Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
It is better to have quiet with a dry morsel of bread than a house full of feasting with strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
A wise servant will rule over a son who acts shamefully and will share the inheritance as one of the brothers.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
The crucible is for silver and the furnace is for gold, but Yahweh refines hearts.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
The evildoer pays attention to wicked lips; a liar gives ear to a destructive tongue.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
Whoever mocks the poor insults his Maker and the one who rejoices at misfortune will not go unpunished.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
Grandchildren are the crown of the aged and parents bring honor to their children.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
Eloquent speech is not suitable for a fool; much less are lying lips suitable for royalty.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
A bribe is like a magic stone to the one who gives it; wherever he turns, he succeeds.
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
Whoever overlooks an offense seeks love, but the one who repeats a matter alienates close friends.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
A rebuke goes deeper into a person who has understanding than a hundred blows go into a fool.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
An evil person only seeks rebellion, so a cruel messenger will be sent against him.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
It is better to meet a bear robbed of her cubs than to meet a fool in his foolishness.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
When someone returns evil for good, evil will never leave his house.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
The beginning of conflict is like one who releases water everywhere, so walk away from the dispute before it has broken out.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
The person who acquits the wicked person and the person who condemns the righteous person— both are an abomination to Yahweh.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
Why should a fool pay money to learn about wisdom, when he has no ability to learn it?
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
A friend is loving at all times and a brother is born for times of trouble.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
A man having no sense makes binding promises and becomes responsible for his neighbor's debts.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
Whoever loves conflict loves sin; the one who makes the threshold of his door too high causes bones to be broken.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
A person who has a crooked heart finds nothing that is good; the one who has a perverse tongue falls into calamity.
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
Whoever is the parent of a fool brings grief to himself; and the father of a fool has no joy.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A cheerful heart is good medicine, but a broken spirit dries up the bones.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
A wicked man accepts a secret bribe to pervert the ways of justice.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
The one who has understanding sets his face toward wisdom, but the eyes of a fool are set on the ends of the earth.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A foolish son is a grief to his father and bitterness to the woman who bore him.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
Also, it is never good to punish the righteous person; neither is it good to flog noble men who have integrity.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
One who has knowledge uses few words and one with understanding is even-tempered.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Even a fool is thought to be wise if he keeps silent; when he keeps his mouth shut, he is considered to be intelligent.
