Przysłów 20
1 Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.
Wine is a mocker, strong drink a brawler; and whosoever erreth thereby is not wise.
2 Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.
The terror of a king is as the roaring of a lion: he that provoketh him to anger sinneth [against] his own life.
3 Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.
It is an honour for a man to keep aloof from strife: but every fool will be quarrelling.
4 Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
The slothful will not plow by reason of the winter; therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
5 Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.
Counsel in the heart of man is [like] deep water; but a man of understanding will draw it out.
6 Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?
Most men wilt proclaim every one his own kindness: but a faithful man who can find?
7 Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.
A just man that walketh in his integrity, blessed are his children after him.
8 Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.
A king that sitteth on the throne of judgment scattereth away all evil with his eyes.
9 Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?
Who can say, I have made my heart clean, I am pure from my sin?
10 Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.
Divers weights, and divers measures, both of them alike are an abomination to the LORD.
11 Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.
Even a child maketh himself known by his doings, whether his work be pure, and whether it be right.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.
The hearing ear, and the seeing eye, the LORD hath made even both of them.
13 Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
Love not sleep, lest thou come to poverty; open thine eyes, [and] thou shalt be satisfied with bread.
14 Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.
It is naught, it is naught, saith the buyer: but when he is gone his way, then he boasteth.
15 Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.
There is gold, and abundance of rubies: but the lips of knowledge are a precious jewel.
16 Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.
Take his garment that is surety for a stranger; and hold him in pledge [that is surety] for strangers.
17 Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.
Bread of falsehood is sweet to a man; but afterwards his mouth shall be filled with gravel.
18 Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.
Every purpose is established by counsel: and by wise guidance make thou war,
19 Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.
He that goeth about as a talebearer revealeth secrets: therefore meddle not with him that openeth wide his lips.
20 Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.
Whoso curseth his father or his mother, his lamp shall be put out in the blackest darkness.
21 Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.
An inheritance [may be] gotten hastily at the beginning; but the end thereof shall not be blessed.
22 Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.
Say not thou, I will recompense evil: wait on the LORD, and he shall save thee.
23 Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.
Divers weights are an abomination to the LORD; and a false balance is not good.
24 Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?
A man’s goings are of the LORD; how then can man understand his way?
25 Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.
It is a snare to a man rashly to say, [It is] holy, and after vows to make inquiry.
26 Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.
A wise king winnoweth the wicked, and bringeth the [threshing] wheel over them.
27 Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.
The spirit of man is the lamp of the LORD, searching all the innermost parts of the belly.
28 Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.
Mercy and truth preserve the king: and his throne is upholden by mercy.
29 Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.
The glory of young men is their strength: and the beauty of old men is the hoary head.
30 Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.
Stripes that wound cleanse away evil: and strokes [reach] the innermost parts of the belly.
