Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
Better [is] a dry morsel, and rest with it, Than a house full of the sacrifices of strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
A wise servant rules over a son causing shame, And he apportions an inheritance in the midst of brothers.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And the trier of hearts [is] YHWH.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
An evildoer is attentive to lips of vanity, Falsehood is giving ear to a mischievous tongue.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
Whoever is mocking at the poor Has reproached his Maker, Whoever is rejoicing at calamity is not acquitted.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
Sons’ sons [are] the crown of old men, And the glory of sons [are] their fathers.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
A lip of excellence is not fitting for a fool, much less a lip of falsehood for a noble.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
A stone of grace [is] the bribe in the eyes of its possessors, Wherever it turns, it prospers.
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
Whoever is covering transgression is seeking love, And whoever is repeating a matter Is separating a familiar friend.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
Rebuke comes down on the intelligent More than one hundred stripes on a fool.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
An evil man seeks only rebellion, And a fierce messenger is sent against him.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
The meeting of a bereaved bear by a man, And—not a fool in his folly.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
Whoever is returning evil for good, Evil does not move from his house.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
The beginning of contention [is] a letting out of waters, And leave the strife before it is meddled with.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
Whoever is justifying the wicked, And condemning the righteous, Even both of these [are] an abomination to YHWH.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
Why [is] this—a price in the hand of a fool to buy wisdom, And a heart—there is none?
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
The friend is loving at all times, And a brother is born for adversity.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
A man lacking heart is striking hands, He becomes a guarantor before his friend.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
Whoever is loving transgression is loving debate, Whoever is making his entrance high is seeking destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
The perverse of heart does not find good, And the [one] turned in his tongue falls into evil.
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
Whoever is begetting a fool has affliction for it, Indeed, the father of a fool does not rejoice.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A rejoicing heart does good to the body, And a struck spirit dries the bone.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
The wicked takes a bribe from the bosom, To turn aside the paths of judgment.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
The face of the intelligent [is] to wisdom, And the eyes of a fool—at the end of the earth.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A foolish son [is] a provocation to his father, And bitterness to her bearing him.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
Also, [it] is not good to fine the righteous, To strike nobles for uprightness.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
One acquainted with knowledge is sparing his words, And the cool of temper [is] a man of understanding.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Even a fool keeping silence is reckoned wise, He who is shutting his lips [seems] intelligent!
