Przysłów 24
1 Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
Do not imitate evil men, nor desire to be among them.
2 Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
For their mind meditates on robberies, and their lips speak deceptions.
3 Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
By wisdom shall a house be built, and by prudence shall it be strengthened.
4 Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
By doctrine, the storerooms shall be filled with every substance that is precious and most beautiful.
5 Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
A wise man is strong, and a well-taught man is robust and valiant.
6 Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
For war is undertaken in an orderly manner, and safety shall be where there are many counsels.
7 Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
Wisdom is beyond the foolish; at the gate he will not open his mouth.
8 Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
Whoever intends to do evil shall be called foolish.
9 Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
The intention of the foolish is sin. And the detractor is an abomination among men.
10 Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
If you despair, being weary in the day of anguish, your strength will be diminished.
11 Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
Rescue those who are led away to death. And do not cease from delivering those who are dragged away to a violent death.
12 Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
If you would say: “I do not have sufficient strength.” He who inspects the heart, the same one understands, and nothing slips past the one who preserves your soul. And he shall repay a man according to his works.
13 Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
My son, eat honey, because it is good, and the honeycomb, because it is so sweet to your throat.
14 Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
So, too, is the doctrine of wisdom to your soul. When you have found it, you will have hope in the end, and your hope shall not perish.
15 Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
Do not lie in wait, and do not seek impiety in the house of the just, nor spoil his rest.
16 Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
For the just one will fall seven times, and he shall rise again. But the impious will fall into evil.
17 Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
When your enemy will fall, do not be glad, and do not let your heart exult in his ruin,
18 Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
lest perhaps the Lord see, and it displease him, and he may take away his wrath from him.
19 Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
Do not contend with the most wicked, and do not be a rival to the impious.
20 Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
For the evil hold no hope in the future, and the lamp of the impious will be extinguished.
21 Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
My son, fear the Lord, as well as the king. And do not mingle with detractors.
22 Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
For their perdition shall rise up suddenly. And who knows what ruin will be for each of them?
23 I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
Likewise, these things are for the wise. It is not good to base judgment on knowledge of character.
24 Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
Those who say to the impious, “You are just,” shall be cursed by the people, and the tribes shall detest them.
25 Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
Those who argue against the impious shall be praised, and a blessing shall come upon them.
26 Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
He shall kiss the lips, who responds with upright words.
27 Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
Prepare your outdoor work, and diligently cultivate your field, so that afterward, you may build your house.
28 Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
Do not be a witness without cause against your neighbor. And do not mislead anyone with your lips.
29 Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
Do not say, “I will do to him as he has done to me.” I will repay each one according to his work.
30 Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
I passed by the field of a lazy man, and by the vineyard of a foolish man,
31 A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
and behold, it was entirely filled with nettles, and thorns had covered its surface, and the stonewall was destroyed.
32 Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
When I had seen this, I laid it up in my heart, and by this example, I received discipline.
33 Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
You will sleep a little,” I said. “You will slumber briefly. You will fold your hands a little, so as to rest.
34 A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
And destitution will overtake you like a runner, and begging will overtake you like an armed man.”
