Kaznodziei 7

1 Lepsze jest imię dobre, niżeli maść wyborna; a dzień śmierci, niż dzień narodzenia.

Melius est nomen bonum quam unguenta pretiosa, et dies mortis die nativitatis.

2 Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady, przeto, iż tam widzimy koniec każdego człowieka, a żyjący składa to do serca swego.

Melius est ire ad domum luctus quam ad domum convivii; in illa enim finis cunctorum admonetur hominum, et vivens cogitat quid futurum sit.

3 Lepszy jest smutek, niżeli śmiech; bo przez smutek twarzy naprawia się serce.

Melior est ira risu, quia per tristitiam vultus corrigitur animus delinquentis.

4 Serce mądrych w domu żałoby; ale serce głupich w domu wesela.

Cor sapientium ubi tristitia est, et cor stultorum ubi lætitia.

5 Lepiej jest słuchać gromienia mądrego, niżeli słuchać pieśni głupich.

Melius est a sapiente corripi, quam stultorum adulatione decipi;

6 Bo jaki jest trzask ciernia pod garncem, tak jest śmiech głupiego; i toć jest marność.

quia sicut sonitus spinarum ardentium sub olla, sic risus stulti. Sed et hoc vanitas.

7 Zaiste ucisk przywodzi mądrego do szaleństwa, a dar zaślepia serce.

Calumnia conturbat sapientem, et perdet robur cordis illius.

8 Lepsze jest dokończenie rzeczy, niżeli początek jej; lepszy jest człowiek cierpliwego ducha, niż ducha wyniosłego.

Melior est finis orationis quam principium. Melior est patiens arrogante.

9 Nie bądź porywczy w duchu twym do gniewu; bo gniew w zanadrzyu głupich odpoczywa.

Ne sis velox ad irascendum, quia ira in sinu stulti requiescit.

10 Nie mów: Cóż to jest, że dni pierwsze lepsze były, niż teraźniejsze? Bobyś się o tem nie mądrze pytał.

Ne dicas: Quid putas causæ est quod priora tempora meliora fuere quam nunc sunt? stulta enim est hujuscemodi interrogatio.

11 Dobra jest mądrość przy majętności, i jest pożteczna tym, którzy widzą słońce.

Utilior est sapientia cum divitiis, et magis prodest videntibus solem.

12 Albowiem pod cieniem mądrości, i pod cieniem srebra odpoczywa człowiek, a wszakże przedniejsza jest umiejętność mądrości; bo przynosi żywot tym, którzy ją mają.

Sicut enim protegit sapientia, sic protegit pecunia; hoc autem plus habet eruditio et sapientia, quod vitam tribuunt possessori suo.

13 Przypatrz się sprawie Bożej; bo któż może wyprostować, co on skrzywi?

Considera opera Dei, quod nemo possit corrigere quem ille despexerit.

14 W dzień dobry zażywaj dobra, w dzień zły miej się na pieczy: boć ten uczynił Bóg przeciwko owemu, dlatego, aby nie doszedł człowiek tego, co nastanie po nim.

In die bona fruere bonis, et malam diem præcave; sicut enim hanc, sic et illam fecit Deus, ut non inveniat homo contra eum justas querimonias.

15 Tom wszystko widział za dni marności mojej: Bywa sprawiedliwy, który ginie z sprawiedliwością swoją; także bywa niezbożnik, który długo żyje we złości swojej.

Hæc quoque vidi in diebus vanitatis meæ: justus perit in justitia sua, et impius multo vivit tempore in malitia sua.

16 Nie bądź nazbyt sprawiedliwym, ani nazbyt mądrym; przeczżebyś miał do zguby przychodzić?

Noli esse justus multum, neque plus sapias quam necesse est, ne obstupescas.

17 Nie bądź nader niepobożnym, ani nazbyt głupim; przeczżebyś miał umrzeć przed czasem swoim?

Ne impie agas multum, et noli esse stultus, ne moriaris in tempore non tuo.

18 Dobra jest, abyś się owego trzymał, a tego się nie puszczał; kto się boi Boga, uchodzi tego wszystkiego.

Bonum est te sustentare justum: sed et ab illo ne subtrahas manum tuam; quia qui timet Deum nihil negligit.

19 Mądrość umacnia mądrego więcej, niżeli dziesięć książąt, którzy są w mieście.

Sapientia confortavit sapientem super decem principes civitatis;

20 Zaiste niemasz człowieka sprawiedliwego na ziemi, któryby czynił dobrze, a nie grzeszył.

non est enim homo justus in terra qui faciat bonum et non peccet.

21 Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niech cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył.

Sed et cunctis sermonibus qui dicuntur ne accomodes cor tuum, ne forte audias servum tuum maledicentem tibi;

22 Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.

scit enim conscientia tua quia et tu crebro maledixisti aliis.

23 Wszystkiegom tego doświadczył mądrością, i rzekłem: Będę mądrym; aleć się mądrość oddaliła odemnie.

Cuncta tentavi in sapientia. Dixi: Sapiens efficiar: et ipsa longius recessit a me,

24 A co dalekiego, i co bardzo głębokiego jest, któż to znajdzie?

multo magis quam erat. Et alta profunditas, quis inveniet eam?]

25 Wszystkom ja przeszedł myślą swoją, abym poznał i wybadał się, i wynalazł mądrość i rozum, a żebym poznał niezbożność, głupstwo, i błąd, i szaleństwo.

[Lustravi universa animo meo, ut scirem et considerarem, et quærerem sapientiam, et rationem, et ut cognoscerem impietatem stulti, et errorem imprudentium:

26 I znalazłem rzecz gorzciejszą nad śmierć, to jest, taką niewiastę, której serce jest jako sieci i sidło, a ręce jej jako pęta. Kto się Bogu podoba, wolny będzie od niej; ale grzesznik będzie od niej pojmany.

et inveni amariorem morte mulierem, quæ laqueus venatorum est, et sagena cor ejus; vincula sunt manus illius. Qui placet Deo effugiet illam; qui autem peccator est capietur ab illa.

27 Otom to znalazł, (mówi kaznodzieja, ) stosując jedno z drugiem, abym doszedł umiejętności.

Ecce hoc inveni, dixit Ecclesiastes, unum et alterum ut invenirem rationem,

28 Czego zaś nad to szukała dusza moja, tedym nie znalazł. Męża jednego z tysiąca znalazłem; alem niewiasty między temi wszystkiemi nie znalazł.

quam adhuc quærit anima mea, et non inveni. Virum de mille unum reperi; mulierem ex omnibus non inveni.

29 To tylko obacz, com znalazł, że stworzył Bóg człowieka dobrego; ale oni udali się za rozmaitemi myślami. Któż może z mądrym porównać? a kto może wyłożyć każdą rzecz?

Solummodo hoc inveni, quod fecerit Deus hominem rectum, et ipse se infinitis miscuerit quæstionibus. Quis talis ut sapiens est? et quis cognovit solutionem verbi?]