die Weisheit ist dem Narren zu hoch; er tut seinen Mund nicht auf im Tor!

8 Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.

Wer vorsätzlich Böses tut, den nenne man einen Bösewicht!

9 Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.

Dummheiten ersinnen ist Sünde, und ein Spötter ist ein abscheulicher Mensch!

10 Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.

Zeigst du dich schwach am Tage der Not, so ist deine Kraft beschränkt!

11 Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.

Errette, die zum Tode geschleppt werden, und die zur Schlachtbank wanken, halte zurück!

12 Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?

Wenn du sagen wolltest: «Siehe, wir haben das nicht gewußt!» wird nicht der, welcher die Herzen prüft, es merken, und der deine Seele beobachtet, es wahrnehmen und dem Menschen vergelten nach seinem Tun?

13 Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;

Iß Honig, mein Sohn, denn er ist gut, und Honigseim ist süß für deinen Gaumen!

14 Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.

So erkenne auch, daß die Weisheit gut ist für deine Seele; wenn du sie gefunden hast, so hast du eine Zukunft, und deine Hoffnung wird nicht vernichtet werden.

15 Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.

Du Gottloser, laure nicht auf die Wohnung des Gerechten und störe seine Ruhe nicht!

16 Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.

Denn der Gerechte fällt siebenmal und steht wieder auf; aber die Gottlosen stürzen nieder im Unglück.

17 Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;

Freue dich nicht über den Fall deines Feindes, und wenn er strauchelt, so frohlocke nicht!

18 Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.

daß nicht der HERR es sehe und es ihm mißfalle und er seinen Zorn abwende von ihm.

19 Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;

Erzürne dich nicht über die Bösen, sei nicht neidisch auf die Übeltäter!

20 Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.

Denn der Böse hat keine Zukunft, und die Leuchte der Gottlosen wird erlöschen.

21 Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;

Fürchte den HERRN, mein Sohn, und den König, und laß dich nicht mit Neuerungssüchtigen ein!

22 Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?

Denn ihr Unglück wird plötzlich kommen und ihrer beider Verderben; wer kennt es?

23 I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.

Auch diese Sprüche kommen von den Weisen: die Person ansehen im Gericht, ist nicht gut.

24 Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.

Wer zum Gottlosen spricht: «Du bist gerecht!» dem fluchen die Völker, und die Leute verwünschen ihn;

25 Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.

aber an denen, die recht richten, hat man Wohlgefallen, und über sie kommt der Segen des Guten.

26 Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.

Eine rechte Antwort ist wie ein Kuß auf die Lippen.

27 Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.

Verrichte zuerst draußen dein Geschäft und besorge deine Feldarbeit, darnach baue dein Haus.

28 Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.

Tritt nicht ohne Ursache als Zeuge auf wider deinen Nächsten! Was willst du irreführen mit deinen Lippen?

29 Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.

Sage nicht: «Wie er mir getan, so will ich ihm tun; ich will dem Mann vergelten nach seinem Werk!»

30 Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;

Ich ging vorüber an dem Acker des Faulen und an dem Weinberge des Unverständigen

31 A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.

und siehe, er ging ganz in Disteln auf, und Nesseln überwucherten ihn, und seine Mauer war eingestürzt.

32 Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.

Das sah ich und nahm es zu Herzen; ich betrachtete es und zog eine Lehre daraus:

33 Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;

«Ein wenig schlafen, ein wenig schlummern, die Hände ein wenig ineinanderlegen, um zu ruhen»;

34 A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.

so kommt deine Armut wie ein Landstreicher dahergeschritten und dein Mangel wie ein gewappneter Mann!