Przysłów 24

1 Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;

Verlange nicht nach Boshaften! Trag kein Gelüst, mit ihnen zu verkehren!

2 Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.

Denn nur Gewalttat sinnt ihr Herz, und Unheil reden ihre Lippen.

3 Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.

Durch Weisheit wird allein ein Haus erbaut, und durch verständig Wesen wird es fest gegründet.

4 Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.

Durch Einsicht füllen sich die Kammern mit seltener und wohlverdienter Habe.

5 Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.

Ein weiser Mann ist mächtig, ein Kluger voller Kraft.

6 Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.

Mit Kunst fuhrst glücklich du den Krieg; der Sieg ist da, wo viele Ratgeber.

7 Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.

Dem Toren ist die Weisheit unerreichbar; er fragt nicht auf dem Markt danach.

8 Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.

Wer Schlechtigkeit zu tun sich vornimmt, den heißt man einen abgefeimten Schurken.

9 Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.

Das Dichten und das Trachten eines Toren ist das Laster, und das des Spötters sind Abscheulichkeiten.

10 Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.

Wenn du dich schlaff an schlimmen Tagen zeigst, wird deine Kraft sich mindern.

11 Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.

Die man zum Tode führt, die suche zu befreien; verlaß nicht, die man führt zur Hinrichtung hinaus!

12 Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?

Denn, wenn du sagst: "Wir haben's nicht gekonnt", durchschaut's nicht der, der alle Herzen wägt, und wird's nicht inne, der auf deine Seele achtet? Wird nicht dem Mann nach seinem Tun vergolten?

13 Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;

Mein Sohn iß Honig! Er ist gut. Und Honigseim! Süß ist er deinem Gaumen.

14 Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.

So schätze auch die Weisheit ein für deine Seele! Wenn du sie findest, gibt es eine Zukunft, und deine Hoffnung wird nicht mehr zuschanden.

15 Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.

Belaure, Frevler, nicht des Frommen Ruhestätte! Dir soll es nicht gelingen, seine Lagerstätte zu zerstören.

16 Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.

Denn fällt auch siebenmal der Fromme, steht er doch immer wieder auf; die Frevler aber sinken in das Unglück.

17 Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;

Nicht juble über deines Feindes Fall, und über seinen Sturz frohlocke nicht dein Herz!

18 Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.

Sonst sieht mit Mißbehagen es der Herr und wendet seinen Zorn von jenem.

19 Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;

Erhitze dich nicht über Bösewichte! Ereifere dich nicht über Frevler!

20 Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.

Denn keine Zukunft hat der Böse; des Bösewichtes Leuchte wird erlöschen.

21 Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;

Mein Sohn! Fürchte den Herrn und fürcht den König! Mit Aufrührern verkehre nicht!

22 Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?

Denn plötzlich kommt ihr Unheil, und dem Mißgeschicke, das von beiden kommt, wer weiß ihm zu begegnen?

23 I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.

Auch das sind Aussprüche von Weisen: Bei Gericht Parteilichkeit: ein übel Ding.

24 Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.

Wer zu dem Schuldigen spricht: "Du bist im Recht", ja, den verwünschen Völker und verfluchen Nationen.

25 Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.

Doch denen, die gebührend strafen, ergeht es wohl, und über sie kommt Glück und Segen.

26 Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.

Die Lippen schließt, wer immer rechte Antwort gibt.

27 Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.

Besorge draußen dein Geschäft! Bestell den Acker dir! Setz dein Gebäude gut instand!

28 Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.

Sei gegen deinen Nächsten niemals Zeuge ohne Grund! Täusch mit den Lippen nicht!

29 Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.

Sprich nicht: "So wie er mir getan, so will auch ich ihm tun; ich will dem Mann nach seinem Tun vergelten!"

30 Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;

Den Acker eines faulen Mannes habe ich betrachtet, den Weinberg eines unverständigen Menschen.

31 A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.

Da war er ganz in Wicken aufgegangen; das Unkraut deckte seine Fläche, und seine Steinmauer war eingerissen.

32 Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.

Ich habe hingeschaut und es beherzigt; ich habe hingeblickt und eine Warnung mir daraus genommen.

33 Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;

"Ach noch ein wenig Schlaf, ein wenig Schlummer, ein wenig noch die Hände ineinander legen, um zu ruhen!"

34 A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.

Schon kommt die Armut über dich gleich der des Strolches, und Mangel gleich dem eines Bettlers.