Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
Betere is a drie mussel with ioye, than an hous ful of sacrifices with chidyng.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
A wijs seruaunt schal be lord of fonned sones; and he schal departe eritage among britheren.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
As siluer is preued bi fier, and gold is preued bi a chymnei, so the Lord preueth hertis.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
An yuel man obeieth to a wickid tunge; and a fals man obeieth to false lippis.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
He that dispisith a pore man, repreueth his maker; and he that is glad in the fallyng of another man, schal not be vnpunyschid.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
The coroun of elde men is the sones of sones; and the glorie of sones is the fadris of hem.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
Wordis wel set togidere bisemen not a fool; and a liynge lippe bicometh not a prince.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
A preciouse stoon moost acceptable is the abiding of hym that sekith; whidur euere he turneth hym silf, he vndurstondith prudentli.
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
He that helith trespas, sekith frenschipis; he that rehersith bi an hiy word, departith hem, that ben knyt togidere in pees.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
A blamyng profitith more at a prudent man, than an hundryd woundis at a fool.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
Euere an yuel man sekith stryues; forsothe a cruel aungel schal be sent ayens hym.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
It spedith more to meete a femal bere, whanne the whelpis ben rauyschid, than a fool tristynge to hym silf in his foli.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
Yuel schal not go a wei fro the hous of hym, that yeldith yuels for goodis.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
He that leeueth watir, is heed of stryues; and bifor that he suffrith wrong, he forsakith dom.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
Bothe he that iustifieth a wickid man, and he that condempneth a iust man, euer ethir is abhomynable at God.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
What profitith it to a fool to haue richessis, sithen he mai not bie wisdom? He that makith his hous hiy, sekith falling; and he that eschewith to lerne, schal falle in to yuels.
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
He that is a frend, loueth in al tyme; and a brother is preuyd in angwischis.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
A fonned man schal make ioie with hondis, whanne he hath bihiyt for his frend.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
He that bithenkith discordis, loueth chidingis; and he that enhaunsith his mouth, sekith fallyng.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
He that is of weiward herte, schal not fynde good; and he that turneth the tunge, schal falle in to yuel.
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
A fool is borun in his schenschipe; but nether the fadir schal be glad in a fool.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A ioiful soule makith likinge age; a sorewful spirit makith drie boonys.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
A wickid man takith yiftis fro the bosum, to mys turne the pathis of doom.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
Wisdom schyneth in the face of a prudent man; the iyen of foolis ben in the endis of erthe.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A fonned sone is the ire of the fadir, and the sorewe of the modir that gendride hym.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
It is not good to brynge in harm to a iust man; nether to smyte the prince that demeth riytfuli.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
He that mesurith his wordis, is wijs and prudent; and a lerud man is of preciouse spirit.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Also a foole, if he is stille, schal be gessid a wijs man; and, if he pressith togidre hise lippis, he `schal be gessid an vndurstondynge man.
