Przysłów 14
1 Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
Wise women build houses: but a foolish one digs [hers] down with her hands.
2 Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
He that walks uprightly fears the Lord; but he that is perverse in his ways shall be dishonoured.
3 W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
Out of the mouth of fools [comes] a rod of pride; but the lips of the wise preserve them.
4 Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
Where no oxen are, the cribs are clean; but where there is abundant produce, the strength of the ox is apparent.
5 Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
A faithful witness does not lie; but an unjust witness kindles falsehoods.
6 Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
You shall seek wisdom with bad men, and shall not find it; but discretion is easily available with the prudent.
7 Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
All things are adverse to a foolish man; but wise lips are the weapons of discretion.
8 Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
The wisdom of the prudent will understand their ways; but the folly of fools leads astray.
9 Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
The houses of transgressors will need purification; but the houses of the just are acceptable.
10 Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
[If] a man's mind is intelligent, his soul is sorrowful; and when he rejoices, he has no fellowship with pride.
11 Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
The houses of ungodly men shall be utterly destroyed; but the tabernacles of them that walk uprightly shall stand.
12 Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
There is a way which seems to be right with men, but the ends of it reach to the depths of hell. (questioned)
13 Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
Grief mingles not with mirth; and joy in the end comes to grief.
14 Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
A stout-hearted [man] shall be filled with his own ways; and a good man with his own thoughts.
15 Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
The simple believes every word: but the prudent man betakes himself to afterthought.
16 Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
A wise man fears, and departs from evil; but the fool trusts in himself, and joins himself with the transgressor.
17 Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
A passionate man acts inconsiderately; but a sensible man bears up under many things.
18 Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
Fools shall have mischief for their portion; but the prudent shall take fast hold of understanding.
19 źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
Evil men shall fall before the good; and the ungodly shall attend at the gates of the righteous.
20 Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
Friends will hate poor friends; but the friends of the rich are many.
21 Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
He that dishonours the needy sins: but he that has pity on the poor is most blessed.
22 Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
They that go astray devise evils: but the good devise mercy and truth. The framers of evil do not understand mercy and truth: but compassion and faithfulness are with the framers of good.
23 W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
With every one [who is] careful there is abundance: but the pleasure-taking and indolent shall be in lack.
24 Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
A prudent man is the crown of the wise: but the occupation of fools is evil.
25 Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
A faithful witness shall deliver a soul from evil: but a deceitful [man] kindles falsehoods.
26 Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
In the fear of the Lord is strong confidence: and he leaves his children a support.
27 Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
The commandment of the Lord is a fountain of life; and it causes [men] to turn aside from the snare of death.
28 W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
In a populous nation is the glory of a king: but in the failure of people is the ruin of a prince.
29 Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
A man slow to wrath abounds in wisdom: but a man of impatient spirit is very foolish.
30 Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
A meek-spirited man is a healer of the heart: but a sensitive heart is a corruption of the bones.
31 Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
He that oppresses the needy provokes his Maker: but he that honours him has pity upon the poor.
32 Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
The ungodly shall be driven away in his wickedness: but he who is secure in his own holiness is just.
33 W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
There is wisdom in the good heart of a man: but in the heart of fools it is not discerned.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
Righteousness exalts a nation: but sins diminish tribes.
35 Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
An understanding servant is acceptable to a king; and by his good behaviour he removes disgrace.
