Izajasza 37
1 A gdy to usłyszał król Ezechyjasz, rozdarł szaty swoje, a oblókłszy się w wór, wszedł do domu Pańskiego.
When king Hezekiah sh'ma ·heard obeyed· it, he tore his clothes, covered himself with sackcloth, and went into Adonai’s house.
2 I posłał Elijakima, sprawcę domu swego, i Sobnę pisarza, i starszych z kapłanów obleczonych w wory, do Izajasza proroka, syna Amosowego.
He sent Eliakim, who was over the household, and Shebna the scribe, and the elders of the priests, covered with sackcloth, to Isaiah [Salvation of Yah] the prophet, the son of Amoz.
3 Którzy rzekli do niego: Tak mówi Ezechyjasz: Dzień ten jest dzień utrapienia, i łajania, i bluźnienia; albowiem synowie przyszli aż do porodzenia, ale siły niemasz ku rodzeniu.
They said to him, “Thus says Hezekiah, ‘Today is a day of trouble, and of rebuke, and of rejection; for the children have come to the birth, and there is no strength to give birth.
4 Oby usłyszał Pan, Bóg twój, słowa Rabsacesowe, którego posłał król Assyryjski, pan jego, aby urągał Bogu żyjącemu, i pomścił się Pan Bóg twój, tych słów, które słyszał! Przetoż uczyń modlitwę za te ostatki ludu, które się znajdują.
It may be Adonai your God will sh'ma ·hear obey· the words of Rabshakeh, whom the king of Assyria [Level plain] his master has sent to defy the Elohim Chayim [Living God], and will rebuke the words which Adonai your God has sh'ma ·heard obeyed·. Therefore lift up your prayer for the remnant that is left.’”
5 Przyszły tedy słudzy króla Ezechyjasza do Izajasza;
So the servants of king Hezekiah came to Isaiah [Salvation of Yah].
6 Którym odpowiedział Izajasz: Tak powiedzcie Panu waszemu, tak mówi Pan: Nie bój się tych słów, któreś słyszał, któremi mię lżyli słudzy króla Assyryjskiego.
Isaiah [Salvation of Yah] said to them, “Tell your master, ‘Adonai says, “Don’t be afraid of the words that you have sh'ma ·heard obeyed·, with which the servants of the king of Assyria [Level plain] have blasphemed me.
7 Oto ja mu dam innego ducha, aby usłyszawszy wieść nawrócił się do ziemi swojej; i sprawię to, że polegnie od miecza w ziemi swojej.
Behold, I will put a spirit in him and he will sh'ma ·hear obey· news, and will teshuvah ·completely return· to his own land. I will cause him to fall by the sword in his own land.”’”
8 Ale Rabsaces wróciwszy się znalazł króla Assyryjskiego dobywającego Lebny; albowiem usłyszał, iż odciągnął był od Lachys.
So Rabshakeh make teshuvah ·complete return·, and found the king of Assyria [Level plain] warring against Libnah, for he had sh'ma ·heard obeyed· that he was departed from Lachish.
9 A usłyszawszy o Tyraku, królu Etyjopskim, że mówiono: Oto ciągnie, aby walczył przeciwko tobie; usłyszawszy to, mówię, przecie posłał posłów do Ezechyjasza z temi słowy:
He sh'ma ·heard obeyed· news concerning Tirhakah king of Ethiopia, “He has come out to fight against you.” When he sh'ma ·heard obeyed· it, he sent messengers to Hezekiah, saying,
10 To powiedzcie Ezechyjaszowi, królowi Judzkiemu, mówiąc: Niech cię nie zwodzi Bóg twój, któremu ty ufasz, a mówisz: Nie będzie podane Jeruzalem w ręce króla Assyryjskiego.
“Thus you shall speak to Hezekiah king of Judah [Praised], saying, ‘Don’t let your God in whom you trust deceive you, saying, “Jerusalem [City of peace] won’t be given into the hand of the king of Assyria [Level plain].”
11 Otoś słyszał, co poczynili królowie Assyryjscy wszystkim ziemiom, które wygładzili; a tybyś miał być wybawiony?
Behold, you have sh'ma ·heard obeyed· what the kings of Assyria [Level plain] have done to all lands, by destroying them utterly. Shall you be delivered?
12 Izali je wybawili bogowie tych narodów, które wygubili ojcowie moi: Gozan, i Haran, i Resef, i synów Eden, którzy byli w Telassar?
Have the deities of the nations delivered them, which my fathers have destroyed, Gozan, Haran [Mountaineer], Rezeph, and the children of Eden who were in Telassar?
13 Gdzież jest król Elmat, i król Arfad, i król miasta Sefarwaim, Ana, i Awa?
Where is the king of Hamath, and the king of Arpad, and the king of the city of Sepharvaim, of Hena, and Ivvah?’”
14 Przetoż wziąwszy Ezechyjasz list z ręki posłów, przeczytał go, a wszedłszy do domu Pańskiego, rozciągnął go Ezechyjasz przed Panem.
Hezekiah received the letter from the hand of the messengers and read it. Then Hezekiah went up to Adonai’s house, and spread it before Adonai.
15 I modlił się Ezechyjasz Panu, mówiąc:
Hezekiah prayed to Adonai, saying,
16 Panie zastępów, Boże Izraelski, siedzący na Cherubinach! Ty, tyś sam jest Bóg wszystkich królestw ziemi, tyś stworzył niebo i ziemię.
“Adonai Tzva'ot [Yahweh Commander of heaven’s armies], the God of Israel [God prevails], who is enthroned among the cherubim, you are the God, even you alone, of all the kingdoms of the earth. You have made heaven and earth.
17 Nakłońże, Panie! ucha twego, a usłysz; otwórz, Panie! oczy twoje, a obacz; usłysz wszystkie słowa Sennacherybowe, który przysłał hańbić ciebie, Boga żywego.
Turn your ear, Adonai, and sh'ma ·hear obey·. Open your eyes, Adonai, and behold. Sh'ma ·Hear obey· all of the words of Sennacherib, who has sent to defy the Elohim Chayim [Living God].
18 Prawdać jest, Panie! że sputoszyli królowie Assyryjscy wszystkie te krainy, i ziemię ich;
Truly, Adonai, the kings of Assyria [Level plain] have destroyed all the countries and their land,
19 I powrzucali bogów ich w ogień; albowiem nie byli bogami, ale robotą rąk ludzkich, drewno i kamień; przetoż ich wygubili.
and have cast their deities into the fire; for they were no elohim ·deities, judges·, but the work of men’s hands, wood and stone; therefore they have destroyed them.
20 A teraz, o Panie, Boże nasz! wybaw nas z ręki jego, aby poznały wszystkie królestwa ziemi, żeś ty, Panie! sam Bogiem.
Now therefore, Yahweh Eloheikhem [Yahweh our God], save us from his hand, that all the kingdoms of the earth may know that you are Adonai, even you only.”
21 Tedy posłał Izajasz, syn Amosowy, do Ezechyjasza, mówiąc: Tak mówi Pan Bóg Izraelski: O coś mię prosił z strony Sennacheryba, króla Assyryjskiego,
Then Isaiah [Salvation of Yah] the son of Amoz sent to Hezekiah, saying, “Yahweh, Elohim Isra'el [He sustains breathing, God of God prevails] says, ‘Because you have prayed to me against Sennacherib king of Assyria [Level plain],
22 Tedy to jest słowo, które mówił Pan o nim: Panna, córka Syońska, wzgardziła cię, śmiała się z ciebie, kiwała głową za tobą córka Jeruzalemska.
this is the word which Adonai has spoken concerning him. The virgin daughter of Zion [Mountain ridge, Marking] has despised you and ridiculed you. The daughter of Jerusalem [City of peace] has shaken her head at you.
23 Kogożeś hańbił, i kogoś bluźnił? przeciwko komużeś podniósł głos, i wyniosłeś ku górze oczy swe? przeciwko Świętemu Izraelskiemu.
Whom have you defied and blasphemed? Against whom have you exalted your voice and lifted up your eyes on high? Against the haKadosh Isra'el [the Holy One of God prevails].
24 Przez sługi twoje hańbiłeś Pana, i mówiłeś: W mnóstwie wozów moich wstąpiłem ja na wysokie góry, na strony Libańskie, i porąbię wysokie cedry jego, i wyborne jodły jego; i wnijdę na samę wysokość wierzchu jego, do lasów, i urodzajnych ról jego.
By your servants, have you defied the Lord, and have said, “With the multitude of my chariots I have come up to the height of the mountains, to the innermost parts of Lebanon. I will cut down its tall cedars and its choice cypress trees. I will enter into its farthest height, the forest of its fruitful field.
25 Jam wykopał źródła i piłem wody, a wysuszyłem stopami nóg moich wszystkie potoki miejsc oblężonych.
I have dug and drunk water, and with the sole of my feet I will dry up all the rivers of Egypt [Abode of slavery].”
26 Izażeś nie słyszał, żem to z dawna uczynił, i ode dni starodawnych to sprawił? A teraz do tego przywodzę, aby w pustynie i w kupy rumu miasta obronne obrócone były.
Have you not sh'ma ·heard obeyed· how I have done it long ago, and formed it in ancient times? Now I have brought it to pass, that it should be yours to destroy fortified cities, turning them into ruinous heaps.
27 A obywatele ich ręce skurczone mając, przestraszeni są i zawstydzeni, stali się jako trawa polna, i jako ziele wschodzące, i trawy na dachach, a siewy rdzą zepsowane, pierwej niżeliby dorosły.
Therefore their inhabitants had little power. They were dismayed and confounded. They were like the grass of the field, and like the green herb, like the grass on the housetops, and like a field before its crop has grown.
28 Mieszkanie twoje, i wyjście twoje, i wejście twoje znam, i popędliwość twoję przeciwko sobie.
But I know your sitting down, your going out, your coming in, and your raging against me.
29 Ponieważeś się przeciwko mnie zajuszył, a zapędy twoje przyszły do uszów moich, przetoż założę kolce moje za nozdrza twoje, a wędzidło moje wprawię w gębę twoję, i wrócę cię tą drogą, którąś przyszedł.
Because of your raging against me, and because your arrogance has come up into my ears, therefore will I put my hook in your nose and my bridle in your lips, and I will turn you back by the way by which you came.
30 A to miej za znak, Ezechyjaszu! Tego roku jeść będziesz samorodne zboże, także i drugiego roku samorodne zboże; ale roku trzeciego będziecie siać i żąć, i winnice sadzić, i pożywać owoce ich.
This shall be the sign to you. You will eat this year that which grows of itself, and in the second year that which springs from the same; and in the third year sow and reap and plant vineyards, and eat their fruit.
31 Ostatek bowiem domu Judy, który pozostał, wkorzeni się głęboko, i wyda owoc ku górze.
The remnant that is escaped of the house of Judah [Praised] will again take root downward, and bear fruit upward.
32 Albowiem z Jeruzalemu wyjdą ostatki, i zachowani z góry Syońskiej. Gorliwość Pana zastępów to uczyni.
For out of Jerusalem [City of peace] a remnant will go out, and survivors will escape from Mount Zion [Mountain ridge, Marking]. The zeal of Adonai Tzva'ot [Yahweh Commander of heaven’s armies] will perform this.’
33 Przetoż tak mówi Pan o królu Assyryjskim: Nie wnijdzie do miasta tego, ani tam strzały wystrzeli, ani go zaprzątnie tarcza, ani usypie około niego szańców.
Therefore Adonai says concerning the king of Assyria [Level plain], ‘He will not come to this city, nor shoot an arrow there, neither will he come before it with shield, nor cast up a mound against it.
34 Drogą, którą przyszedł, zaś się wróci, a do miasta tego nie wnijdzie, mówi Pan.
By the way that he came, by the same he shall teshuvah ·completely return·, and he shall not come to this city,’ says Adonai.
35 Bo będę bronił miasta tego, i zachowam je sam dla siebie, i dla Dawida, sługi mego.
‘For I will defend this city to save it, for my own sake, and for my servant David [Beloved]’s sake.’”
36 Tedy wyszedł Anioł Pański, i pobił w obozie Assyryjskim sto ośmdziesiąt, i pięć tysięcy; a gdy wstali bardzo rano, oto wszędy pełno trupów.
Ha mal'ak Yahweh [The Angel of He sustains breathing] went out and struck one hundred and eighty-five thousand men in the camp of the Assyrians. When men arose early in the morning, behold, these were all dead bodies.
37 Przetoż ruszywszy się, odjechał, i wrócił się Sennacheryb, król Assyryjski, a mieszkał w Niniwie.
So Sennacherib king of Assyria [Level plain] departed, went away, teshuvah ·completely returned· to Nineveh [Offspring’s Habitation], and stayed there.
38 A gdy chwalił Nesrocha, boga swego, w domu, tedy Adramelach i Sarasar, synowie jego, zabili go mieczem, a sami uciekli do ziemi Ararat; a królował Assarhaddon, syn jego, miasto niego.
As he was worshiping in the house of Nisroch his deity, Adrammelech and Sharezer his sons struck him with the sword; and they escaped into the land of Ararat. Esar Haddon his son reigned in his place.
