Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
When thou sit to eat with a ruler, consider diligently him who is before thee,
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
and put a knife to thy throat if thou be a man given to appetite.
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
Be not desirous of his dainties, since they are deceitful food.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
Weary not thyself to be rich. Out of thine own wisdom, cease.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
Will thou set thine eyes upon that which is not? For it certainly makes itself wings, like an eagle that flies toward heaven.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Eat thou not the bread of an evil eye, nor desire thou his dainties.
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
For as he thinks within himself, so is he. Eat and drink, he says to thee, but his heart is not with thee.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
The morsel which thou have eaten thou shall vomit up, and lose thy sweet words.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
Speak not in the hearing of a fool, for he will despise the wisdom of thy words.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Remove not the ancient landmark. And enter not into the fields of the fatherless,
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
for their Redeemer is strong. He will plead their cause against thee.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Apply thy heart to instruction, and thine ears to the words of knowledge.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not correction from the child, for if thou beat him with the rod, he will not die.
Thou shall beat him with the rod, and shall deliver his soul from Sheol. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine.
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
Yea, my heart will rejoice when thy lips speak right things.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Let not thy heart envy sinners, but be thou in the fear of Jehovah all the day long.
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
For surely there is a reward, and thy hope shall not be cut off.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Be not among winebibbers, among gluttonous eaters of flesh.
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
For the drunkard and the glutton shall come to poverty, and drowsiness will clothe a man with rags.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Hearken to thy father who begot thee, and despise not thy mother when she is old.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Buy the truth, and do not sell it, yea, wisdom, and instruction, and understanding.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
The father of a righteous man will greatly rejoice, and he who begets a wise son will have joy of him.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Let thy father and thy mother be glad, and let her who bore thee rejoice.
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
My son, give me thy heart, and let thine eyes delight in my ways.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
For a harlot is a deep ditch, and an interloping woman is a narrow pit.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
Yea, she lies in wait as a robber, and increases the treacherous among men.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaining? Who has wounds without cause? Who has redness of eyes?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
Those who tarry long at the wine. Those who go to seek out mixed wine.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
Look not thou upon the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
At the end it bites like a serpent, and stings like an adder.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter perverse things.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
Yea, thou shall be as he who lies down in the midst of the sea, or as he who lies upon the top of a mast.
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
They have stricken me, thou shall say, and I was not hurt. They have beaten me, and I did not feel it. When shall I awake? I will seek it yet again.
