Przysłów 24
1 Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
Sue thou not yuele men, desire thou not to be with hem.
2 Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
For the soule of hem bithenkith raueyns, and her lippis speken fraudis.
3 Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
An hous schal be bildid bi wisdom, and schal be maad strong bi prudence.
4 Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
Celeris schulen be fillid in teching, al riches preciouse and ful fair.
5 Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
A wijs man is strong, and a lerned man is stalworth and miyti.
6 Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
For whi batel is bigunnun with ordenaunce, and helthe schal be, where many counsels ben.
7 Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
Wisdom is hiy to a fool; in the yate he schal not opene his mouth.
8 Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
He that thenkith to do yuels, schal be clepid a fool.
9 Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
The thouyte of a fool is synne; and a bacbitere is abhomynacioun of men.
10 Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
If thou that hast slide, dispeirist in the dai of angwisch, thi strengthe schal be maad lesse.
11 Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
Delyuere thou hem, that ben led to deth; and ceesse thou not to delyuere hem, that ben drawun to deth.
12 Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
If thou seist, Strengthis suffisen not; he that is biholdere of the herte, vndirstondith, and no thing disseyueth the kepere of thi soule, and he schal yelde to a man bi hise werkis.
13 Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
Mi sone, ete thou hony, for it is good; and an honycomb ful swete to thi throte.
14 Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
`So and the techyng of wisdom is good to thi soule; and whanne thou hast founde it, thou schalt haue hope in the laste thingis, and thin hope schal not perische.
15 Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
Aspie thou not, and seke not wickidnesse in the hous of a iust man, nether waste thou his reste.
16 Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
For a iust man schal falle seuene sithis in the dai, and schal rise ayen; but wickid men schulen falle in to yuele.
17 Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
Whanne thin enemye fallith, haue thou not ioye; and thin herte haue not ful out ioiyng in his fal;
18 Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
lest perauenture the Lord se, and it displese hym, and he take awei his ire fro hym.
19 Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
Stryue thou not with `the worste men, nether sue thou wickid men.
20 Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
For whi yuele men han not hope of thingis to comynge, and the lanterne of wickid men schal be quenchid.
21 Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
My sone, drede thou God, and the kyng; and be thou not medlid with bacbiteris.
22 Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
For her perdicioun schal rise togidere sudenli, and who knowith the fal of euer either?
23 I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
Also these thingis that suen ben to wise men. It is not good to knowe a persoone in doom.
24 Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
Puplis schulen curse hem, that seien to a wickid man, Thou art iust; and lynagis schulen holde hem abhomynable.
25 Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
Thei that repreuen iustli synners, schulen be preisid; and blessing schal come on hem.
26 Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
He that answerith riytful wordis, schal kisse lippis.
27 Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
Make redi thi werk with outforth, and worche thi feelde dilygentli, that thou bilde thin hous aftirward.
28 Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
Be thou not a witnesse with out resonable cause ayens thi neiybore; nether flatere thou ony man with thi lippis.
29 Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
Seie thou not, As he dide to me, so Y schal do to him, and Y schal yelde to ech man aftir his werk.
30 Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
I passide bi the feeld of a slow man, and bi the vyner of a fonned man; and, lo!
31 A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
nettlis hadden fillid al, thornes hadden hilid the hiyere part therof, and the wal of stoonys with out morter was distried.
32 Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
And whanne Y hadde seyn this thing, Y settide in myn herte, and bi ensaumple Y lernyde techyng.
33 Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
Hou longe slepist thou, slow man? whanne schalt thou ryse fro sleep? Sotheli thou schalt slepe a litil, thou schalt nappe a litil, thou schalt ioyne togidere the hondis a litil, to take reste;
34 A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
and thi nedynesse as a currour schal come to thee, and thi beggerie as an armed man.
